دومینوی فروپاشی سیستم‌های آمریکا؛ این بار صنعت نفت

نشست‌های خبری دونالد ترامپ که هر روز برای یک شوی تبلیغاتی درباره کرونا برگزار می‌شود، تاکنون نه تعداد مبتلایان به کرونا را کاهش داده است و نه توانسته مرهمی بر اقتصاد متوقف شده این کشور باشد.

او در هفته اخیر به کرات گفت با سلمان پادشاه سعودی و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه صحبت کرده است و به زودی آنها به توافقی برای کاهش تولید نفت خواهند رسید. وی همچنین مدعی شد با رئیس جمهوری مکزیک هم برای کاهش تولید تماس تلفنی داشته است.

با این حال، ترامپ تاکید داشت که بازار نفت که متشکل از عرضه و تقاضا است به طور خودکار تولیدکنندگان را به کاهش تولید وادار خواهد ساخت.

اما هیچ یک از تصورات ترامپ نتوانست ورود بازار نفت به سراشیبی سقوط را بگیرد و باز هم نشان داد سیستم اقتصادی آمریکا هم در کنار سیستم بهداشتی آن، ساختاری فرتوت و ضعیف دارد که با تلنگرهای ناشی از کووید-۱۹ از پا درمی‌آید.

قیمت نفت آمریکا در بازارهای روز دوشنبه از صفر هم عبور کرد و وارد منطقه منفی شد. این در حالی است که هفته‌های گذشته بازار سهام آمریکا به کما رفت و تنها با تزریق میلیاردها دلار بودجه دولتی، تنفسی مصنوعی به آن وارد شد.

هرچند خود کاهش قیمت نفت هم بار دیگر بر بازار سهام اثر منفی خواهد داشت و این بازار را هم بار دیگر به سراشیبی سقوط می‌کشاند.

به طور معمول، قیمت پایین نفت می‌تواند محرک اقتصاد ایالات متحده باشد، اما این در شرایطی است که مصرف کنندگان آمریکایی بتوانند از کاهش هزینه‌های سوخت استفاده کنند.

در شرایطی که کشور به طور فزاینده‌ای در اثر شدت کووید-۱۹ به تعطیلی ملی حرکت کرده است تا این بیماری را مهار کند، افت قیمت سوخت برای بسیاری از آمریکایی‌هایی که در خانه های خود بیکار نشسته‌اند و سایر کسانی که بودجه خود را نه برای مسافرت با ماشین که برای تامین کالاهای ضروری همچون مواد غذایی، دارو، مواد شوینده و شارژ منزل متمرکز کرده‌اند، مزیت اندکی محسوب می‌شود.

برای تداوم تدارکات کالاهای اساسی، ارتش آمریکا، رانندگان کامیون، کارگران پستی، کارگران ساختمانی، خلبانان باربری و سایر مشاغل، صنعت نفت آمریکا باید اطمینان حاصل کند که این بخش‌ها، سوخت مورد نیاز خود را دارند.

در حال حاضر، تقریبا ۱۴۰ میلیون بشکه از سوخت دیزل در مخازن ذخیره سازی داخل ایالات متحده انباشته شده است. برای حمایت از صنایع تولیدکننده کالاهای آمریکا برای چند ماه کافی است اما ذخیره سازی سایر فرآورده‌های نفتی چون سوخت هواپیما و نفت خام به سرعت پر می شود و حتی اگر در نهایت مدیریت نشود، می‌تواند به یک مشکل لجستیک بزرگتر حتی در داخل ایالات متحده تبدیل شود.

