چندین شیشه ادکلن بِرند و غیر بِرند(فیک) را روی شیشه پیشخوان می گذارد و بر روی هر شیشه ادکلن توضیح می‌دهد، که زمان ماندگاری بو روی لباس تا چه زمانی است و بوی هر کدام از این ادکلن‌ها مربوط به اسانس چه گلی است.
یکی از بِرندهای ادکلن، اما از همه گران است، شیشه صورتی رنگی که نام سازنده نیز روی جلد مقوایی آن با خط درشت لاتین مشخص است و فروشنده از این بِرند فرانسوی بسیار تعریف و تجمید می‌کند، اما در نهایت به مشتریان می‌گوید که این ادکلن از گل محمدی ایران سناخته شده است و بو و ماندگاری عطر آن به نسبت به بسیاری از ادکلن‌های برند و معروف بیشتر است.
یک گل ثروت آفرین
گل محمدی به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی، یکی از محصولاتی است که می‌توان در راستای افزایش بهره‌وری آب و توسعه پایدار کشاورزی از آن استفاده کرد.
گل محمدی یا" طلای معطر" یکی از این محصولاتی است که می‌توان از آن در راستای افزایش بهره‌وری آب و توسعه پایدار بخش کشاورزی استفاده کرد.
در واقع توقع اندک گل محمدی، سازگاری آن با شرایط سخت از نظر خاک، اقلیم، آب و توجیه اقتصادی بالای آن باعث شده این گیاه در بسیاری از اراضی حتی زمین‌های شیب‌دار که امکان کشت گیاهان زراعی در آنها محدود است، به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.
گل محمدی یکی از مهمترین گونه‌های رز است که برای تولید گلبرگ، گلاب، اسانس تام، آبسولوت و کانکریت در مناطق مختلف دنیا مانند بلغارستان، ایران، ترکیه و هند کاشته می‌شود و در صنایع عطرسازی، آرایشی، موادغذایی و پزشکی کاربرد دارد. این گل در هر ارتفاعی قابل رشد است اما در مناطق با ارتفاعات بالاتر، گل‌ها دارای کیفیت اسانس بالاتری هستند.
صنایع فرآوری گل محمدی در استان ناکافی است
آقای بنیادی یکی از افرادی است که در سال ۹۶ کاشت گل محمدی را در شهرستان شهرکرد و در سطحی ۱۴ هکتاری آغاز کرده است.
وی یکی از دلایل کاشت گل‌محمدی را مشکل کم‌آبی و نیاز آبی پایین این گیاه عنوان و خاطرنشان کرد:هم‌اینک با توجه به اینکه فصل برداشت گل است، حدود ۱۲۰ نفر مشغول به کارند ولی سال گذشته که نخستین سال برداشت گل بود، حدود یک هزار و ۸۰۰ نفر نیروی روز کار داشتیم.
بنیادی با بیان اینکه با زیاد شدن گل‌دهی گل محمدی تعداد نیروی کار افزایش می‌یابد، تصریح کرد: امسال نیز در پایان فصل برداشت گل، مشخص می‌شود، که چه تعداد نیرو مشغول به کار بوده است.
وی بیان کرد: امسال میزان گل محمدی در کشور زیاد شده به همین دلیل آن چنان که باید گل خریداری نمی‌شود و از سوی دیگر چون صنایع فرآوری در استان به اندازه کافی وجود ندارد، مجبور هستیم گل‌ها را خشک کنیم.
به گفته وی، گل‌های خشک‌شده برای مصارفی مانند صنایع دارویی، صنایع شیرینی‌پزی و عطاری‌ها کاربرد دارد و چنانچه کیفیت خوبی داشته باشند صادر می‌شوند.
بنیادی، با اشاره به اینکه راه‌اندازی واحدهای اسانس‌گیری به هزینه زیادی نیاز دارد، ادامه داد: برخلاف واحدهای گلاب‌گیری برای راه‌اندازی کارخانه اسانس‌گیری از گل محمدی حداقل ۷۰ تا ۸۰ میلیارد ریال باید هزینه کرد.
وی، سرمایه‌گذاری اولیه برای کار خود را حدود ۱۵ میلیارد ریال عنوان کرد و گفت: سال گذشته ۱۷ تن گل محمدی برداشت کردیم و نیمی از محصول نیز به دلیل نبود نیروی کار برای برداشت از بین رفت.
بنیادی ادامه داد: امسال پیش‌بینی شده که ۴۰ تن گل برداشت کنیم با این حال باید دید آیا این امکان وجود دارد که همه گل تولیدی را برداشت کنیم.
صرفه اقتصادی کشت گل محمدی
به گفته کارشناسان، خشک کردن یکی از روش‌های حفاظت طولانی مدت گل محمدی است.
میزان رطوبت گل محمدی خشک‌شده باید ۶ تا ۱۲ درصد باشد، رطوبت بالا باعث کپک‌زدن گل و رطوبت کم باعث خرد شدن آن می‌شود.
گل‌هایی که زیر نور مستقیم آفتاب خشک می‌شوند گل‌های بی کیفیتی هستند، خشک کردن به روش طبیعی، مناسب‌ترین روش برای خشک‌کردن گل محمدی است و حداکثر دما برای خشک‌کردن گل محمدی ۳۸ درجه سانتی‌گراد است.
مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه گل محمدی به صورت تَر کیلویی ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار ریال به فروش می‌رود، اظهار داشت: امسال با توجه به اینکه گل خشک بازار بهتری دارد، گل‌کاران بیشتر به صورت غنچه‌چینی گل محمدی را خشک می‌کنند، سال گذشته قیمت گل خشک حدود کیلویی یک میلیون ریال بود.
به گفته وی، برای خشک کردن گل ابتدا به منظور از دست رفتن سریع رطوبت اولیه چند ساعت آن را در آفتاب و سپس به مدت هفت تا ۱۰ روز داخل سوله پهن می‌کنند.
کشت گل محمدی راهکاری برای حفظ آب و خاک
رییس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، گل محمدی را یک گیاه دارویی با نیاز آبی کم برشمرد و گفت: این گیاه به طور معمول در اراضی کم بازده و مراتع درجه سه کشت می‌شود.
فرامرز مردانی افزود: کشت گل محمدی در اراضی بایر علاوه بر رونق تولید، اشتغال و افزایش درآمد بهره‌برداران و جوامع محلی در حفظ خاک، افزایش نفوذپذیری خاک و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی نیز نقش مهمی دارد
وی میزان فرسایش خاک در استان را بالا و به صورت میانگین ۲۰ تن در هکتار عنوان و بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود کشت گل محمدی در اراضی بایر میزان فرسایش خاک را با ۷۰ درصد کاهش به ۸ تن در هکتار برساند.
برداشت ۱۰۰۰ تن گل محمدی از گلستان‌های استان
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه نزدیک به ۶۰۰ هکتار از اراضی استان توسط سازمان جهادکشاورزی به کشت گل محمدی اختصاص یافته است، اظهار داشت: از این میزان ۳۵۰ هکتار به بار نشسته و برداشت گل از آن انجام می‌شود.
ابراهیم شیرانی میانگین عملکرد گل محمدی را در هر هکتار سه تن عنوان کرد و افزود: سال گذشته ۶۰۰ تن گل محمدی از ۲۰۰ هکتار از مزارع استان برداشت شد، امسال نیز پیش‌بینی می‌شود نزدیک به یک هزار تن گل محمدی از مزارع برداشت شود.
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه امسال کشاورزان بیشتر به خشک کردن گل به صورت غنچه یا گل روی آورده‌اند، خاطر نشان کرد: سال گذشته بیشتر گل محمدی تولید شده در استان برای بحث فرآوری به استان‌های یزد و اصفهان (کاشان) ارسال شد.
شیرانی با اشاره به اینکه مقدار محدودی از گل محمدی داخل استان فرآوری می‌شود، ادامه داد: هم‌اینک یک کارخانه گلاب‌گیری در شهرک صنعتی شهرکرد فعال است و چند واحد نیز در مقیاس کوچک گلاب‌گیری انجام می‌دهند، ولی حجم زیادی از گل تولیدشده در استان به خارج استان حمل می‌شود.
وی، با بیان اینکه برداشت گل محمدی از اوایل خرداد آغاز و تا اواخر خرداد ماه ادامه می‌یابد، خاطر نشان کرد: در زمان چیدن گل محمدی برای هر هکتار ۱۵ نفر به صورت مقطعی مشغول به کار می‌شوند.
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، گل محمدی را یکی از محصولات کم آب‌بَر و مقاوم در برابر تنش‌های محیطی دانست و ادامه داد: طبق برنامه مقرر شده است سالانه ۱۰۰ هکتار به سطح زیر کشت گل محمدی در استان افزوده شود.
شیرانی یادآور شد: کشت گل محمدی در همه شهرستان‌های استان در اراضی ملی و بیشتر در مستثنیات انجام می‌شود ولی بیشتر آن مربوط به فارسان، شهرکرد، بروجن و لردگان است.
سال گذشته ۸۵۰۰ لیتر گلاب در استان تولید شد
گل محمدی در باور مسلمانان منتسب به پیامبر اکرم (ص) است، ایرانیان از دیرباز در بیشتر آیین‌های خود از گل استفاده می‌کرده‌اند و چون این گل مدت محدودی به بار می‌نشسته، اقدام به گرفتن عصاره آن یعنی گلاب کرده‌اند.
به گفته مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری سال گذشته تقریبی هشت هزار و ۵۰۰ لیتر گلاب در استان تولید شده است.
فعالیت چهار واحد صنعتی تولید عرقیات در چهارمحال و بختیاری
معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه چهار واحد صنعتی تولید عرقیات در سامان، شهرکرد و بروجن فعال است، بیان کرد: تعدادی کارگاه سنتی هم در مناطقی مانند چلیچه، سوادجان، لردگان، پردنجان و بلداجی فعال است.
طهمورث فتاحی با بیان اینکه بیشتر کارگاه‌های سنتی گلاب‌گیری جزو مشاغل خانگی محسوب می‌شوند، خاطر نشان کرد: بعضی واحدها در استان برای خودشان و یا به صورت سفارشی اقدام به اسانس‌گیری از گل محمدی می‌کنند.
