توقف مالچ‌پاشی نفتی در دشت‌آزادگان به دستور دادستان

مدیر انجمن زیست‌محیطی دیده بان جلگه سبز خوزستان روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: دستور دادیار شعبه اول دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان دشت آزادگان، مبنی بر توقف عملیات مالچ‌پاشی در منطقه «بیت کوصر» این شهرستان، امروز به این انجمن ابلاغ شده است.

شبنم قنواتی‌زاده افزود: دستور قاضی این پرونده، برای اجرا به کلانتری ۱۲ بستان ارجاع شده و امروز باید اجرایی شود؛ در صورت ممانعت یا مقاومت در اجرای حکم، معترضان جلب و به دادگستری تحویل می‌شوند.

وی با اشاره به آغاز مالچ پاشی نفتی در یکی دیگر از ماسه‌زارهای دشت آزادگان از ۱۰ روز پیش، اضافه کرد: متاسفانه با وجود اعتراض فعالان محیط زیست و مکاتبه با ادارات منابع طبیعی و محیط زیست خوزستان، مسوولان از این اقدام که باعث تخریب زیستگاه‌ها و نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه می‌شود، جلوگیری نکردند و عملیات مالچ‌پاشی ادامه یافت.

بر اساس این گزارش، انجمن محیط زیستی دیده‌بان جلگه سبز خوزستان ۱۳ اسفند امسال علیه اداره کل منابع طبیعی این استان به دلیل مالچ‌پاشی نفتی و به ادعای آنها کشتار جانوران و از بین بردن گونه‌های گیاهی، اعلام جرم کرده و خواستار توقف مالچ‌پاشی نفتی در خوزستان شد.

قنواتی‌زاده پیش از این گفته بود: اداره کل منابع طبیعی خوزستان مالچ‌پاشی نفتی در منطقه «بیت کوصر» دشت آزادگان را از ۱۰ روز پیش آغاز کرده، این در حالیست که مالچ‌پاشی نفتی به رغم بارندگی‌ اخیر و پوشش گیاهی مناسب در این منطقه، به بهانه مبارزه با کانون‌های گرد و خاک و روندگی خاک، انجام شده که این عمل صرفنظر از اینکه جرم و برخلاف مصلحت همگانی بوده، هزینه هنگفتی را بر بیت المال تحمیل می‌کند.

این پرونده طبق ماده ۶۶ آیین دادرسی کیفری و حق نهادهای زیست محیطی برای اعلام جرم، طرح شکایت، پیگیری پرونده در مراجع قضایی، حضور در جلسات و ارایه مستندات، همچنین بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی که حفظ محیط زیست را یک وظیفه همگانی می داند، تشکیل شده است.

"مالچ" نوعی پوشش برای تثبیت شن‌های روان در مناطق بیابانی است. در خوزستان ۵۰ سال است که از نوع مالچ نفتی برای این کار استفاده می‌شود. عملیات مالچ‌پاشی در نیمه دوم سال، بعد از شروع باران‌های پاییزه که خاک رطوبت کافی به دست می‌آورد، آغاز می‌شود و بعد از آن نهال‌های کهور در منطقه کاشته می‌شود. اکنون ۶۳ هزار هکتار از شن‌زارهای خوزستان تغییر چهره داده و تبدیل به جنگل‌های دست کاشت «کهور پاکستانی» شده‌اند.

حدود ۱۰ سال است که کارشناسان و دوستداران محیط زیست نسبت به زیان‌های استفاده از مالچ نفتی در عملیات بیابان‌زدایی هشدار داده و خواستار جایگزینی روش‌های بی‌خطر شده اند. با راه اندازی کمپین #نه_به_مالچ_نفتی از سال گذشته، توسط سید باقر موسوی محیط بان خوزستانی، مالچ پاشی نفتی در مناطق حفاظت شده ممنوع شده بود اما فعالان محیط زیست خواستار توقف مالچ پاشی نفتی در همه ماسه‌زارهای خوزستان شده‌اند.

اعتراض فعالان محیط زیست با تجهیز کارگاه مالچ پاشی نفتی در منطقه بیت کوصر دشت آزادگان آغاز شد، اما با ادامه فعالیت و صدور مجوز مالچ پاشی نفتی در ۸۰۰ هکتار از دشت آزادگان از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، این اعتراضات ادامه یافت. فعالان محیط زیست در اعتراض به مالچ پاشی نفتی یک بار در کارگاه مالچ پاشی در دشت آزادگان و یک بار در مقابل ساختمان منابع طبیعی خوزستان، تجمع اعتراضی برگزار کردند.

پیش از این و در بهمن ماه امسال بحث مالچ‌پاشی در منطقه «فکه» در دشت آزادگان که زیستگاه گونه آهوی کمیاب است، از سوی اداره کل منابع طبیعی خوزستان مطرح و تجهیز کارگاه نیز انجام شده بود که با اعتراض فعالان محیط زیست و ورود سازمان حفاظت محیط زیست، از اجرای آن ممانعت شد. «بیت کوصر» یکی از مهمترین زیستگاه‌های پرندگان زمستان گذر و گونه حمایت شده «هوبره» است. این منطقه رملی حاوی پوشش گیاهی غنی و تنوع زیستی خاص و بی نظیر است.

علاوه بر وجود گیاهان بومی و خزندگان منحصربفرد، طبق اعلام سایت کمیته ثبت پرندگان ایران، ۲۲ فرد خروس کولی ابروسفید (اجتماعی) Vanellus gregarious در منطقه «بیت کوصر» دشت آزادگان در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۹۸ مشاهده و ثبت شده است. این گونه با بالاترین درجه حفاظتی در لیست سرخ جهانی (CR)  یعنی در معرض انقراض شدید هر ساله به این مناطق برای زمستان گذرانی می‌آید و به باور فعالان محیط زیست، اهمیت حفاظتی خروس کولی دشتی در حد یوزپلنگ آسیایی و درنای سیبری است، بنابراین حضور فقط همین یک گونه می‌تواند دلیل محکمی برای جلوگیری از مالچ پاشی نفتی باشد، هر چند دلایل مخالفت با مالچ پاشی فراوان است و حتی یک دلیل عقلانی برای آن وجود ندارد.

پیش از این عبدالرضا دانایی معاون اداره کل منابع طبیعی خوزستان گفته: "مالچ پاشی وظیفه‌ای است که به عهده ما گذاشته شده و حتی در صورت اعتراض فعالان محیط زیست، باید تعهدات خود را عملی کنیم. امسال ۲ هزار میلیارد ریال اعتبار برای مالچ‌پاشی، بیابان‌زدایی و نهالکاری به این اداره کل اختصاص داده شده است که برنامه داریم در شهرستان‌های شوش، دشت آزادگان و حمیدیه آن را هزینه کنیم."