مسافرت یا لجبازی

ویروس کووید-۱۹ یا همان کرونا و خطرات ناشی از ابتلا به آن بر کسی پوشیده نیست. ویروسی که تا زمان نوشتن گزارش حاضر در ۱۹۰ کشور شیوع پیدا کرد و ۳۵۰ هزار نفر را به خود مبتلا و به طور رسمی جان ۱۵ هزار نفر را گرفته است. 

این ویروس که ابتدا از استان ووهان چین سرباز کرده از حدود یک ماه پیش مهمان ناخوانده مردم ایران  نیز شده است و تاکنون به حدود ۲۵ هزار نفر در کشور  سرایت کرد و یک هزار و ۸۰۰ نفر را نیز به کام مرگ کشاند. ویروسی که به گفته مسئولان بهداشت و درمان کشور در هر ساعت ۲۵ نفر را درایران مبتلا می کند .

این ویروس همچنین بر اساس اعلام مسئولان مازندران تاکنون حدود ۲ هزار نفر را در این استان مبتلا کرد و دهها قربانی بر جای گذاشت. مازندران از نخستین استان هایی بود که پس از قم و گیلان به ویروس کرونا آلوده شد و اولین استان در کشور بود که به صورت رسمی با شناسایی ۲ بیمار مشکوک در شهرستان بابل ، موضوع ورود کرونا به استان را رسانه ای کرد. تعطیلی مدارس و دانشگاهها و دیگر اماکن اجتماع عمومی مانند ورزشگاهها نخستین بار در کشور در استان مازندران کلید خورد و اولین استانی بود که با وجود نقش ۳۰ درصدی گردشگری در اقتصاد و معیشت مردم ، این بخش را علی رغم قرار گرفتن در پیک بهره برداری اقتصادی از گردشگری یعنی تعطیلات نوروزی ، تعطیل اعلام کرد تا تقدم داشتن جان شهروندان را بر هر منفعت دیگری عملی کند.

ویروس کرونا برخلاف ویروس سرماخوردگی و آنفلوانزا ماندگاری بسیار زیادی داشته و تقریبا از طریق تمامی اجسام و اشیا قابل انتقال بوده و از خطرناک ترین ویژگی این ویروس حضور بی سر وصدا در بدن میزبان به مدت چندین هفته است. 

کمتر کسی است که نداند ویروس کرونا در حال حاضر دارو ، واکسن و درمان قطعی ندارد و از سوی مجامع پزشکی تنها راه مقابله با این ویروس قطع زنجیره انتقال آن عنوان شد. زنجیره ای که فقط با خانه ماندن و عدم تردد و اجتماع انسانی شکسته خواهد شد. به همین دلیل برای آگاهی عمومی سطح تبلیغات و هشدارها در سطح ایران و جهان آنقدر گسترده بوده که حتی شاهد راه اندازی برخی پویش‌های کرونایی توسط کودکان و نوجوانان هستیم.

با این حال برخی افراد باز هم اصرار بر سفر و گردش دارند که  این اقدام برای برخی جامعه سوال بزرگی است که بی پاسخ مانده است. مسافرتی که با توجه به جدی بودن شرایط خطرناک کرونایی بیشتر رنگ و بوی لجبازی دارد تا اینکه هدف گردش برای رسیدن به آرامش را دنبال کند. 

مازندران نیز یکی از قربانیان این رفتار غیر معمول و غیر معقول است. این استان به عنوان گردشگر پذیرترین منطقه کشور هر ساله در فصل نوروز میزبان میلیون ها مسافر است ، اما امسال با توجه به اینکه استان مازندران یکی از استان های بشدت درگیر با ویروس کرونا است و پیش از نوروز هشدارهای متعددی از عدم مسافرت به مازندران اطلاع رسانی شد و حتی تاسیسات گردشگری نیز تعطیل شدند ، باز هم شاهد مسافرت هستیم. 

منظور از سفر جابه جایی است نه اقامت

دبیر ستاد مقابله با ویروس کرونا اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی مازندران در این باره گفت: متاسفانه مردم تصور می کنند منظور از سفر اقامت در محیطی غیر از ملک شخصی است و به همین منظور برخی که در مازندران یا هرجای دیگر خانه دوم دارند خود را مسافر ندانسته و نسبت به ویروس کرونا بی‌تفاوت هستد. 

مهران حسنی با بیان اینکه منظور از سفر جایه جایی است ، افزود: خطرناک ترین مسئله در موضوع ویروس کرونا جایه جایی افراد و حضور آنها در محیط عمومی است. 

وی مسافرت را حق طبیعی همه در شرایط عادی عنوان کرد و گفت: کسی مخالفتی با مسافرت افراد ندارد اما این مسافرت می تواند به قیمت گزافی برای فرد و خانواده وی تمام شود. 

معاون گردشگری مازندران با اشاره به اینکه هدف سفر تغییر فضای زندگی برای کسب آرامش است ، تاکید کرد: گردشگر و مسافر باید به خود ، خانواده و جامعه مقصد احترام بگذارد. 

تفکر روئین تنانه

کارشناس روانشناسی رفتاری علت رفتار مخالف جریان برخی در مقابله با ویروس کرونا را ناشی از تفکر روئین تنانه عنوان کرد و گفت: البته این نوع تفکر ریشه چندین هزار ساله دارد و جزوی از فرهنگ ایرانیان است . 

سپیده غلامی ادامه داد: همواره در میان جامعه ایرانی و حتی ملت شرقی نوعی از تفکر روئین تن وجود دارد که افراد خود را در برابر خطرات مصون می دانند . این نوع فرهنگ رفتاری ریشه در سابقه اساطیری و تفکر قهرمانی ملت ایران  به طور کل ملت شرقی دارد. 

