آیا فناوری‌های آموزشی در کووید۱۹ رسالت خود را به درستی انجام دادند؟

کودکان برای برگزاری کلاس و جلسات آنلاین از فناوری‌هایی نظیر Zoom، برای آموزش و پرکردن اوقات فراغت از YouTube، برای یادگیری از EdTech و برای سرگرمی از بازی‌های ویدیویی استفاده می‌کنند. نرم‌افزارهای بومی نیز در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با تمام این اوصاف نظارت قابل توجهی بر این ابزارها و خدمات وجود ندارد. برای استفاده از این ابزارها در منزل معمولا والدین شرایط اعلام شده از طرف آن‌ها را قبول می‌کنند، اما کمتر کسی واقعا این شرایط را به صورت دقیق مطالعه می‌کند و تعداد بسیار اندکی دارای دانش فنی و حقوقی لازم برای درک شرایط مندرج در این متن‌های طولانی هستند.
با توجه به آسیب‌پذیری شدید کودکان در برابر خطرات ناشی از فناوری، اعمال نظارت اخلاقی و فنی بر استفاده از این فناوری‌ها در طول کووید ۱۹ امری ضروری است. در رابطه با امنیت، حفظ حریم خصوصی، استفاده مسئولانه از فناوری، پرسش‌های متعددی وجود دارد که در اینجا به برخی از آن‌ها پاسخ داده می‌شود.

آیا فناوری موجب تشویق خلاقیت می‌شود؟
برای این که یک فناوری دارای اثر و ارزش آموزشی باشد، باید یک زیرساخت واضح و روشن برای آموزش کودکان فراهم کند. البته منظور این نیست که هر نرم‌افزار آموزشی مانند Bedtime Math باید توسط مطالعات نظری پشتیبانی شود، بلکه کافی است میزان تاثیرگذاری این نرم‌افزارها با تجزیه و تحلیل کمی مشخص و اعلام شود.
در واقع صرف داشتن کارآیی آموزشی برای این نوع فناوری‌ها کافی نیست. بلکه لازم است فناوری موجب افزایش خلاقیت و تفکر مستقل در کودکان شود. فناوری می‌تواند موجب افزایش خلاقیت و رفع موانع آن شود و دانش آموزانی که در برنامه درسی خود خلاقیت دارند، نتایج بهتری در آموزش به دست می‌آورند.

آیا فناوری‌ حریم خصوصی و امنیت کودکان را در اولویت قرار می‌دهد؟
با توجه به اینکه کودکان هنگام ارتباط با سایرین از طریق پلتفرم‌ها و بازی‌های آنلاین، کاملا آسیب‌پذیر هستند و ردگیری فعالیت آنها توسط والدین امری دشوار است،‌ فناوری آموزشی باید دارای سیاست‌گذاری امنیتی روشن بوده و از کودکان در برابر زورگویی، آزار و اذیت،‌ بهره‌کشی و سایر ریسک‌های امنیتی محافظت کند.
همچنین فناوری باید دارای سیاست‌گذاری حفظ حریم خصوصی بوده و با تبعیت از قانون Children’s Online Privacy Protection Act  یا COPPA، امکان گردآوری اطلاعات کودکان و نوجوانان را در اختیار والدین آن‌ها قرار دهد. این قانون تمام وبسایت‌ها را ملزم به ارائه سیاست‌های حفظ حریم خصوصی به والدین کرده و آن‌ها را مکلف به اخذ رضایت آن‌ها برای گردآوری اطلاعات کودکان می‌کند. در رسانه‌های عمومی معمولا فهرست و رتبه بندی فناوری‌های آموزشی و سیاست‌گذاری آن‌ها در خصوص حریم خصوصی منتشر می‌شود.
در صورتی که والدین اجازه جمع‌آوری اطلاعات خصوصی فرزندان خود را به یک نرم افزار یا فناوری می‌دهند، باید مطمئن شوند که تدابیر امنیتی مناسبی برای محافظت از این اطلاعات اتخاذ شده و اطلاعات به صورت بدون نام ذخیره می‌شوند. همچنین باید مطمئن شوند که این اطلاعات بدون مجوز آن‌ها توسط شرکت‌های توسعه دهنده فناوری، به اشخاص ثالث فروخته نمی‌شود.

