اکران اینترنتی فیلم‌های سینمایی اتفاقی مثبت و گریزناپذیر است

به دلیل شیوع ویروس کرونا و طولانی‌شدن حضور مردم در خانه، با تصمیم مدیران و سازندگان فیلم سینمایی خروج، قرار است این فیلم از یکشنبه ۲۴ فروردین به‌صورت آنلاین و پیش از اکران عمومی در سالن‌های سینما وارد بستر اینترنتی نمایش فیلم ‏‌شود.

به این ترتیب خروج ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا اولین فیلم سینمایی خواهد بود که با وجود امکان اکران در سالن‌های سینما، ابتدا به صورت آنلاین نمایش داده می‌شود. به منظور حفظ قانون کپیرایت، این اثر قابلیت دانلود ندارد و علاقه‌مندان می‏‌توانند با پرداخت ۱۲ هزار تومان به مدت ۲۴ ساعت در سرویس ویاودی «فیلیمو»، به تماشای خروج بنشینند. فیلمی که نخستین بار در سی و هشتمین جنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و مورد توجه مخاطبان و جمع زیادی از منتقدان نیز قرار گرفت.

فرامرز قریبیان، پانته‌آ پناهی ها، کامبیز دیرباز، سام قریبیان، محمدرضا شریفی‌نیا، گیتی قاسمی و جهانگیر الماسی بازیگران اصلی خروج هستند.

در خلاصه داستان آمده است: 

این فیلم زندگی گروهی پنبه‌کار شهرستانی را روایت می‌کنند که محصول‌شان بر اثر بارش شدید باران آب خورده و وعده هایی که به آنها داده شده، پوچ درآمده این گروه تصمیم می‌گیرند برای اعتراض به وضعیت شان نزد هیات دولت در نهاد ریاست جمهوری بروند.

در همین ارتباط، خسرو نقیبی روزنامه نگار، منتقد و فیلمنامه‌نویس به ایرنا، گفت: این شکل از نمایش فیلم‌های سینمایی به عنوان یک شیوه نوین در یک دهه اخیر در سینمای دنیا و به ویژه در هالیوود رایج شده است. البته در ابتدای طرح و اجرا، مثل هر پدیده نوظهور دیگر، گروهی از فیلمسازان در برابر آن مقاومت کردند. با این حال روند تولید و پخش فیلم‌های سینمایی در قالب «وی او دی» (VOD) متوقف نشد.

وی اظهار داشت: کار به جایی رسید که دیدیم در این سال‌ها فیلم هایی مثل «رُما» ساخته «آلفونسو کووارون» و «مرد ایرلندی» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» که در کمپانی «نت‌فیلیکس» به صورت اینترنتی توزیع شدند، توانستند هم مخاطبان زیادی را داشته باشند و هم در جشنواره های سینمایی مورد توجه منتقدان قرار بگیرند. «نت فیلیکس» به عنوان آغازگر این جریان حضور پررنگی در مراسم اسکار دو سه سال اخیر داشته است. 

این امکانی است که به فیلمسازان داده می‌شود تا برای تولید پروژه‌هایی که بیشتر جنبه شخصی و زاییده فکر آنهاست اقدام کنند و کمتر دغدغه گیشه داشته باشند؛ درنتیجه خلاقیت هنری و فنی بیشتری را هم در کار خود لحاظ می‌کنند.

این فیلمنامه‌نویس افزود: هر ساله تعداد زیادی فیلم در سینمای ایران تولید می شود که به خاطر محدودیت‌های اکران، روی پرده نمی روند و یا با فاصله زمانی زیادی از زمان تولید راهی شبکه نمایش خانگی می‌شوند. ضمن این که نباید فراموش کنیم که بخش قابل‌توجهی از فیلم‌بین‌ها در کشور ما و همه جای دنیا به صورت تخصصی فیلم نمی‌بینند که لازم باشد حتماً در پرده بزرگ به تماشای یک اثر سینمایی بنشینند. برای آنها ارتباط‌گرفتن با داستان فیلم مهم است و برایشان فرقی نمی‌کند که آن را در قاب تلویزیون ببیند یا پرده نقره‌ای سینما.

نقیبی گفت: به نظر می‌رسد اگر سازوکار مالی و زیرساخت نمایش فیلم‌های روز در بستر اینترنت فراهم باشد ما شاهد یک اتفاق مثبت در تاریخ سینمای کشورمان خواهیم بود؛ اتفاق مثبتی که البته گریزناپذیر است و فیلمسازان و ساختار سینمایی کشور دیر یا زود باید خود را با آن هماهنگ کنند چراکه در کشورهای صاحب صنعت سینما این اتفاق رخ داده و گریزی از آن وجود ندارد.

این منتقد سینمایی تأکید کرد: آن چه مهم است، تعریف شفاف قوانین و سازوکارهایی است که هم امنیت فیلم‌ها را تأمین کند و مانع از انتشار آن در فضاهای غیرمجاز شود و هم چرخه مالی نمایش فیلم به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذاران و تهیه کنندگان را برای تجارب بعدی ترغیب کند.

وی افزود: طبیعی‌است که فیلم «خروج» برای نمایش در پرده بزرگ تولید شده و برخلاف آثار خارجی که اشاره کردم، از ابتدا برای نمایش اینترنتی طراحی نشده است. راهکاری که برای نمایش این گونه فیلم‌ها ارائه شده، داشتن اکران محدود سینمایی است.

