کرونا استفاده هدفمند از فرصت های فناوری و آموزش های الکترونیکی را مهیا کرد

به گزارش روز سه شنبه سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، محسن باهو در خصوص فرصت های آموزش الکترونیکی و مجازی با نگاهی به اقدامات کشورهای دیگر در شرایط خاص انتشار ویروس کرونا اظهارداشت: سیاست های سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی استناد به ظرفیت های سند تحول و استفاده از فرصت های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای ارتقای کیفیت خدمات و محتواهای آموزشی است.

وی موضوع استفاده هدفمند از فرصت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان را مبتنی بر ماموریت، برنامه های سنواتی و دهه 80  مربوط دانست و افزود: ظرفیت هایی همانند ایجاد و توسعه شبکه ملی مدارس ایران (رشد)، تولید محتوا های الکترونیکی از سطح  پایه غیرتعاملی یعنی نسخه الکترونیکی کتاب های درسی  و مجلات رشد تا بسته یادگیری تعاملی و تولید اجزای یادگیری و... از جمله کارهای بسیار با ارزش بوده که در این ایام خاص با جدیت و سرعت بیشتر برای ارائه خدمات مورد نیاز  قالب در برنامه کلان توسعه شبکه ملی مدارس ایران (رشد) قوت گرفت و نگاه جدیدی را برای ارائه خدمت مستیقیم در دستورکار قرار داد. بازآرایی و آماده سازی خدمات و محتواهای ارزشمند بر بستر پلتفرم جدید رشد و یا انباره های محتوایی برای استفاده برای همگان از نکات قابل توجه برای این ایام می باشد.

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: دفتر انتشارات و فن آوری آموزشی با تمام تلاش نسبت به آماده سازی بیش از هزاران دقیقه فیلم های آموزشی مرتبط و بارگذاری بر بستر ارایه های ملی خدمات ویدئویی همت گماشته تا معلمان و دانش آموزان بتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند.

پلتفرم جدید رشد در گام نهایی بازآرایی و ارائه خدمات متمرکز

باهو یادآور شد: پلتفرم جدید رشد با استفاده از ظرفیت های توانمند داخلی در گام نهایی بازآرایی خودش هست تا بتواند شبکه یادگیری ملی آموزش و پرورش را فراهم سازد. دفتر مربوطه تلاش نمود تا محتواهای متنوع و متعددی که در سازمان وجود دارد را با قالب جدید و متناسب با پایه و دروس دانش آموزان طبقه بندی و ارائه کند. برای نمونه در برنامه های مکمل آموزش مجازی با به اشتراک گذاشتن توانمند یهای سازمان در کارگروه توسعه خدمات آموزش مجازی مشارکت و همکاری مستمر و سازنده داشته و مقدمات کار برای ایجاد ظرفیت های به اشتراک گذاری کتاب های درسی، فیلم های آموزشی، نرم افزارهای آموزشی، بیش از چند هزار ویدئو آموزشی که در شبکه رشد و محتوای برفراز آسمان برای آموزش معلم  و... برای استفاده بر بستر شبکه شاد را فراهم کرده است.

وی خاطرنشان کرد: مسوولیت اجرای مصوبه 828 شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر اینکه کلیه خدمات، وسایل و محتواهای تولیدی بخش های غیر دولتی و بخش های توانمند جامعه در حوزه تولیدات آموزشی برای ورود بایستی ارزیابی وتاییدیه از سازمان پژوهش دریافت کنندو به همین منظور در این ایام دفتر مربوطه اقدامات ویژه ای برای تسهیل ای امر فراهم نمود تا محتواها و خدمات متناسب با اهداف نظام آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی در این شرایط خاص برای استفاده معلم و دانش آموز بر بستر فضای مجازی کشور منتشر شود.