وی افزود: بسیاری از افراد خود را در برابر کرونا مقاوم می دانند و تصور می کنند که این ویروس نمی تواند در بدن آنها نفوذ کرده و یا آنها را از پای دربیاورد. 

این روانشناس افزود: جالب است برخی حتی به خود اجازه می دهند نه تنها درباره خود چنین تفکر قهرمانانه ای بسازند، درباره دیگر اعضای خانواده نیز تصمیم گیری کرده و برای آنان نیز جسمی روئین تن قائل هستند.

به گفته غلامی این گونه تصمیم گیری که اصولا از نوع تصمیمات خودخواهانه است بدون اینکه حتی اطلاعات سطحی از فیزیک و شرایط بدنی افراد دیگر  داشته باشند گرفته می شود.

وی به برخی تصورات درباره عدم آسیب رسانی ویروس کرونا به کودکان و جوانان اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه این فرضیه در عمل رد شده است ، اما همچنان تفکر روئین تن بودن برخی بر این واقعیت غالب بوده و نمیگذارد افراد با خطرات با چشم باز  رو در رو شوند. 

شنا خلاف جهت به هر قیمت

جامعه شناس و کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه مسافرت در شرایطی که سفر به دلیل شیوع یک خطر جهانی، منع شده  و یک ناهنجاری رفتاری محسوب می شود ، گفت: برخی از افراد جامعه مصداق کامل این مسئله هستند که باید همواره خلاف جهت رودخانه شنا کرد حتی اگر به قیمت جان باشد. 

معصومه پوریوسف اینگونه رفتار را حاصل نارسایی های اجتماعی ناشی از مدیریت نادرست جامعه عنوان کرد و گفت: بخشی از این لجبازی ارتباطی با خودخواهی فردی ندارد زیرا حاصل مقابله مداوم بامدیریت جامعه است.

وی توضیح داد: برخی افراد جامعه به دلیل مخالفت با نوع مدیریت اجتماعی و عدم بستر مناسب برای بروز  انتقاد یا بی نتیجه بودن انتقاد نسبت به مدیریت کلان تصمیم میگیرند که در هر شرایطی و با هر ابزاری با تصمیم گیری مسئولان مخالفت کنند. 

به گفته این جامعه شناس معمولا این نوع رفتار در بسترهای اجتماعی شکل می گیرند که مدیریت تک صدایی رواج داشته و ارتباط مثبت و صادقانه میان اجزای جامعه وجود ندارد یا کم رنگ شده است. 

 به اعتقاد پوریوسف رفتار لجبازانه برخی برای اصرار بر مسافرات یا تردد عادی در اماکن عمومی نیز ناشی از همین مسئله است که آنها تصور می کنند با چنین رفتاری با تصمیم گیرندگان و مدیریت جامعه مخالفت خواهند کرد. 

وی افزود: معمولا برای این افراد هزینه مادی و معنوی مخالفت در مراحل اولیه شاید مهم باشد ، اما رفته رفته تمامی هزینه ها ارزش خود را از دست داده و فقط هدف که همان مخالفت است در اولویت قرار می گیرد.

این کارشناس گفت: به وضوح می بینید که با وجود اینکه پی در پی شاهد هشدار ، ممنوعیت ، اخبار نگران کننده و مرگ بیماران مبتلا به کرونا در سطح وسیع هستیم ، باز هم افرادی هستند که می خواهند با این مسئله مخالفت کنند. 

عدم اعتماد به رسانه داخلی 

این جامعه شناس بخشی از علت رفتارهای لجبازانه مردم را ناشی از فقدان صداقت در اطلاع رسانی عنوان کرد و گفت: چه بپذیریم و چه نپذیریم اعتماد عمومی به  رسانه های داخلی بسیار کاهش یافته است و اغلب مردم نه تنها به رسانه های مجازی و حتی خارجی روی آورده اند ، بلکه کسانی که رسانه داخلی را دنبال می کنند نیز برای صحت آن به فضای مجازی مراجعه خواهند کرد. 

پور یوسف ادامه داد:این مسئله اثر گذاری رسانه ها که بخشی از هدایت کنندگان افکار و رفتار عمومی هستند را کاهش می دهد که نمونه آن را می توانید در مسئله ویروس کرونا و پیش از آن در مسئله سقوط هواپیما و مسائل دیگر مشاهده کرد. 

وی افول اثرگذاری رسانه های داخلی را نه تنها ناشی از ناکارآمدی از هدف گذاری رسانه ای ، بلکه ناشی از عدم ارتباط و اعتماد موثر مسئولان به رسانه ها عنوان کرد که همواره اطلاعات را از رسانه ها پنهان می کنند. 

کرونا جهانی است نه داخلی 

به گفته این جامعه شناس نباید مردم ویروس کرونا را در قالب یک تصمیم یا رفتار داخلی تفسیر و تببین کنند، زیرا این ویروس معضلی جهانی است و دستورالعمل های آن بر مبنای سازمان بهداشت جهانی است. 

پوریوسف اظهار داشت: هشدارها ، اطلاعات و توصیه های مربوط به ویروس کرونا از سوی سازمان بهداشت جهانی به کشورها توصیه می شود و نباید نسبت به یک خطر جهانی برداشت محلی داشت. 

وی تاکید کرد که مردم باید نگاه جدی به ویروس کرونا داشته باشند زیرا این ویروس نه تنها عوارض فردی داشته ، بلکه عوارض بلند مدت اجتماعی را بر جای می گذارد که ممکن است چندین نسل تدام داشته باشد.