هکتور مالو؛ خالق رمان‌های ماندگار در دنیای ادبیات کودکانه

هکتور مالو در ۲۰ مه ۱۸۳۰ میلادی در نرماندی در فرانسه دیده به جهان گشود، وی در شهر روان تحصیلات مقدماتی را فرا گرفت و پس از آن به پاریس رفت و در رشته حقوق به تحصیل ادامه داد. سپس در دفتر اسناد رسمی به کارآموزی پرداخت و در ضمن با روزنامه های مختلف همکاری کرد و در پاریس به کار روزنامه نگاری مشغول شد. با اینکه مالو ابتدا حقوق خواند و تصمیم داشت تا وکیل یا قاضی شود اما بعدها به این نتیجه رسید که به ادبیات و نویسندگی علاقه دارد، بنابراین شروع به نوشتن کرد و آثاری بی بدیل خلق کرد.

فعالیت های فرهنگی هکتور مالو

یکی از ویژگی های برجسته این رمان نویس فرانسوی پرکار بودن وی است به گونه ای که در میان سال های ۱۸۵۹ میلادی تا ۱۸۶۹ میلادی یعنی در ظرف ۱۰ سال در حدود ۷۰ رمان نوشته بود که برخی از آن ها در چند جلد انتشار یافت از آن جمله می توان به دکتر کلود، خواهر کوچولو، نیازمند، عشق سخت، رمان‌های عاشقانه من و برگزیده صفحات اشاره کرد اما نخستین رمان این داستان نویس برجسته دلدادگان نام دارد که در ۱۸۹۱ میلادی منتشر شد به دنبال آن ۲ جلد دیگر را با عنوان همسران و فرزندان به چاپ رساند. هکتور مالو همچنین تعداد بسیاری از رمان‌های خارجی را به زبان فرانسوی ترجمه کرده است.

رمان بی خانمان

بی خانمان یکی از ارزنده ترین آثاری است که مالو برای جوانان و نوجوانان نوشت. این اثر داستان زندگی پسری به نام رِمی است که موقع تولد ربوده می‌شود. بعد از اتفاقاتی گوناگون آقای باربرین و همسرش او را به فرزندی قبول می‌کنند اما به دلیل تنگدستی، رِمی را به یک نوازنده‌ دوره‌گرد می‌فروشند و ماجراهای هیجان‌انگیز این پسر مهربان و شجاع، داستان خودباوری و مبارزه با سختی‌ها است، این اثر به شهرت و محبوبیت جهانی دست یافت و از روی آن تاکنون فیلم های سینمایی، کارتون و برنامه های تلویزیونی متعددی تهیه شده و نویسندگان و مترجمان بسیاری آن را به شیوه های گوناگون و برای استفاده گروه های سنی متفاوت کودکان و نوجوانان ترجمه، خلاصه و بازنویسی کرده اند. در این اثر، بدکاران مجازات می‌شوند و نیکوکاران و منصفان پاداش می‌بینند اما بیش از همه صداقت و سادگی نویسنده در نقل، جلب توجه می‌کند.

مالو برای رمان بی خانمان توانست جایزه آکادمی فرانسه را دریافت کند، یکی از ویژگی های برجسته این اثر تازگی و تأثیر غم‌انگیز آن است که تاکنون این ویژگی را در نسل جوان حفظ کرده و پیوسته از آن تجدید چاپ شده است. در ایران رمان بی‌خانمان را فریدون معمار ترجمه کرده است.

رمان باخانمان

هکتور مالو با خلق آثار بی نظیری مانند باخانمان و بی خانمان به یکی از آفرینندگان دنیای ادبیات کودکانه تبدیل شد و در کنار نویسندگان برجسته‌ای مانند ژول ورن و کنتس دوسگور قرار گرفت. باخانمان هم مانند رمان بی خانمان تازگی خود را بعد از سال ها حفظ کرده است در واقع یکی از ویژگی های آثار این نویسنده فرانسوی این است که بیشتر به مشکلات تربیتی و زندگی توجه داشت به همین دلیل آثار وی تازگی و جذابیت دارد. ارشادهای دلپذیر او و دقت فراوان در شرح وقایع عینی محیط، موجب پیروزی کتاب هایش به ویژه باخانمان شده است. برخی از رمان‌ها وی به ویژه باخانمان و بی خانمان به چندین زبان زنده‌ دنیا ترجمه شدند و شرکت‌های معتبر فیلم سازی جهان از آن، فیلم‌های متعددی در قالب سریال تلویزیونی، سینمایی و کارتون انیمیشن با نام‌های مختلف با ایفای نقش هنرمندان و کارگردانان به نام و مشهور جهان به تصویر کشیدند. انیمیشن The Story of Perrine که در ایران با نام باخانمان شناخته می‌شود، بر اساس رمان مالو ساخته شده‌است. همچنین یکی از بهترین ترجمه ها کتاب باخانمان در ایران محمد قاضی انجام داده است در واقع محمد قاضی مترجم برجسته‌ ایرانی، نقشی مهم در آشنایی خواننده‌ ایرانی با آثار ادبی جهان ایفا کرده است. قاضی در مقدمه‌ کتاب باخانمان نوشته است: «داستان باخانمان مفصل‌تر و پیچیده‌تر از آن بود که تنها به کودکان و نوجوانان اختصاص داشته باشد و من برای این‌که مورد استفاده‌ ایشان باشد، شاخ و برگ‌های زاید آن را زدم، زبان کتاب را ساده‌تر کردم و به‌اصطلاح به آرایش و پیرایش آن پرداختم.» این کتاب بیش از ۱۰ بار توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران منتشر شده است.

