جوانان و مشکلات معاصر: نگاهی بر شرایط جوانان در دو کشور هند و ایران

نشست «جوانان و چالش های معاصر: نگاهی بر شرایط جوانان در دو کشور هند و ایران»، در چارچوب سلسله سمینارهای علمی بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبایی در روز یکشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۹ به صورت برخط(آنلاین) و به زبان انگلیسی برای علاقمندان به مباحث علوم اجتماعی در حوزه مسائل جوانان با دسترسی آزاد برای مخاطبان ایرانی و غیرایرانی برگزار شد.

آموزش عالی یک کالای گران قیمت در هند

«وینود چاندرا»(Viond Chandra)، دانشیار جامعه‌شناسی و رییس کالج JNPG در دانشگاه «لکهنو»(Lucknow University) ایالت «اوتارپرداش» هند با اشاره به «چالش‌های معاصر پیشاروی جوانان هند در دوران همه‌گیری کرونا و پساکرونا»، به بررسی بحران کووید-۱۹ و تاثیرات آن بر قشر جوان در جامعه هند پرداخت.

به زعم وی، تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا بر سه حوزه مهم «آموزش، اشتغال و سلامت روان» که در کشور هند و در سال‌های اخیر با ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، آموزش عالی به یک کالای گران قیمت تبدیل شده، محسوس است.

این متخصص امور جوانان در هند، دسترسی جوانان طبقه متوسط به این کالا را امری دشوار تلقی نموده و معتقد است از آن‌جا که در بازار رقابتی امروز در هندوستان، آموزش عالی شرط لازم برای ورود به بازار رقابتی کار به شمار می‌رود، در ۷ سال گذشته، ورود به دانشگاه، بار مالی سنگینی بر دوش جوانان جویای کار منتقل نموده است. به عبارتی همه‌گیری ویروس کرونا از یک سو، این جوانان را با مشکل وقفه در ادامه تحصیل روبرو کرده و از سوی دیگر، دریچه‌ای به ارتقای جایگاه آموزش مجازی به عنوان راهی ارزان‌تر برای یادگیری به روی جامعه جوان هند گشوده است. اما باید توجه داشت از آن‌جا که دسترسی به برق و اینترنت شرط لازم برای بهره‌مندی از این فرصت است، امروزه با این حقیقت تلخ نیز روبرو هستیم که بسیاری از جوانان به ویژه در روستاها و حاشیه شهرهای هند عملاً به این زیرساخت‌ها دسترسی ندارند. بنا به آمار، هم‌اکنون ۳۹ درصد از دانش‌آموزان، از این ابزار ضروری محروم بوده و تنها ۲۴ درصد از جمعیت هند به اینترنت دسترسی و ۲.۷ درصد آنها دارای گوشی‌های هوشمند هستند.

چاندار در فراز بعدی سخنان خود در باره مساله «بیکاری» گفت: براساس آمار در هند بیکار یدر این کشور رو به افزایش است، به‌طوری‌که در سال جاری نزدیک به ۳۰ درصد از جوانان دارای مهارت در این کشور «بیکار» هستند. این آمار باتوجه به جمعیت ۳۴ درصدی جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال جمعیت هند از اهمیت زیادی برخوردار است. کوید-۱۹ موجب شده تا میزان بالایی از جمعیت جوان هند شغل خود را از دست داده و این گروه سنی بیش از دیگران در معرض آسیب‌های اجتماعی ناشی از بیکاری قرار گرفته‌اند.

وی در سومین محور بحث خود با عنوان «سلامت روان» گفت: چنان چه پیشتر نیز اشاره شد_ شرایط اجتماعی ناشی از «همه‌گیری»، «محرومیت» از تحصیل و از دست دادن شغل، بیش از هر چیز بر سلامت روان جوانان تاثیر می‌گذارد. «گرسنگی»، «کمبود فعالیت» و حضور در «محیط خارج»، استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی و نوشیدنی‌های الکلی، از جمله پیامدهای در خانه ماندن به مدت طولانی برای جوانان هند بوده است. همه این موارد می‌توانند بر سلامت روان جوانان تاثیر گذاشته و موجبات افسردگی آنان را فراهم آورند. مشکلات در «روابط میان زوج ها» هم از دیگر چالش‌های بزرگ در دوران قرنطینه می‌باشد. به عبارت دیگر، تغییر «سبک زندگی» در این دوران در برهم خوردن و خدشه دار شدن روابط دوستی و پیوندهای عاطفی نیز نقش موثری داشته است.

