پرواز زنبورها علیه کرم ساقه‌خوار در شالیزارهای مازندران

مبارزه بیولوژیکی یا غیرشیمیایی درشالیزارها مازندران با استفاده از حشرات مفید در راستای کاهش مصرف سموم شیمیایی و تولید محصولات سالم و ارگانیک از اولویت های کاری جهاد کشاورزی است.
زنبورهای تریکوگراما یکی از این حشرات مفید در طبیعت غنی استان مازندران بوده و انگل تخم پروانه تعدادی از حشرات از قبیل کرم ساقه خوار برنج و کرم سبز برگخوار برنج قبل از بروز خسارت آفت روی گیاه تخم ها را مورد حمله قرار می دهد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان محمودآباد از اولین مرحله رها سازی زنبور تریکوگراما از نسل اول در ۱۵۰ هکتار از شالیزاری های این ‏شهرستان خبر داد.‏

حمد صادقی با اشاره به مصرف سموم پرخطر و اثرات سوء و زیانبار آن بر روی محیط زیست، اظهار داشت:  ایجاد مقاومت حشرات به حشره کش ها، طغیان مجدد آفات و مرگ ومیر حشرات مفید مبارزه بیولوژیک و استفاده از مواد بیولوژیکی در کنترل آفات و بیماریها اهمیت و جایگاه خاصی پیدا کرده است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان محمودآباد با بیان اینکه رهاسازی با توجه به نتایج تله های نوری و بازدید و نمونه برداری از مزارع است، افزود: در نسل اول مرحله اول در زمان ۵۰ درصد شفیرگی آفت و مرحله دوم  ۷ تا ۱۰ روز پس از رهاسازی اول است.

وی بیان کرد: مبارزه بیولوِژیک با آفات و بیماری های مزارع برنج، مرحله اول رهاسازی زنبور تریکوگراما از نسل اول برای مبارزه بیولوژیک علیه کرم ساقه خوار برنج در این شهرستان در ۱۵۰ هکتار از اراضی شالیزاری در سه مرکز جهاد کشاورزی انجام شد.

 صادقی تصریح کرد: زمان مناسب برای مبارزه بیولوژیک یا  غیر شیمیایی با آفات در شالیزاری باید قبلاً  با بررسی های بعمل آمده و با توجه به عدم تطابق بیولوژی آفت با فنولوژی گیاه تعیین شود.

 وی گفت: کارتهای نصب شده در هر هکتار به تعداد ۱۰۰ عدد براساس نمونه برداری ها و بررسی تله های شکار پروانه و تعیین زمان با اطلاع رسانی به کشاورزان اجرا شد.

کاهش مصرف سموم شیمیایی، حفاظت از محیط زیست و کاهش هزینه های تولید از مهمترین مزایای اجرای طرح مبارزه بیولوژیک با کرم ساقه خوار برنج است.

زنبور تریکوگراما، از کوچکترین زنبورهای پارازیت است که با قراردادن تخم خود در داخل بدن میزبان یا تخم آفت، در طول مراحل تکاملی زندگی، با استفاده از محتویات بدن میزبان، سبب مرگ آن می شود.

زنبور تریکوگراما حشره ریز و ظریفی است که حدود یک میلیمتر طول دارد و متعلق به خانواده‌ای از زنبورها تحت نام علمی Trichogrammatidae است . یکی از ۸۰ جنس خانواده Trichogrammatidae که دارای بیش از ۲۰۰ گونه در سراسر جهان است، این خانواده از زنبورها به طور کلی پارازیتوئید (انگل) تخم بویژه پروانه‌ها هستند که تعدادی از این پروانه‌ها جزء آفات مهم و اصلی محصولات کشاورزی بشمار می روند.

برای کنترل بیولوژیک جمعیت آفات، امروزه گونه‌های مختلف زنبور تریکو گراما از اهمیت زیادی مخصوصاً در امر مبارزه با گونه‌های مختلف پروانه هایی از خانواده‌های pyralidae و Noctuidae برخوردار هستند. این امر برای پرورش، تکثیر انبوه و رهاسازی این عوامل کنترل کننده زمینه مساعدی را در سطح جهان و ایران فراهم کرده و طبق آمارهای اعلام شده بین المللی سطح زیر پوشش جهانی زنبور تریکوگراما سالانه با نوسان بین ۷۰-۲۰ میلیون هکتار مزرعه، باغ، جنگل و مرتع است و کشورهای روسیه و چین با بیش از ۱۰ میلیون هکتار کاربرد تریکوگراما در جهان، مقام اول را دارند.

زنبور تریکوگراما برای یافتن تخم میزبان در مزرعه، پروازهای کوتاهی انجام می‌دهد. زنبور تریکوگراما با ایجاد سوراخ در پوسته تخم آفت در داخل آن ۲-۱ عدد تخم قرار می‌دهد، بعد از ۱۲-۸ روز (در دمای ۲۸-۲۵ درجه سانتی‌گراد) زنبور از داخل تخم، خارج می‌شود و هر زنبور ماده در حدود ۷۰-۴۰ عدد تخم میزبان (آفت) را پارازیت (آلوده) می‌کند.

سالانه از حدود ۲۱۵تا ۲۲۰هزار هکتار اراضی شالیزاری مازندران حدود یک میلیون تن برنج سفید تولید می شود.