کل موجودی‌های ایالات متحده از سوخت جت در حدود ۴۰ میلیون بشکه است که تنها حدود ۱۰ میلیون بشکه در مخازن باقی مانده است. در نتیجه، شرکت‌ها شروع به تحقیقات برای ذخیره سوخت جت در کشتی‌ها می‌کنند تا اینکه تقاضا دوباره مطرح شود. در سطح جهان، مخازن سوخت جت نیز به محدودیت‌های فیزیکی بسته می‌شوند اما مسافرت هوایی و انعطاف‌پذیری پالایشگاه در برخی از مکان‌ها نسبت به سایر مناطق بالاتر خواهد بود. این مشکل فزاینده ذخیره نفت همچنان دلیل دیگری است که دولت ترامپ به درستی متمرکز بر دیپلماسی برای پایان دادن به جنگ قیمت نفت است. زمان از آن رو است که از بین بردن ذخیره نفت در سطح جهانی به سود منافع ملی هیچ کس نیست.

دلایل این اتفاق

صنعت نفت با یک شمشیر دو لبه از عرضه زیاد و کاهش تکان دهنده تقاضا به دلیل تعطیلی ناشی از ویروس کرونا در سراسر جهان، در شرایط بحرانی قرار گرفته است که هرگز پیش از آن تجربه نشده بود.

علاوه بر آن، بازار آمریکا با اشباع تولید نفت و پر شدن منابع ذخیره سازی آن، با آسیب زیادی روبرو شده است که بازار آن را به منطقه منفی ۳۷.۶۳ دلار کشاند و این پیام سخت را به جهان مخابره کرد که حال و روز صنعت نفت آمریکا هم خوش نیست و در بدترین بحران قرار گرفته است.

نفت بیش از حد وجود دارد، هیچ کسی نمی‌خواهد آن را بخرد. هواپیماها پرواز نمی کنند، حمل و نقل کاهش یافته است و مصرف کنندگان آمریکایی که ۱۰ درصد از بنزین را در اتومبیل خود استفاده می کردند، اکنون در خانه مانده‌اند.

اگرچه ترامپ در نشست خبری روز دوشنبه خود مدعی شد که قیمت نفت در تیرماه بین ۲۵ تا ۲۸ دلار خواهد بود اما پیش از این، نفت در بازارهای بدون خریدار، بین ۳ تا پنج دلار معامله می‌شد. به طور کلی فقدان مصرف‌کننده نفت، باعث این بحران شده است.

رئیس جمهوری آمریکا در ۲ سال گذشته به طور مداوم از افزایش تولید نفت این کشور به عنوان دستاورد دولتش سخن می‌گفت و برای آنکه بازارهای خود را به دست آورد، صنعت نفت ایران و ونزوئلا را تحریم کرد، سرخوش از قیمت ۶۰ دلار در اوایل سال جاری بود و به همین دلیل حتی بیش از سعودی و روسیه، نفت پمپاژ کرد.ترامپ در این مسیر از چپاول چاه‌های نفتی سوریه هم دریغ نکرد.

ناگهان ویروس کرونا شایع شد و باز هم ترامپ که اصولا به مبانی زیست محیطی و تغییرات اقلیمی اعتقادی ندارد، تصور کرد ایالات متحده از گزند این دشمن نامرئی مصون خواهد بود و می‌تواند جنگ تجاری از پیش راه انداخته خود را در مقابل چین و اروپا، با پیروزی تمام کند.

خبر شیوع ویروس در چین، مستی مضاعفی را به ترامپ و تیم اطراف وی تزریق کرد چرا که گمان کردند اقتصاد آمریکا از چین پیشی خواهد گرفت و می‌تواند به رشد جهانی آن هم کمک کند اما دیری نپایید که ورق برگشت و آمریکای مدعی برتری اقتصاد جهانی، دچار افت شدید شد.

پمپاژ نفتی آمریکا بدون در نظرگرفتن شرایط بازار، اختلاف در اوپک و خارج از آن، نتیجه را به جایی رساند که نفت تولید شده، دیگر جایی برای ذخیره کردن نداشت و حتی نفت‌کش‌های روی آب‌ها هم از آن پر شدند و تصمیم دیرهنگام کاهش حدود ۱۰ میلیون بشکه‌ای اوپک پلاس هم نتوانسته است، منابع ذخیره شده جهانی را تخلیه کند.