کلاس در خانه تداوم یادگیری رسمی با نهضت ملی  تدریس معلم بر بستر فضای مجازی سلامت و پویا

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: همه ما به واسطه مسوولیت اجتماعی باید برای ایجاد شرایط بهره مندی سلامت دانش آموزان از فضای مجازی در اختیار اقدام کنیم؛ در این راستا در اولین روزهای مواجهه با انتشار ویروس کرونا طرح " کلاس در خانه تداوم یادگیری رسمی با نهضت ملی  تدریس معلم بر بستر فضای مجازی سلامت و پویا" پپیشنهاد شد تا علاوه بر استمرار و پویایی نظام یادگیری هدفمند مبتنی بر برنامه درسی توسط معلم- درس - دانش آموز، تعامل سازنده بین دانش آموز و معلم حفظ شده و از منظر تربیتی، مسایل روحی و روانی، فضای امید و نشاط در خانه برای مواجهه مثبت با این شرایط ایجاد شود. همچنین ارتباط  اولیاء و ارکان نیز در این فرآیند تقویت شده و فضای در اوقات در اختیار دانش آموز با مدیریت بهتر و هدفمند غنی سازی گردد.

باهو همچنین گفت: نگاه و سیاست این بوده که معلمان از ظرفیت های ایمن و سلامت و هر پیام رسان اجتماعی که بر بستر شبکه ملی اطلاعات فعال بوده، مورد استفاده قرار گرفته و معلم با توانایی های خوبش، گروه درسی دانش آموزانش را مبتنی بر کلاس درس ایجاد کرده و درس آموزه های را برای استفاده دانش آموز تولید و ارائه کند که گام اول در شرایط خاص بوده و در تدوام آن  غنی سازی پرتال مدارس و نهایت شکل گیری گنجینه ی بسیار با ارزشی از توانمندی های معلمان کشودر در یک فضای ذخیره سازی ملی یعنی بستر شبکه ملی رشد بوده است .

وی ادامه داد: این تفکر در پیاده سازی شبکه شاد با چارچوب مناسبتر و مدیریت یکپارچه بر یک پلتفرم ملی در حال شکل گیری می باشد در طرح فوق استفاده از مشوق های مادی و معنوی و حمایت های خاص از معلمان خلاق و پر تلاش زمینه ساز مشارکت بهتر پیشنهاد شد.

 وی تاکید کرد: در این شرایط سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درصدد است تا  با هدایتگری، تولیدات ناب معلمی در کشور را جمع آوری  و بهبود داده و با پالایش این مجموعه غنی بنام خود معلم در شبکه رشد به اشتراک بگذارد. در این راستا در شکل گیری پلتفرم شبکه شاد، ذخیره سازی محتواهای تولیدی معلم در پایگاه های مرتبط در شبکه رشد منظور شد.

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که هدف نظام تربیت کشور این نبود که صرفا به آموزش دانش آموزان توجه کند؛ بلکه مهمتر از آموزش، توجه به مسائل تربیتی و روحی و روانی دانش آموزان در فرصتی بیشتر در محیط خانواده هست، در این ارتباط پیشنهادات غنی سازی محتواهای مکمل و مشارکت پذیری از همه بخش های توانمند و صاحب صلاح و ایجاد مشارکت هم افزا بر کلیه ظرفیت های موجود کشور برای تحقق عدالت آموزشی در دستور اقدامات سازمان قرار گرفت تا فضای آموزشی، فرهنگی و تربیتی دانش آموزان در فضای خانه غنی گردد که در واقع تحقق همان چرخش های تحول آفرین در تراز سند می باشد.

باهو گفت: در شرایط قبل خیلی از انتظارات سند محمل ملی تجلی را پیدا نکرده بود ولی در این شرایط مطابق با چرخش های تحول آفرین که در میدان عمل توجه به مدرسه، معلم، دانش آموز، خانواده، محتوا، رسانه و زمان یادگیری می باشد. برای " مکان یادگیری از کلاس درس به محیط ها و موقعیت های یادگیری متنوع بخصوص در خانه "، "معلم از آموزش دهنده به مربی، اسوه، راهبر، مشاور و تسهیل کننده یادگیری با شرایط ممکن "، "دانش آموز از یادگیرنده منفعل به فراگیر فعال، تربیت پذیر و جستجوگر و پرسشگر فعال "، "خانواده از نقش تامین کننده و پشتیبان به رکن سهیم و موثر در فرآیند تربیت"، "محتوا  و رسانه  از انحصار کتاب درسی  به برنامه محوری، منایع یادگیری و بسته آموزشی بر بستر رسانه های متنوع"، "زمان یادگیری از ساعت رسمی کلاسی به یادگیری در هر زمان همه جا حاضر" چرخش نموده است.