آیا فناوری برای استفاده مسئولانه طراحی شده و اعتیادآور نیست؟
فناوری باید دارای محدودیت‌هایی برای جلوگیری از استفاده بیش از حد باشد. والدین نیز باید کودکان خود را برای کنترل میزان استفاده از فناوری تشویق کنند. بر اساس خط مشی آکادمی پزشکی اطفال آمریکا، کودکان ۲تا ۵ ساله باید حداکثر یک ساعت در روز از تجهیزات الکترونیکی استفاده کنند و کودکان بزرگ تر از ۵ سال نیز باید محدودیت‌های مستمری را در استفاده از این ابزارها داشته باشند.
با وجود این، کووید ۱۹ رعایت این خط مشی‌ها را برای بسیاری از خانواده‌ها غیرممکن کرده است. حتی یونیسف نیز در حال تجدیدنظر درباره خط‌مشی‌های استفاده از فناوری‌های الکترونیکی است.

آیا رویکرد فناوری فراگیر، منصفانه و بی‌طرف است؟
فناوری باید به طور شفاف مشخص کند که برای استفاده گروه‌های مختلف دانش‌آموزان طراحی شده است. برخی از فناوری‌ها برای گروه‌های خاص توسعه یافته‌اند، اما لازم است تمام فناوری‌ها امکان دسترسی تمام کاربران بالقوه را صرف‌نظر از توانایی، زبان یا نقص‌های بصری و شنیداری، فراهم کند.
اگر فناوری از هوش مصنوعی و ابزارهای یادگیری ماشین مانند تشخیص چهره بهره می‌برد، باید این ابزارها به صورت بی‌طرفانه و عادلانه مورد استفاده آن قرار گیرند. بسیاری از مدل‌های هوش مصنوعی در برابر گروه‌های خاصی از کاربران، جهت‌گیری می‌کنند. بنابراین لازم است فناوری به طور واضح اعلام کند که با تمام کودکان به طور منصفانه رفتار کرده و از تعصب و تبعیض بر اساس سن، جنسیت، نژاد یا یا سایر مشخصه‌های جمعیتی، خودداری می‌کند.

جمع‌بندی
با وجود این که برخی از پرسش‌های مذکور چالش‌برانگیز هستند، با پرسیدن آن‌ها مشخص می‌شود که بسیاری از فناوری‌ها و اسباب‌بازی‌های هوشمند که مدعی داشتن قابلیت‌های آموزشی هستند،‌ کارآیی و قابلیت‌های لازم برای این منظور را ندارند.
البته ابزارهای آموزشی بسیاری وجود دارند که برای آموزش کودکان در دوران شیوع کووید ۱۹ مناسب هستند. همچنین سازمان‌های مختلفی مانند Common Sense Media، Learn@Home و UK Department for Education منابع و فناوری‌های آنلاین مورد نیاز برای آموزش کودکان در دوران کووید۱۹ برای خانواده‌ها تهیه کرده‌اند. با وجود این، فناوری‌های موردبحث قابلیت جایگزینی آموزش در مدارس را ندارند و باید صرفا به عنوان ابزارهای کمک آموزشی مورد استفاده قرار گیرند.
کووید ۱۹ چالشی بی‌سابقه برای والدین، معلمان و دانش‌آموزان سراسر جهان ایجاد کرده است. فناوری‌های نویدبخش ادامه فرایند آموزش هستند، اما تنها با تمرکز بر مسئولیت و اخلاقیات می‌توان از اثر مثبت این فناوری‌ها بر کودکان و نسل‌های آینده، در بلند مدت اطمینان حاصل کرد.
مترجم: سپیده کاشانی