نقیبی در توضیح این مطلب گفت: فیلم‌هایی مثل مرد ایرلندی، رُما و آثاری از این دست پیش از نمایش در  بستر اینترنت، یک اکران محدود سینمایی به مدت یک‌ماه یا چند هفته دارند تا علاقه‌مندان به تماشای فیلم در پرده بزرگ هم به هدف خود برسند. با توجه به این که تصمیم نمایش «خروج» در فضای مجازی یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی بوده، می توان این اکران سینمایی را به بعد از نمایش اینتنرنتی و در زمانی که مشکل شیوع ویروس کرونا رفع شود موکول کرد و به این ترتیب آن دسته از تماشاگران حرفه‌ای که خواهان تماشای فیلم در پرده بزرگ هستند هم به خواسته خود می‌رسند.

این منتقد سینما با رد برخی اظهارنظرها که مدعی بودند «خروج» در اکران سینمایی فروش قابل توجهی نخواهد داشت گفت: من برخلاف این صحبت‌ها معتقد هستم که خروج در صورت اکران در سینما، هم در شهرستان‌ها و هم در بخش عمده‌ای از سینماهای تهران فروش خوبی را تجربه می‌کرد.

مخاطبان این فیلم، هم طبقات فرودست جامعه هستند و هم طبقه متوسطی که به وضعیت اقتصادی و تبعیض‌ها اعتراض دارند. ما نباید دایره مخاطبان سینما را در تهران و آن هم از میدان ونک به بالا ببینیم.

نقیبی تصریح کرد: خروج از آن دسته آثاری است که این ظرفیت و قابلیت را دارد که اکران عمومی خوبی داشته باشد و پیش‌بینی من این است که آمار بینندگان آن در فضای اینترنت هم قابل توجه باشد.

این منتقد سینما گفت: به هر حال امیدوارم اتفاق خوبی برای این فیلم بیفتد چون فارغ از این که چقدر موافق سینمای حاتمی‌کیا و سازمان تهیه‌کننده فیلم «خروج» باشیم، این تصمیم می‌تواند کمک بزرگی به فیلم‌هایی بکند که شانس اکران عمومی را پیدا نکرده و باوجود قابلیت جذب مخاطب، به حاشیه رفته‌اند. شاید این شکل از اکران بتواند بخش مهمی از مشکلات سرمایه‌گذران را حل کرده و به چرخه سرمایه در سینمای ایران کمک کند. به هرحال اکران اینترنتی فیلم «خروج» را می‌توان یک نوع فتح باب و خط‌شکنی در سینمای ایران دانست.

وی درباره حضور مؤثر فرامرز قریبیان در فیلم خروج نیز گفت: ابراهیم حاتمی‌کیا از آن دسته فیلمسازانی است که «قهرمان» برایش مهم است و همیشه درفیلم‌هایش نقش محوری دارد. در دو دهه اخیر ما شاهد حضور پرویز پرستویی و حمید فرخ نژاد به عنوان دو شمایل مهم از قهرمان در سینمای حاتمی‌کیا بودیم. به نظر من فرامرز قریبیان می تواند سومین بازیگری باشد که با همین یک فیلم، قهرمان را در فیلم‌های حاتمی‌کیا نمایندگی می‌کند.

نقیبی افزود: «رحمت» یک شخصیت به یادماندنی در کارنامه سینمایی قریبیان است و بخش عمده بار فیلم به عهده اوست. این که قریبیان در ۷۸ سالگی این نقش را به عنوان آخرین حضور خود در سینمای ایران معرفی کرده نیز قابل تأمل است. واقعاً چه نقشی می توانست این گونه یک حسن ختام باشکوه برای فعالیت این بازیگر پرسابقه سینمای ایران باشد.

این فیلمنامه‌نویس و مدرس سینما همچنین گفت: شاید این نکته که قریبیان در نشست خبری جشنواره فیلم فجر «رحمت» را بهترین نقش سینمایی خود معرفی کرد کمی چاشنی احساسات هم داشته باشد. به هر حال برخی از نقش آفرینی‌های او در سینمای ایران و از جمله در آثار مسعود کیمیایی را نمی‌توان نادیده گرفت؛ اما در این موضوع هم نمی توان تردید کرد که رحمت یکی از نقشآفرینیهای مهم و موفق قریبیان در سینمای ایران است. 

وی درباره ویژگی‌های فیلم خروج که می تواند برای مخاطبان جذابیت داشته باشد نیز گفت: ابراهیم حاتمی‌کیا در اجرا و کارگردانی فیلم حد و قواره ای دارد که بخشی از فرهنگ لغت سینمای ایران را تغییر داده است. او به ویژه در سه چهار فیلم متأخرش سراغ تجربیاتی رفته و شرایطی را برای مخاطب فراهم آورده که کمتر فیلمسازی سراغ این گونه تجربه‌های سخت می رود.

نقیبی افزود: همان طور که در نشست خبری فیلم خروج در جشنواره فیلم فجر و در جایگاه منتقد گفتم، در این فیلم با یک فیلم وسترن با همان حال و هوای این گونه آثار طرف هستیم. به هر حال تجربه تماشای هر فیلمی از حاتمی‌کیا  فارغ از نقاط ضعف و قوت و خبرسازی آن مغتنم است. معتقد نیستم که خروج بهترین فیلم حاتمی کیاست اما قطعاً ارزش های سینمایی دارد و مخاطب را راضی نگه می دارد.

مخاطبان فیلم سینمایی خروج، می‌‏توانند برای تماشای این فیلم به سایت فیلیمو مراجعه کنند.