وی یادآور شد: اجرای هر طرحی چالش ها، ضعف و قوت های خاص خودش دارد و بطور یقین در این شرایط چالش های فراوان از زیر ساخت های فنی و ارتباطی تا امکانات در اختیار خانواده، محتواها و خدمات قابل ارایه بر بستر وب و حامل های همراه، تنوع در توانمندی های مهارتی و سواد رسانه ای دانش آموز، معلم و خانواده و... و نهایت قوانین و مقرارت در سطح دستگاه و کشور و مهمتر از همه زمان و شرایط خاص در اجرای مسئولیت و ماموریت آموزش و پرورش تاثیر گذار است و نباید به ایده آل ترین ها توجه کرد بلکه باید در یک نگاه تدریجی و مستمر خدمات را بهبود داد که البته در حال انجام است.

وی ادامه داد: تلاش همه بر این است که ارتباط بین دانش آموز و معلم با بهترین شیوه ها و الگوها برقرار شود و معلم علاوه بر رسالت و مسئولیت اجتماعی که در حوزه آموزش و تدریس دارد نسبت به ایجاد نشاط و حذف نگرانی های خانواده در ارتباط با مسائل آموزشی و تربیتی به تقویت روحیه دانش آموز برای فراگیری موثر در منزل اقدام کند.

برنده اصلی این جهاد آموزشی معلمان هستند

باهو گفت: واقعا باید به همه معلمان در سراسر کشور خدا قوت و دستمریزاد گفت که خاموش و بی ادعا در این شرایط با هرچه آنچه که در توان دارند برای پویای فضای یادگیری تلاش دارند از هیچ اقدامی دریغ نکرده اند ولی گمنام باقی مانده اند. در حوزه سلامت که قدر و شان حداقلی هم این بود که از تمامی حوزه ها و افراد دخیل که خط مقدم جهاد سلامت هستند توجه و تشکر شود که شایسته قدردانی همه جانبه خیلی فراتر از این نیز می باشند. در این جهاد بزرگ معلمان نیز همه آنچه در توان داشتند در طبق اخلاص گذاشته و فراتر از مسئولیت معلمی، جهاد آموزشی را رقم زدند و برنده اصلی این جهاد آموزشی معلمان هستند. زیرا آنها به احساس مسئولیتی که در فرآیند تربیت داشته اند بدون هیچ اشاره و دستور و بصورت خود جوش فضای یادگیری را رونق بخشیده و با خلاقیت و توانمندیهای ارایه شده، تسهیل گری اقدامات هماهنگ و یکپارچه ملی را سبب ساز شدند.

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: تکریم و تقدیر از این جهادگران آموزشی کشور را اعتماد به توانمندی ها و تولیدات معلمی و  بهبود شرایط، امکانات و زیر ساخت هایی است که باید در اختیار معلم قرار گیرد تا با نهضت ملی تولید محتوا و درس آموزه های خوب در فراهم سازی فضای ایمن و سلامت سهیم باشند.

