به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، خمسه نظامی گنجوی یکی از ارزشمندترین آثار ادب فارسی است که بر پایه آن، آثار ادبی و هنری بسیاری خلق شده‌اند. فرهنگستان هنر در نظر داشت به‌منظور بررسی و تحلیل تأثیر منظومه‌های نظامی بر انواع هنر، همایش «خمسه‌نگاری، بازنمود خمسه نظامی در هنر» را در ۲۱ اسفند ۱۳۹۸ همزمان با بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی برگزار کند که این همایش به علت بیماری همه‌گیر کرونا به تعویق افتاد.
در این همایش برای نخستین بار از متن کامل نسخه نفیس و ارزشمند خمسه نظامی، معروف به خمسه شاه‌طهماسبی، رونمایی خواهد شد. با سید مهدی حسینی عضو شورای علمی همایش خمسه‌نگاری، گفت‌وگویی کوتاه کردیم تا درباره این نسخه نفیس اطلاعاتی کسب کنیم.
او درباره این نسخه و اصالت و وجه تمایز آن با دیگر آثار اظهار کرد: بعد از شاهنامه فردوسی، مهم‌ترین متنی که به بیشترین دفعات خوش‌نویسی و نگارگری شده است، خمسه نظامی اثر حکیم نظامی گنجوی از شعرای نامدار قرن ششم هجری قمری است. این اثر در دوره‌های مظفری، تیموری و دیگر دوره‌ها خوش‌نویسی و نگارگری شده است، ولی مهم‌ترین و باارزش‌ترین نمونه آن، خمسه شاه‌طهماسبی است که بین سال‌های ۹۴۵ تا ۹۴۹ هجری قمری، در تبریز تولید شده و شاه محمود نیشابوری، خوش‌نویس نامدار دوره صفوی، به خط زیبای نستعلیق آن را کتابت کرده است.
عضو شورای علمی همایش خمسه‌نگاری ادامه داد: در نگارگری این اثر عظیم، بزرگ‌ترین هنرمندان مشهور مکتب تبریز ۲، مانند سلطان محمد، آقا میرک، میر مصور، میر سید علی، میرزا علی و مظفر علی سهیم بوده‌اند، اما مشخص نیست چرا فضای سه برگ از این خمسه بی‌نظیر، بدون نگاره به جای مانده است که البته بعدها، محمد زمان در مکتب نگارگری اصفهان در سال ۱۰۸۶ هجری قمری، آن را نگارگری کرد.
این پژوهشگر درباره کار پژوهشی مستند روی این نسخه نفیس ایرانی گفت: البته پژوهشگرانی نظیر استوارت کری ولش، الینور سیمز، شیلا کنبی و بسیاری دیگر، پژوهش‌هایی روی این کتاب به انجام رسانده‌اند، ولی هیچ گاه کل کتاب به‌صورت کامل و یکپارچه چاپ و منتشر نشده است.
حسینی به ویژگی‌های این اثر سترگ اشاره کرد و ادامه داد: از ویژگی‌های این شاهکار عظیم هنری، علاوه بر نگاره‌های استثنایی، تشعیر تمامی صفحات آن است که تاکنون در هیچ اثری از آثار دوره‌های مختلف فرهنگ تصویری ایران، به این نحو شاهد آن نبوده‌ایم. این اثر بی‌نظیر را فرهنگستان هنر ایران، در ابعاد یک‌به‌یک، با چاپ عالی و مانند نسخه اصلی که در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود، در دست چاپ دارد و به‌زودی شاهد رونمایی آن در این همایش خواهیم بود.
او درباره داستان‌های خمسه و کیفیت آثار نگارگری‌شده گفت: در این اثر منتخبی از اشعار را هنرمندان ممتاز مکتب تبریز ۲، نگارگری کرده‌اند و تمامی اشعار مصور نشده است. همان هنرمندانی که شاهنامه شاه‌طهماسبی را مصور ساختند، خمسه شاه‌طهماسبی را نیز نگارگری کردند. آثار به همان کیفیت عالیِ آثار شاهنامه شاه‌طهماسبی است، ولی تعداد آثار قابل مقایسه نیست. تعداد نگاره‌های خمسه شاه‌طهماسبی ۱۷ مجلس، ولی تعداد نگاره‌های شاهنامه شاه‌طهماسبی ۲۵۸ مجلس است.
«خمسه نظامی گنجوی، به کتابت شاه محمود نیشابوری» را که ۴۰۴ ورق (۸۰۸ صفحه) و ۱۷ نگاره دارد، مؤسسه متن فرهنگستان هنر در دست انتشار دارد که قرار بود همزمان با همایش «خمسه‌نگاری؛ بازنمود خمسه نظامی در هنر» از آن رونمایی شود. به علت تعویق این همایش، این اثر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
نظر شما