در شرایطی که بحران کرونا موجب تعطیلی عمومی فضای آموزشی کشور شده است، زیرساخت فناوری اطلاعات و مهیا شدن بسترهایی برای برگزاری جلسات مجازی و آموزش از راه دور سبب شده ظرفیت جدیدی برای آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان در کشور فراهم شود. بیماری کرونا و هراس از ابتلای به آن دغدغه‌ای فراموش‌نشدنی در این روزها برای خانواده‌ها است، اما حضور آموزش‌های مجازی در خانه‌های ایرانی و پیگیری امر تعلیم و تربیت به این شیوه تجربه‌ای جدید را در آموزش به وجود آورده است.
پژوهشگر ایرنا با «علیرضا کوشکی جهرمی» استادیار مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی در مورد وضعیت آموزش مجازی در شرایط کرونایی به گفت‌وگو پرداخته که شرح آن را در ادامه می‌خوانیم؛
آموزش از راه دور تجربه جدیدی نیست
کوشکی در ابتدای این گفت‌وگو اظهار داشت: سامانه آموزش مجازی فقط مختص کرونا نیست. در کشور ما نزدیک به ۱۲ سال است که دوره‌های آموزش مجازی مخصوصاً برای مقطع دکترا و کارشناسی ارشد در دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه تهران و شهید بهشتی رواج داشته است. این شیوه آموزش دستاوردهای خوبی به لحاظ اجرا داشته است، اما از لحاظ نتیجه نمی‌توان نظر قطعی بیان کرد. پاره‌ای از مسائل در زمان بحران ارزشمند می‌شوند. هنگامی‌که ما به تنگنایی گرفتار می‌شویم روش‌هایی همانند آموزش مجازی برای ما ارزشمند می‌شوند. در بحث آموزش خیلی از اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارها امکان تعامل دور را برای ما مهیا می‌کنند. این شیوه قبلاً وجود داشته و دانشجویان با تماس تلفنی مطالب خود را با استادان در میان می‌گذاشتند. در گذشته شیوه آموزش از راه دور به‌صورت نظام‌مند نبود که قابلیت‌های انتقال مطلوب را داشته باشد و این محیط را به محیط‌های شبیه کلاس تبدیل کند، اما در شرایط کنونی پدیده‌ای بنام آموزش مجازی شکل‌گرفته و قابلیت های جدیدی در انتقال دانش به وجود آورده است. با تغییرات حاصل‌شده این فضا به محیط کلاسی تبدیل‌شده و سامانه یادگیری از راه دور نامیده می‌شود. این سامانه‌ها در حال بهبود و پیشرفت است و فرصت ارائه تحلیل تکالیف در برخی از سامانه‌ها نیز وجود دارد.
در برخی از دانشگاه‌ها علاوه بر کلاس‌های حضوری، آموزش مجازی نیز وجود دارد و این شیوه می‌تواند در ارائه انتقال دانش به استاد کمک کند. اگر نیاز باشد کلاس جبرانی برای درسی تشکیل شود، اما محیط فیزیکی برای حضور واقعی دانشجویان میسر نباشد آموزش مجازی روش مطلوبی است. بزرگ‌ترین خاصیتی که این روش دارد میزان غیبت دانشجو در کلاس‌های مجازی بعد از شیوع ویروس کرونا معنادار کاهش پیداکرده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردها این روش این است که دانشجویانی که نمی‌توانند به‌صورت حضوری بر سر کلاس‌های درس حاضر شوند، آموزش مجازی می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مثبت باشد، اگرچه حضور در فضای مجازی صد در صد نباشد یا در محل کار باشند و هم‌زمان موضوعات کلاس درس را دنبال کنند. کلاس‌های دیجیتال و الکترونیک این قابلیت را دارند که با صرف هزینه و زمان کمتر دستاوردهای بهتری داشته باشند، البته در برخی موارد کیفیت آموزش مغفول می‌ماند، اما ابزارها می‌توانند آیتم کیفیت را ارتقا دهند.