استفاده از تجریبات سایر کشورها در آموزش مجازی

باهو درباره میزان استفاده از تجریبات سایر کشورها در آموزش مجازی گفت: به نظر من در این حوزه نمی توان تجربه های دیگر کشورها را عینا اجرا و یا کپی برداری و مشابه سازی کرد. باور بنده این است که ایران یکی از کشورهای پیشرو در حوزه بهره مندی متناسب از فرصت های فناوری و آموزش های تلفیقی و استفاده از فرصت های فناوری اطلاعات و ارتباطات است. تجربیات و دستاوردهای ایران در حوزه آموزش و پرورش مناسب و دارای الگوهای قابل عرضه می باشد؛ شاید بزرگترین چالش عدم توازن اقدامات دستگاه ها در سطح کلان و گستردگی بالا مدارس و تعداد آن در کشور و محدودیت منابع و امکانات برای پوشش همه مدارس در نظام آموزشی باشد . از سوی دیگر تجویز های متنوع و متعددی که از حیث نظام جامع آموزشی مبتنی بر برنامه درسی و پداگوژی آموزشی کشور محل تامل بوده و یا عوامل های متعدد دیگر که در بیشتر موارد طرح و برنامه بسیار موثر را محدود و یا متوقف کرد سبب شده تا تصویر شفافی از مواجهه آموزش و پرورش نداشته باشیم.

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: جامعه ما یک جامعه بزرگ با بیش از 100 هزار واحد آموزشی  و500 هزار کلاس درس است. تقریبا در کشورهای دیگر هم یک سامانه یادگیری جامع متمرکز برای خدمت دهی همه استفاده نشده بلکه با ایجاد توانمندی ها و توزیع شدگی خدمات در قالب آموزش های ترکیبی ویژه مدارس و برنامه درسی به تولید سکوی مدیریت یادگیری اقدام می کنند که معلم و دانش آموز استمرار یادگیری کلاس را در فضای مجازی با تعریف نقش ها و کار ها داشته باشند .

وی گفت:  مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور تجربه مواجهه چندین کشور در شرایط بحرانی انتشار ویروس کرونا را بررسی و منتشر کرده که هریک از کشورها متفاوت عمل کرده و برخی از این کشورها که در تراز شاخص های فناوری جایگاه خوبی هم دارند به اندازه ایران در استفاده از فرصت های الکترونیکی و مجازی عمل نکرده اند. مثلا در ایرلند، انگلیس یا چین در ابتدا بحث ایجاد فضای آموزشی مجازی هم مطرح نبود و کم کم بحث ارتباط بین دانش آموز و معلم از طریق پیام رسان ها انجام شد. نکته قابل اهمیت این است که بواسطه سیستم متمرکز اتوماسیون آموزشی در حوزه دانش آموز، مدرسه و معلم و پایگاه ها و داده های ارزشمند آن می توان سیاست های متخذه در شکل گیری شبکه های شاد و رشد را محقق کرد . اما نکته اساسی که در این رخداد باید به آن توجه کرده و از آن غافل نشویم حاکمیت نظام آموزش و پرورش است که در هیچ جای دنیا امر حاکمیتی را در بحران ها نقض نمی کنند و از بین نمی برند بلکه آن را تقویت می کنند.

حاکمیت برنامه درسی و حاکمیت اصول و ارزش ها در نظام آموزش و پرورش نباید نادیده گرفته شود

باهوگفت: با ورود فرآیند یادگیری و یاددهی در فضای مجازی نباید اینگونه تصور کرد که چون شرایط خاص است باید حاکمیت برنامه درسی و حاکمیت اصول و ارزش ها در نظام آموزش و پرورش را نادیده بگیریم و به نظام آموزشگاهی بسنده کنیم؛ این بزرگترین خطای استراتژیک است که بعدا گریبان نظام آموزش و پرورش را می گیرد. مثل پدیده های همانند کنکور و ...  خود معضل بزرگ نظام تعلیم و تربیت خواهد شد.

آموزش مجازی سنگ بنای ادامه فرآیند یادگیری و یاددهی

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: شرایط فعلی می تواند محک خوبی برای انجام اقدامات، مشارکت متوازن و پاسخگویی فرا دستگاهی باشد. اقداماتی که دیگر دستگاه ها، نهادها و بخش های توانمند غیردولتی در برابر آموزش و پرورش برای تحقق برنامه ها داشتند را باید مغتنم دانست و متقابلا آوزش و پرورش هم با تنظیم گری و تدوین سازوکارها و چاچوب های همکاری از حیث محتوایی، فنی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و...    استمرار فرآیند یادگیری موثر را بر بستر فضای مجازی در شبکه رشد و شاهد، شبکه ملی یادگیری کشور را فراگیر نماید.