جوانان ایران؛ فرصت‌ها و چالش‌های امروز

«شیرین احمدنیا» استاد جامعه‌شناسی پزشکی دانشگاه علامه‌ طباطبایی نیز با موضوع "جوانان ایران؛ فرصت ها و چالش ها" با ارجاع به شاخص بین‌المللی توسعه جوانان و گزارش مبتنی بر آن در این سمینار گفت: در حال حاضر، نسبت جوانان در ساختار سنی جامعه جهانی در بالاترین سطح خود قرار دارد. در حال حاضر، این نسبتِ جوانان روند کاهشی پیدا کرده و حدود ۱.۸ میلیارد جوان واقع در سنین بین ۱۵ الی ۲۹ سالگی در سطح جهان حضور دارند که از این میان، ۹۰ درصد در مناطق کمتر توسعه‌یافته زندگی می‌کنند. هم‌اکنون ایران در شاخص توسعه جوانان، رتبه ۹۴ را در میان ۱۸۳ کشور جهان به دست آورده که این امر نشان می‌دهد، وضعیت توسعه جوانان ایران در مقایسه با رتبه دیگر کشورها، در حد بینابینی ارزیابی می‌شود.

به گفته «احمدنیا» این شاخص خود متشکل از مولفه‌های تشکیل دهنده‌ای است که عرصه‌های آموزش، سلامت، مشارکت اقتصادی، مشارکت سیاسی و حوزه شهروندی را در بر می‌گیرد. هنگامی‌که به رتبه ایران از منظر رتبه هر یک از این عناصر پنج‌گانه به صورت مجزا نگریسته شود، متوجه می‌شویم که رتبه ایران ممکن است در برخی زیر شاخص‌های تشکیل دهنده شاخص کل، بالاتر یا پایین‌تر باشد. برای نمونه، ایران از منظر زیرشاخص «سلامت»، رتبه ۴۴ و از منظر زیر شاخص «اشتغال»، رتبه ۷۹ را از آن خود کرده، اما در شاخص وضعیت فعالیت سیاسی جوانان، در رتبه ۱۴۳ قرار دارد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه به ارائه آخرین آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اشتغال، تحصیل، ازدواج، فراغت و سلامت جوانان در ایران  امروز  پرداخت و در خلال نمایش داده‌های آماری، کاهش تفاوت‌های جنسیتی در زمینه آموزش و تحصیلات؛ ابعاد تفاوت نسبت جوانان شهری و روستایی از منظر حضورشان در بازار کار رسمی و غیررسمی، نسبت بالای بیکاری جوانان و زنان در مقایسه با بیکاری کل، تحولات اخیر در زمینه کاهش نرخ ازدواج، افزایش طلاق و کاهش بعد خانوار، گسترش اینترنت و نفوذ رایانه در میان جوانان، برخی سبک‌های گذران اوقات فراغت و رفتارهای مخاطره‌آمیز از منظر سلامت جوانان را که به عنوان دغدغه‌های روز در ارتباط با جوانان در ایران به شمار می‌روند به بحث گذاشت.

احمدنیا با تاکید بر این که نسبت جمعیت جوان در ساختار سنی جمعیت ایران همچنان تا ۳۰ سال آینده بالا خواهد بود، گفت: ایران مستعد بهره‌مندی از فرصت طلایی جمعیتی (Window of opportunity) است که نباید گذاشت چنین فرصت عالی برای توانمندسازی جوانان از دست برود.

احمدنیا در پایان، به موضوعاتی نظیر: "بیکاری قابل توجه جوانان به ویژه زنان تحصیل‌کرده"؛ "عدم توازن و تناسب در تحصیلات جوانان و نیاز بازار اشتغال"؛ "تبعیض جنسیتی در بازار کار"؛ "نابرابری های جنسیتی در عرصه های گوناگون"؛ "سبک زندگی فراغتی توام با عدم تحرک جسمانی"؛ "رشد مصرف مواد مخدر، شیوع روابط جنسی پرخطر و افزایش خشونت (علیه خود و دیگران)"؛ "روند کاهشی سرمایه اجتماعی و اقتصادی جوانان و احساس عدم امنیت" و "نسبت رو به رشد اختلالات روحی به ویژه افسردگی" پرداخت و گفت: بسیاری از این موارد با شیوع همه‌گیری ویروس کرونا در مورد جوانان تشدید شده و نیازمند رسیدگی بیش‌تر است.