میثم سفید خوش عصر سه شنبه در نشست مجازی «دانشگاه و مسئله شرور فراگیر» با محوریت بیماری کرونا که توسط دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، اظهار داشت: ما در وضعیت بحرانی و حاد هستیم و به گونه ای «شر» گریبان همه را گرفته است.
وی ادامه داد: جهان وارد موقعیتی شده که تا کنون ندیده و کل جهان وارد ویروسی همه گیر شده است. وضعیت بشر از منظر روابط انسانی، اقتصادی و سلامت در موقعیت شَر آلود قرار گرفته است. زمانی که به تاریخ نگاه می کنیم هر بار بیماری فراگیری اتفاق می افتد با آن بدون تجربه برخورد می کنیم، در حالی که پیش از آن نیز با این مسائل رو به رو بوده ایم.
سفید خوش با بیان اینکه دانشگاه به عنوان یک کانون اجتماعی رسالت اجتماعی دارد، تصریح کرد: دانشگاه به وضعیت جهانی می اندیشد. به طور کلی دانشگاه به دنبال چاره جویی و اندیشیدن در مورد مسائل به جای احساس کردن است.
وی با بیان اینکه دانشگاه راوی حالات انسانی است، عنوان کرد: از دانشگاه انتظار می رود به حل مسئله کمک کند و به فهم دقیق پدیده ها بپردازد. پیدایش پدیده ای مثل کرونا تلنگری خواهد بود که آیا دانشگاه چابکی کافی برای روایتگری وضعیت موجود را دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: کار اصلی دانشگاه تلاش برای روایت وضعیت موجود و ارائه راه حل برای آینده بر اساس فهم دقیق و جامع است. اما جای سوال دارد آیا دارای شرایط مناسب برای روایت گری وضعیت بحران کرونا هستیم یا خیر.
نگاهی تاریخی به رابطه علم و شَر
وی تصریح کرد: نکته حائز اهمیت این است چرا با اینکه ۲۰ سال پیش می دانستیم، ویروسی با مشخصات کرونا وجود دارد اقدامی نکردیم و پاسخ غفلت دانشمندان است.
سفید خوش با نگاهی تاریخی به نسبت شر و دانشگاه اظهار داشت: نخستین آکادمی ها در یونان توسط افلاطون ایجاد شد و تنظیم علوم در رساله متافیزیک ارسطو (شاگرد افلاطون) به طور کامل مشخص است. ارسطو در کتاب اخلاق خود،به نسبت علوم با خیر پرداخت و عنوان کرد که هر مسئله ای به سمت غایت حرکت می کند و غایت هر چیز خیر آن است.
وی افزود: بنابر نظریه ارسطو دانشگاه و دانش به سمت خیر حرکت می کند. همچنین ارسطو در کتاب اخلاق خود، خِیر دانش ها را در نسبت شر معلوم می کند. بر این اساس توجه به خیر در دانش ها در دستور کار آکادمی ها قرار گرفت.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: در زمان «رنه دکارت» اعلام شد که زمانی که وارد حوزه دانش می شویم باید خیر و شر را نادیده بگیریم؛ زیرا آنها مانع از فعالیت درست انسان می شوند. در نتیجه از سده ۱۶ به نوعی نابود سازی خیر و شر از دانشگاه ها اتفاق افتاد و عمده دانشگاه ها از این موضوع استقبال کردند.
وی ادامه داد: پس از آن دکارت در ریاضیات و نیوتون در فلسفه و فیزیک کار دانشگاه ها را شناسایی مکانیزم ها دانستند که خیر و شر را در نظر نمی گرفت و تنها پاسخ به سوالات علمی مهم بود. به عنوان مثال تا پیش از سده ۱۷ تشریح بدن به عنوان عملی حرام و مانعی بر پیشرفت علم‌پزشکی بود و صاحبان علم الهیاتی مخالف تشریح بودند. اما پزشک دکارتی مستقل از اینکه کار خیر است یا شر تنها به یک سوال توجه می کرد که مکانیزم بدن انسان چیست.
دانشگاه‌ها درگیر ایدئولوژی و مسائل سیاسی شده‌اند
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: تربیت دانشگاهی مدرن حتی خیر مادی را هم در دستور کار خود قرار نمی دهد و صرف نظر از وجه شر یا خیر کار علمی می کنند، زیرا فقط می خواهیم به دانسته های خود بیفزاییم.
وی با بیان اینکه در جهان پسا دکارتی فقط کار علمی مهم است، تصریح کرد: در دانشگاه پسا دکارتی پیدا کردن مکانیزم ها بر شرایط خیر و شر پدیده ها اولویت پیدا می کند. هم اکنون نیز در وضعیت مکانیزم قرار گرفته ایم و دانشگاه های مدرن از استیلای مفاهیم سنتی در برابر علم آنها خسته هستند.
سفید خوش افزود: دانشگاه های مدرن در بی توجهی از نتیجه کار خود و ارزیابی آن کارهای اکتشافی انجام می دهند واین موضوع که علم ورای تصور انسانی است در کرونا بی تاثیر نیست . اگر بنا باشد به الگوی سنتی برگردیم و دانشگاه تابع خیر و شر باشد، در برابر هر پدیده تسلیم هستیم و در الگوی دکارتی هم بدون در نظر گرفتن خیر و شر بحران به وجود می آید.
عضو هیات علمی دانشگاه شهیدبهشتی اظهار داشت: دانشگاه ها درگیر خیر و شرهای سیاسی شده و رسالت آنها تعهد به ایدئولوژی شده است. همچنین الگوی سرمایه داری نیز در آنها سیطره پیدا کرده و دانشگاه تابعی از بازار و کار آفرینی شد که این الگوها نیز خیر و شر را ابطال می کند، در حالی که وجه انسانی علم باید دوباره جدی گرفته شود و عواطف و باورهای انسانی در تحقیق های علمی در نظر گرفته شود.
دانشگاه‌ها خود را به مقالات بیهوده محدود نکنند
وی تصریح کرد: دانشگاهیان یک بار برای همیشه نگاه را نسبت به خیر و شر بازنگری کنند. خیر و شر گره خورده با ساختار انسان‌ها است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت:دانشگاه وجه کنش انسانی را باید به رسمیت بشناسد. تمرکز اصلی ارسطو بر روی مفهوم خیر بود و زمانی که به خیر توجه می کنیم غایت خیر است و شر در دیگری و یا در گذشته قرار می گیرد و می توان شر را در دوران قدیم قرار داد و شر های گذشته را شناسایی کرد.
سفید خوش توضیح داد: در گفته های ارسطو تمرکز بیش از اندازه به خیر در همه ابعاد کار دانشگاهی خود را نشان می دهد، در حالی که باید دانشگاه به شر حساس باشد و خطاهای ممکن را ارزیابی کند. به طور کلی دانشگاه باید به استقبال خطاهای ممکن برود. این روحیه باعث می شود زمانی که ۲۰ سال پیش ویروسی مثل کرونا شناسایی می شود به دنبال راه حل آن باشیم و زمان وقوع بدون تجربه و آمادگی با آن برخورد نکنیم.
سفید خوش اظهار داشت: ما در چرخه ای از اکتشافات بیهوده هستیم و به کل مفهوم خیر و شر را فراموش کرده ایم. دانشگاه باید به شر حساس باشد. آنها می توانند خطاها را روایت و نسبت خود را با شرور بازنگری کنند و خود را در چرخه خیرهای مقالات اکتشافی و بیهوده محدود نکنند.
نظر شما