وی، با اشاره به اینکه خشک‌کردن گل محمدی به عنوان راحت‌ترین کار، ماندگاری آن را افزایش می‌دهد و بازار بهتری از عرقیات نیز دارد، افزود: خشک‌کردن گل با استفاده از دستگاه سبب از بین رفتن بوی گل و کاهش کیفیت آن می‌شود.
معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه کسری صنایع تبدیلی در بحث گلاب‌گیری در استان وجود ندارد و ظرفیت کارخانه‌ها بیشتر از محصول تولیدی است، بیان کرد: با این حال ما در این زمینه نیاز به فناوری(تکنولوژی) داریم، ورود شرکت‌های دانش بنیان به بحث گل‌محمدی می‌تواند پیشرفت‌های بیشتری در زمینه فرآوری گل محمدی به دنبال داشته باشد.
فتاحی با اشاره به اینکه به طور تقریبی از هر سه تن گل محمدی یک کیلوگرم اسانس تولید می‌شود، تصریح کرد: گل محمدی به دلیل کاربردهای زیاد آن در صنایع مختلف ارزش اقتصادی بالایی دارد ما نیز باید به دنبال افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی باشیم.
وی با بیان اینکه هم اینک متقاضیان زیادی برای راه‌اندازی واحدهای تولید عرقیات و گلاب در استان داریم، خاطرنشان کرد: حدود ۲۹ درصد تولید ناخالص و ۲۳ درصد اشتغال استان مربوط به بخش کشاورزی است.
معاون صنایع تبدیلی و تکمیلی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در بخش صنایع کشاورزی هر قدر بیشتر سرمایه‌گذاری و تجهیزات مدرن‌تر و مکانیزه شود میزان اشتغال کمتر می‌شود، ادامه داد: در کشاورزی هدف اشتغال نیست بلکه هدف ایجاد ارزش افزوده، تولید، افزایش بهره‌وری و کاهش ضایعات است.
فتاحی تاکید کرد: به دلیل ثبت‌نشدن اطلاعات و خروج چمدانی محصولات، آمار دقیقی از میزان صادرات گلاب تولیدی در استان وجود ندارد.
گلخانه و گیاهان دارویی در اولویت اعطای تسهیلات
مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نهال گل محمدی به صورت یارانه‌ای در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد، یادآور شد: سال گذشته خرید نهال به گونه‌ای بود که ۵۰ درصد هزینه آن یارانه‌ای و ۵۰ درصد را خود بهره‌برداران می‌پرداختند.
شیرانی، گل محمدی را نیز شامل طرح پرداخت تسهیلات در حوزه گیاهان دارویی دانست و بیان کرد: سال ۹۷ پرداخت تسهیلات از محل تسهیلات اشتغال روستایی با نرخ بهره ۶ درصد با دوره بازگشت پنج ساله و سال ۹۸ از تسهیلات تبصره ۱۸ با سود پنج درصد و دوره بازپزداخت پنج ساله بود.
وی با بیان اینکه برای سال ۹۹ هنوز اعتبارات جدیدی ابلاغ نشده است، تاکید کرد: امسال در صورت ابلاغ تسهیلات، گلخانه و گیاهان دارویی در اولویت هستند.
مدیر باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری، با بیان اینکه توسعه کاشت گل محمدی در اراضی شیب‌دار در دستور کار قرار دارد، یادآور شد: متقاضیان کاشت گل محمدی می‌توانند از طریق مراکز خدمات کشاورزی اقدام کنند تا با تشکیل پرونده و بررسی شرایط مانند وضعیت خاک و زمین درخواست آنها رسیدگی شود.
شیرانی با بیان اینکه تولید درختچه گل محمدی در استان براساس وضعیت بازار انجام می‌شود، تصریح کرد: به طور تقریبی سالی ۱۰۰ هزار درختچه گل محمدی در استان توسط بخش خصوصی تولید و پس از تائید کمیته فنی به صورت یارانه‌ای به متقاضیان فروخته می‌شود.
ضرورت فراهم‌کردن زمینه فرآوری گل محمدی
گل محمدی علاوه بر گلاب حداقل هشت محصول خام، اولیه و نوین دیگر شامل اسانس اول، اسانس دوم، اسانس تام مخصوص صنایع عطرسازی، آرایشی و بهداشتی و داروسازی، اسانس تام مخصوص صنایع غذایی، مصارف شخصی و خانگی، ماده معطر طبیعی فنیل اتیل الکل، کانکریت رز، ابسولوت رز و اسانس حاصل از استخراج با سیال فوق بحرانی دارد.
حال که کاشت گل‌محمدی در سطوح بالا رواج یافته است باید با تلاش و کوشش بنیادی و ژرف در صنایع وابسته تکمیلی، بسته‌بندی استاندارد و بازارپسند و همچنین بازاریابی زمینه درآمدزایی و ارزآوری بیشتر از تولیدات جانبی آن را فراهم کرد و این موضوع نیز نگاه ویژه مسئولان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را می‌طلبد.
نظر شما