"طاهر قلیزاده محمدی" در این یادداشت که نسخی از آن روز دوشنبه در اختیار ایرنا قرار گرفت، به برخی سوالات درباره زندگی حضرت خدیجه (س) پاسخ داده که در زیر آمده است.
موقعیت حضرت خدیجه (س) پیش از بعثت به چه شکل بود و چه نکاتی را در زندگی پیش از بعثت ایشان میتوان موردتوجه قرار داد؟
وقتی زندگی حضرت خدیجه (س) را از زوایای مختلف مطالعه میکنیم و آن را با مقتضیات زمانی که ایشان در آن زندگی میکنند موردسنجش قرار میدهیم به نکاتی دست مییابیم که بهسادگی نمیتوان از کنار آنها عبور کرد.
نباید فراموش کنیم که ایشان در سرزمینی زندگی میکردند که در آنجا کمترین ارزشی برای زنان قائل نبودند و به دید حقارت به جنس زن نگاه میشد و یکی از افتخارات خود را کشتن دختران خود میدانستند.
بر اساس همین جریان فکری که بر این شبهجزیره حاکم بود میتوان در اولین نگاه به این نتیجه رسید که بانوان در آنجا چنان در محصوریت به سر میبردند که جای هر پیشرفتی بر آنها بستهشده و آنها محکوم به نابودی بودند.
اما در همچنین موقعیتی حضرت خدیجه (س) پرچمدار موفقیت بوده و بهعنوان یکی از زنان سربلند جامعه بهحساب میآمد بهطوریکه بسیاری از مردان برای امرارمعاش خود و خانوادهشان چارهای نداشتند مگر آنکه تحت مدیریت این بانو قرارگرفته و یکی از خدمهی کاروان تجاری ایشان قرار بگیرند! و به چنان جایگاهی رسیدند که شخصیتشان مورداحترام همگان قرار گرفت و عنوان «سیده نسوان» (سرور بانوان) به ایشان داده شد.
در همین فراز از زندگی ایشان درسهای زیادی وجود دارد و میتوان به این مطلب رسید که هر فردی، در هر موقعیتی که باشد میتواند خلاف جریان رایج، پرچمداری برای رسیدن به موفقیتها باشد و این بهانه که در موقعیت خانوادگی و یا جغرافیایی خاصی پرورشیافتهام که راه پیشرفت بر من بستهشده بود پذیرفته نخواهد بود.
این همان وعدهی الهی است که بهتمامی اقشار بیان میفرماید: «وَ الَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ [عنکبوت/۶۹] و آنها که در راه ما (و رسیدن به موفقیتها) با تمام وجود تلاش کنند، قطعا آنها را به راههای خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکوکاران است.»
ازدواج با حضرت محمد (ص) موقعیت ایشان را دستخوش چه تغییراتی کرد؟
بر اساس آنچه در تاریخ نقلشده حضرت خدیجه (س) تمام هستیشان را بعد از ازدواج در اختیار پیامبر اسلام قرار میدهند؛ ازدواجی که از طرف خود بانو پیشنهاد دادهشده بود و بر اساس شناختی بود که این بانو از حضرت محمد (ص) به دست آورده بودند.
حضرت محمد(ص)، امینی بود که داشته مادی نداشت و فقط مشهور به سجایای اخلاقی و پاکی بود. حضرت خدیجه (س) بااینکه میتوانست بهترین موقعیتهای مادی و اجتماعی را به دست آورد بر اساس حقطلبی که داشتند نهتنها به دنبال ازدواجی تجاری و مادی نرفتند بلکه تمام داشتههای دنیویشان را نیز هدیه به جوانی میدهد که از او کوچکتر بود و در مقابل همسر جوانش که اندوختهی مادی نداشت و تمام سرمایهاش اخلاق، رفتار و اعمالش بود، چنین تعبیر میکند: «اَلْبَیْتُ بَیْتُکَ وَ اَنَا اَمَتُکَ؛ خانه (من) خانه تو ، و من هم کنیز تو هستم».