محتوا و موضوع کتاب باخانمان

کتاب باخانمان داستان زندگی سخت و دردناک دختری است که با تحمل رنج‌های بسیار و استقامت در برابر دشواری‌ها، سرانجام روی خوش زندگی را می‌ببیند و خوشبخت می‌شود. پرین دختر کوچکی است که به همراه مادر بیمارش وارد پاریس می‌شود. پالیکار، خری لاغر اندام است که با وجود گرسنگی و خستگی گاری را با خود می‌کشد و پرین به او علاقه‌ زیادی دارد. پدر و مادر پرین که در این گاری عکاسی می‌کردند، سفری دراز به سوی ماروکور فرانسه را در پیش گرفته‌اند اما در طول این سفر دراز، ابتدا پدر و سپس مادر پرین می‌میرند.

ادموند، پدر پرین، فرزند کارخانه‌داری ثروتمند است که در یک سفر تجاری به هندوستان عاشق مادر پرین می‌شود و با هم ازدواج می‌کنند. پدر ادموند، آقای وولفران که از شنیدن این خبر ناراحت می‌شود، پسرش را طرد می‌کند و ارتباط این ۲ برای همیشه قطع می‌شود. پرین برای نجات مادرش از بستر بیماری به هر کاری دست می‌زند و تا آن جا پیش می‌رود که پالیکار محبوبش را هم می‌فروشد اما تلاش پرین نتیجه‌ای نمی‌دهد و او ناگزیر، سفر را به تنهایی ادامه می‌دهد. در این سفر پرین با دختری به نام روزالی آشنا می‌شود. روزالی هم مانند او یتیم است و کارگر کارخانه‌ پدربزرگ پرین و دخترخوانده‌ اوست. پدربزرگ پرین اکنون پیرمردی شده و از غم دوری ادموند، سخت غمگین و افسرده است و بینایی چشمانش را از دست داده است. پرین بنا بر توصیه‌ مادر، هویت خود را آشکار نمی‌کند تا در فرصتی مناسب حقیقت را آشکار کند. او با صبوری، مشکلات را پشت سر می‌گذارد و برای جلب محبت مردم از هیچ تلاشی فروگذاری نمی‌کند. زندگی کم‌کم روی خوش خود را به پرین نشان می‌دهد و در پایان از بی‌خانمانی و سرگردانی نجات می‌یابد.

محمد قاضی مترجم کتاب باخانمان مالو در ایران درباره‌ این نویسنده فرانسوی نوشته است: مالو یکی از نویسندگانی است که هنر خود را در راه خدمت به بچه‌ها به کار انداخته و داستان‌های زیبایی برای همه‌ کودکان دنیا نوشته که همه‌ آن‌ها را با شور و شوق تمام می‌خوانند و لذّت می‌برند. نکته‌ جالب در داستان‌های هکتور مالو و به‌ویژه در باخانمان ماجراهای شیرینی است که پشت‌سر هم اتفاق می‌افتند و چنان خواننده را به دنبال خود می‌کشند که تا کتاب را به پایان نرساند بر زمین نخواهد گذاشت. در عین حال همه‌ آن ماجراها انعکاسی از واقعیت‌های زندگی هستند و به همین جهت هیچ‌گاه کهنه نمی‌شوند و لطف و گیرایی خود را از دست نمی‌دهند.

رومن کالبری

یکی دیگر از آثار این رمان نویس نامدار، رومن کالبری نام دارد که بسیار مورد توجه جوانان قرار گرفت و از بهترین رمان های او به شمار می‌آید. رومن کالبری، قهرمان داستان که در قریه‌ای در ولایت مانش زاده شد، پس از مرگ پدر به عمویش سپرده می‌شود که مردی خسیس با رفتاری مستبدانه است. رومن بر اثر تحمل‌ناپذیری خوی عمو، فرار می کند و با ماجراهای غیرمنتظره و مضحک روبرو می‌شود. هکتور مالو در این اثر با قلمی واقع‌بینانه حوادث و وضع قهرمانان را وصف می‌کند و لحنی نیمه قهرمانی، نیمه غم‌انگیز به کار می‌برد. انتظار خواننده در این اثر پیوسته به صورتی رضایت‌بخش برآورده می‌شود.

سرانجام این رمان‌نویس فرانسوی در ۱۸ ژوئیه ۱۹۰۷ میلادی در فونتنی سو بوآ دیده از جهان فروبست.