از نظر ترامپ، کاهش قیمت نفت بهترین فرصت برای پر کردن ذخایر استراتژیک آمریکا است و در تازه‌ترین اظهار نظر هم گفت ۷۵ میلیون بشکه ذخیره اضافی ملی ایجاد خواهد کرد.

صنعت نفت رو به احتضار

صنعت شیل ایالات متحده که در کمتر از دو دهه به بزرگترین تولید کننده جهان تبدیل شد، اکنون با بدترین فشار اقتصادی خود مواجه شده است.

از این رو، باید شرایط منعطفی را برای خود ایجاد کند و مجبور است برای مدتی ولو اندک، بسیاری از قابلیت‌های خود را متوقف کند و یا حتی برخی از چاه‌های نفتی را ببندد.

از این رو، برخی از مدیران شرکت‌های نفتی آمریکا در گفت‌وگو با رسانه‌های آمریکایی گفته‌اند که ممکن است تولید نفت خود را روزانه به حدود یک میلیون بشکه کاهش دهند.

شرکت‌هایی چون کانتیننتال و کونکو فیلیپس هم گفته‌اند که قصد دارند ۲۵ تا ۳۰ درصد تولید خود را متوقف سازند اما شرکت‌هایی هم هستند که مجبورند به طور کامل تولیدات خود را قطع کنند.

در حال حاضر نزدیک به چهار هزار شرکت‌های اقماری کوچک در صنعت نفت آمریکا فعالیت دارند که به این ترتیب حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد آنها باید در ۹ تا ۱۲ ماه آینده، یا بازسازی شوند و یا برای همیشه اعلام ورشکستگی کنند. در این صورت دولت ترامپ با بحران دیگری به نام بیکاری کارکنان صنایع نفتی هم روبرو خواهد شد.

دولت ترامپ قبلاً متعهد شده است که با اجاره ذخیره‌سازی در ذخیره استراتژیک نفت و احتمالا در جای دیگر، نفت آمریکا را از بازار خارج کند. موانع فنی، سیاسی و سایر مشکلات حقوقی در مورد مداخله فدرال در تصمیم گیری شرکت خصوصی نفت وجود دارد چرا که بر اساس مقاله شورای روابط خارجی آمریکا، این کشور ذخایر نفتی خود را در اواسط دهه ۱۹۹۰ فروخته است و در حال حاضر، هیچ شرکت تولید نفتی متعلق به دولت فدرال ایالات متحده وجود ندارد.

در هر صورت، فقدان شرایط لازم برای ذخیره سازی نفت خام تولید شده، بالاجبار این تولیدات را تعطیل خواهد کرد زیرا بعید است تقاضای نفت در هفته‌های آینده بهبود یابد. توزیع ذخایر باقیمانده نفت خام هم در سراسر جهان یکسان نیست. گفته می‌شود بیشترین ظرفیت ذخیره‌سازی انبوه نفت خام فقط در پنج مکان واقع شده است: ایالات متحده، چین، اروپا، ژاپن و کره جنوبی.

آنچه که تاکنون بازار نفت را با مشکل مواجه کرده است نه فقط قیمت و تولید بلکه منابع ذخیره‌سازی آن است که ممکن است شرکت‌ها را وادار سازد تا درهای چاه‌های نفتی را ببندند که راه‌اندازی دوباره آن به آسانی نخواهد بود.

بحران جاری در ونزوئلا باعث شده است که برخی از مناطق نفتی کوچک آن آسیب ببینند به گونه‌ای که احتمالاً ذخایر باقی‌مانده برای همیشه از بین می‌روند. این نوع آسیب دائمی و از بین رفتن ذخایر نیز می‌تواند در جاهای دیگر اتفاق بیفتد.

از این رو، دشواری‌های فنی برای متوقف کردن تولید خارج از کشور به معنای پیشنهاداتی است که دولت ترامپ از اختیارات خود برای بستن تولید نفت دریایی در اراضی فدرال استفاده کند و در واقع می‌تواند پیشنهاد کند دولت ایالات متحده درصد دیگری از این منابع را برای همیشه از بین ببرد.