وکیل صدیق و امین

این ماده مقرر می‌دارد «هر فرد می‌تواند خود شخصاً یا به‌وسیله وکیل منتخب، از خود دفاع نماید و در صورتی‌که وکیل نداشته باشد، حق داشتن وکیل به او اطلاع داده شود و در مواردی که مصالح دادگستری اقتضاء نماید، از طرف دادگاه راساً برای او وکیلی تعیین شود که در صورت عجز او از پرداخت حق‌الوکاله، هزینه ای نداشته باشد.»

نکته حائز اهمیت در اینجا آنکه حق دادرسی عادلانه، در واقع وجهی عینی از اجرای عدالت محسوب می­‌شود و وکیل که در مراحل مختلف دادرسی به یاری موکل و همچنین قاضی مبادرت می‌ورزد، مجری عدالت است.

ساحت اجرای عدالت برخلاف ساحت برقراری نظم و امنیت، ویژگی­های منحصر به فردی را از سوی مجری طلب می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به امانت­داری وکیل اشاره کرد. امانت­داری خود دارای دو وجه است؛ وجه اول آن به معنای حفظ اسرار موکل بوده و وجه دوم آن که جنبه ماهوی‎‌تر و بنیادی‌تری به خود می‌گیرد، در نظر گرفتن تمامی منافع موکل و «قرار دادن خود به جای موکل» است.

با عنایت به مقدمه کوتاه فوق، وکیل واقعی را می‌توان فردی قلمداد کرد که اجرای عدالت را وظیفه ذاتی خود می‌داند. در این‌ صورت وی در بادی امر و در زمان پذیرش پرونده، به مقام شامخ عدالت توجه کرده و در ادامه و در مسیر اجرا و تحقق عدالت، امانت­داری را در معنای «قرار دادن خود به جای موکل»، پیشه راه خود می‌کند.

«بهمن کشاورز»، حقوقدان و وکیل شهیر ایران‌زمین که سوم اردیبهشت ۱۳۹۸ چهره در نقاب خاک فرو برد را می‌توان از جمله مصادیق بارز وکیل در تعریف فوق‌الذکر دانست. وی که طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ و همچنین ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ ریاست اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران را برعهده داشت، شهره به اخلاق نیکو در امر وکالت و همچنین امانت­داری و صداقت در گفتار و کردار بود.

از جمله دیگر خصایص بارز و آموزنده مرحوم کشاورز، غافل نشدن از مطالعه و تحقیق بود. امری که از دیدگاه وی غفلت از آن برای یک حقوقدان، به معنای «آغازِ پایان» است.

اگرچه توفیق شاگردی آن حقوقدانِ برجسته هیچگاه نصیب اینجانب نشد، اما من و امثال من همواره خود را وام­دار افرادی چون وی می‌دانیم که چراغ پر فروغ مسیر اجرای عدالت محسوب شده و دقت در عملکرد و رفتار آنها، چون شاقولی انسان را از گمراهی خواهد رهانید.

روحش شاد و یادش گرامی باد.