وی ادامه داد: در این شرایط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دانشگاه ها و مجموعه های توانمند، اپراتورها و.. به کمک آمدند و قرار است نظام ارتباطات هدفمند و تعریف شده مبتنی بر نظام کلاس بندی مدارس و دسترسی دانش آموزان و ارتباطات معلم و دانش آموز را شکل دهند. دست یابی به همه ایده آل ها در این شرایط ممکن نیست و نباید انتظار داشت در این مدت کوتاه همه مدارس و کلاس ها به شکل عادی در یک نظام یکپارچه و واحد در شبکه ملی بصورت مجازی برگزار شود.کارهای  انجام شده بسیار با ارزش است و می تواند سنگ بنای یک نظام مشارکتی را برای تحقق شکل گیری شبکه ملی یادگیری و یاددهی کشور منظور کرد.

نقاط قدرت نظام یادگیری آموزش مجازی

مشاور رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره نقاط ضعف و قدرتی که در نظام یادگیری مجازی وجود دارد گفت: بیان ضعف و قوت به عوامل زمینه ای متعدد وابسته است شاید شاخصه ای در جایی قوت تلقی شود ولی در تراز نظام آموزشی ما ضعف قلمداد گردد و یا بالعکس ولی آن چیزی که در نقاط قوت آموزش مجازی مطرح است این است که محدودیت زمان و مکان از بین می رود، فرصت بازآوری و غنی سازی محتواها بهبود پیدا می کند، تعامل بین معلم و دانش آموز برقرار می شود، نظام یادگیری به نظام فراگیری دانش آموز و راهبری معلم تغییر می کند، ایفای نقش  معلم و دانش آموز در امر یادگیری و مسئولیت و مشارکت پذیری خانواده تقویت می شود و....

وی ادامه داد: فرصت طلایی برای آموزش و پرورش در جهت تحقق سیاست ها و چرخش های تحول آفرین که در شرایط عادی امکان بروز و ظهورش نبوده، فراهم شده است. همه جا کانون یادگیری شده و کانون های یادگیری از مدرسه به خانواده و به سایر مکان های فرهنگی و تربیتی گسترش یافته و نظام پژوهش محور در فرآیند یادگیری محقق گردد. دانش آموز به عنوان کنشگر اصلی و پژوهشگر بعنوان دانش آموز پژوهنده ایفای نقش کند.

باهو با بیان اینکه هیچ سیستمی بدون ضعف و محدویت نیست گفت: تعریف نشدن سازوکارهای همکاری مستمر و نقش پذیری ها در یک پلتفرم یکپارچه از ضعف ها، عدم دسترسی مناسب به زیر ساخت های پویا و محدویت های دسترسی در مناطق مختلف، نبود پنهای باند پاسخگو برای استفاده آموزشی و یا هزینه های مرتب آن برای خانواده، نبود محتواهای فراگیر متناسب با برنامه درسی برای دوره ها و پایه مختلف تحصیلی، محدودیت منابع و خدمات محتوایی با توجه به توانمندی های دانش آموزان، فراهم نبودن ارائه محیط های یادگیری شخصی متناسب با توانمندی ها و ظرفیت دانش آموزان , عدم بهره مندی بخش قابل توجهی از دانش آموزان به تجهیزات سخت افزاری از محدودیت و ضعف هایی است که در ارایه آموزش الکترونیکی در شرایط فعلی وجود داشته و می تواند چالش اصلی برقراری عدالت آموزشی باشد؛ در عدالت آموزشی توجه به مناطق کم برخوردار در اولویت بوده که بیشتر در این مناطق دسترسی های الکترونیکی مناسب نیست و یا خانواده ها توان تامین ابزارها و وسایل ارتباط به شبکه های مجازی را نداشته باشد.