یادگیری آدم‌ها در بحث انتقال دانش و جذب آن متفاوت است. برخی افراد باید به‌صورت بصری و حضوری و بر اساس حس لامسه موضوع را درک کنند و برخی از آدم‌ها شنیداری هستند. اینکه ما تأکید کنیم سیستم آموزش مجازی حتماً باعث افت یادگیری می‌شود یک تئوری مخدوش است که نیاز به بررسی دارد. آدم‌ها مسیرهای متفاوتی برای یادگیری دارند. عده‌ای باید حتماً در شرایط فیزیکی و حضوری موضوع را بشنوند و آن را درک کنند و برخی در فضای عمومی، شرایط تمرکز برای یادگیری ندارند و یا به‌واسطه برخی از ویژگی‌های روانی محیط کلاس را دوست ندارند و کلاس‌گریز هستند. کلاس‌های مجازی می‌توانند این آدم‌ها را نسبت به کسب دانش علاقه‌مند کند. اگر قرار باشد از من در مورد سامانه آموزش فضای مجازی و الکترونیک نظرخواهی کنند در این شرایط عالی است و باید از شرایط طبیعی قبل از کرونا هم استفاده کنیم. بودن این سامانه در کنار آموزش حضوری می‌تواند به انتقال دانش کمک کند.
ابزارها کمکی می‌توانند در فضای مجازی به انتقال مطلوب دانش کمک کنند. بسیاری بر این باورند حضور و نفس یادگیری مهم و ارزشمند است، اما در فضای مجازی این موضوع مخدوش می‌شود برای اینکه دانشجویان نمی‌تواند کل بدن استاد را ببیند و به معنی واقعی زبان بدن به انتقال کلام کمک می‌کند و این می‌تواند به‌عنوان یک نقطه‌ضعف در آموزش مجازی باشد.
آینده آموزش؛ مجازی یا حضوری؟
این استاد دانشگاه در مورد آینده پیش روی آموزش اظهار داشت: در بحث آموزش و انتقال دانش سه محیط وجود دارد؛ محیط فیزیکی یا همان کلاس‌های سنتی که همراه با گچ و تخته بودند. کلاس‌های نوع دوم: کلاس‌های الکترونیکی و مجازی هستند که موضوعات ضبط می‌شود و در این نوع آموزش، زمان و مکان مفهومی ندارد می‌توان با دانلود فایل در هر ساعت از شبانه‌روز آن را مطالعه کنند و اگر سؤالی داشته باشند از استاد سؤال خود بپرسند. محیط سوم به کلاس‌های دیجیتال معروف است و تلفیقی از شیوه‌های سنتی و الکترونیکی است.
در کلاس دیجیتال ابزارهای الکترونیک به کمک استادی می‌آیند که می‌خواهد بهترین خروجی را داشته باشد. من مطمئنم دنیا به سمت کلاس‌های دیجیتال پیش می‌رود، کلاس‌هایی که علاوه بر حضور فیزیکی با ارتقا محیط الکترونیک فضایی برای انتقال دانش به شیوه همگانی را فراهم می‌کند. یعنی من که در ایران هستم بتوانم از علم روز حوزه تخصصی خودم از سایر دانشگاه‌ها استفاده کنم. به‌واسطه وجود ابزارها و روش‌هایی که دنیا را شفاف می‌کند علم هم شفاف می‌شود و قرار نیست علم محدود به زمان و مکان باشد. علم محدود به زمانی و مکانی نیست و همه‌جایی می‌شود. من مطمئن هستم در آینده‌ای نه‌چندان دور این موضوع اتفاق بیافتد و دنیا به سمت‌وسوی کلاس‌های الکترونیک پیش می‌رود. شیوع کرونا به این شیوه آموزش نیز کمک جدی کرده است.
نظر شما