البته همین ازدواج بهانهای شد برای نمایان شدن کینههای اعراب جاهلیت از او و سبب شد بعدازاین ازدواج، مردانی که به دنبال تحقیر زنان بودند و زنانی که حسادت میورزیدند به جایگاه ایشان، دستآویزی پیدا کنند تا بتوانند بغض خود را خالی و انتقام خود را از این بانو بگیرند و همین ازدواج را بهانه قرار دهند تا او را تحریم کنند! اما هیچکدام از این موارد سبب نشد که این زن نمونه تاریخ دست از حق بردارد.
واکنش حضرت خدیجه (س) در مقابل سختیهایی که بعد از بعثت بر پیامبر (ص) میگذشت چگونه بود؟
بعد از بعثت پیامبر شرایط بهمراتب سختتر شد و درکنار تنهاییهایی که حضرت خدیجه (س) داشتند باید در کنار همسری هم قرار بگیرند که قرار است مورد آزار و اذیتهای زیادی قرار بگیرد.
اما این بانو بازهم در تمام حالات و با تمام وجود در کنار ایشان ایستاد؛ بنابراین بهترین استناد در این مورد اقرار خود رسول خدا (ص) است که در بسیاری از موقعیتها از محبتهای بیکران این زن نمونه یاد میکردند.
"منجمله" در یکی از موارد امیرمؤمنان علی (ع) اینگونه نقل میفرمایند که یک روز که پیامبر خدا در میان همسران خویش حضور داشت، یادی از همسرش خدیجه نمود و به فراق او گریست، در این بین یکی از همسران واکنش نشان داد و گفت: بر پیرزن سرخروی از تیره بنی اسد میگریی؟ رسول خدا فرمود: « [چه کسی جای خدیجه را میگیرد] روزی که شما مرا تکذیب کردید، او مرا تصدیق کرد و روزی که کفر ورزیدید او به من ایمان آورد و... عایشه گفت ازآنپس همواره خودم را بابیان خوبیهای خدیجه به پیامبر نزدیک میکردم!».
تدفین حضرت خدیجه (س) به چه صورت انجام شد؟
بر اساس روایاتی که نقلشده برای بانویی که تمام داراییاش را در راه خدا خرج کرده و مادر اهلبیت (ع) محسوب میشود کفنی از جانب خالق هستی توسط ملائکه رسید تا آخرین لباس این بانو، هدیهای الهی باشد و با آن اسباب تسلی و آرامش پیامبر نیز فراهم شود.
چنانکه نقلشده: «پیامبر اکرم(ص) پیکر مطهر حضرت خدیجه(س) را با آن کفن پوشانید؛ سپس جنازه او را با همراهان بهسوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند. در آنجا قبری برای حضرت خدیجه آماده کردند، رسول خدا درمیان آن قبر رفت و خوابید، سپس بیرون آمد و آن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد.»
خَدیجَه دختر خُوَیلِد مشهور به حضرت خدیجه کبری(س)، ام المؤمنین، نخستین همسر پیامبر اکرم (ص) و مادر حضرت زهرا (س) است.خدیجه (س) قبل از بعثت با حضرت محمد (ص) ازدواج کرد و اولین زن و به عقیده برخی نخستین کسی است که به وی ایمان آورد.او همه ثروت خود را در راه نشر اسلام به کار گرفت.
پیامبر از خدیجه دو پسر به نامهای قاسم و عبدالله و چهار دختر به نامهای زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه (س) داشت. بنابراین همه فرزندان پیامبر اسلام(ص) به جز ابراهیم، از خدیجه (س) بودند.خدیجه (س) سه سال قبل از هجرت و در ۶۵ سالگی در مکه درگذشت. پیامبر او را در قبرستان معلاة به خاک سپرد.
دهم ماه مبارک رمضان مصادف با سالروز وفات این بانوی بزرگ جهان اسلام است.
نظر شما