دکتر " سمیه حیدری" دکترای اقتصاد با گرایش اقتصاد سنجی، توسعه و اقتصاد رفتاری روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به دنبال شیوع ویروس کرونا روی‌آوری مردم به سمت استفاده از اقتصاد دیجیتال منجر به پررنگ شدن نقش مؤثر ساختارهای الکترونیکی، به خاطر ویژگی‌های خاص خود در سرعت، دقت و شفافیت و نفوذ در تمام بخش‌های اقتصادی شده و فرصت‌های بی‌بدیلی برای ثروت آفرینی، اصلاح و چابکی ساختارها را به وجود آورده است.
او در پاسخ به این سوال که همه‌گیری کرونا چه تغییرات اقتصادی در دنیا ایجاد کرده است، افزود: در نگاه اول، ظهور و شیوع کرونا هزینه‌های زیادی را به اقتصادها تحمیل کرده است؛ زیرا هزینه های ناشی از کاهش همه فعالیت‌ها از جمله فعالیت‌های اقتصادی مطابق دستورات بهداشتی از یکسو و هزینه‌های مبارزه با بیماری از سوی دیگر اثرات منفی بر اقتصاد داشته است.
وی توضیح داد که انزوای ناشی از بیماری کرونا تبعاً در تعدادی از بخش‌های اقتصادی موجب کاهش تقاضا می‌شود (شوک تقاضا) و همچنین کاهش تقاضای کالا موجب کاهش تقاضای نیروی کار می‌گردد (شوک عرضه) و کاهش انواع درآمد نیز مجدداً موجب تکرار سیکل می‌گردد و فعالیت‌های تجاری و بخش‌های اقتصادی که در آن‌ها اجتماعاتی شکل می‌گیرد، بیشترین لطمه‌ها را از این بیماری خواهند خورد.
وی در مورد تاثیر کرونا در سطح ملی نیز گفت: از حیث بودجه عمومی، کاهش فعالیت‌ها درآمدهای مالیاتی را کاهش می‌دهد این موضوع در کنار تحریم و کاهش قیمت نفت از یکسو درآمدهای دولت را به شدت کاهش می‌دهد و از سوی دیگر اقدامات مورد نیاز برای حمایت از کسب و کارهای آسیب‌دیده و همچنین افزایش مخارج دولت در حوزه بهداشت و درمان، کسری بودجه دولت تشدید خواهد شد؛ اما در سوی مثبت نیز کاهش مصرف بنزین فرصت صادراتی را در اختیار دولت قرار می دهد. به‌علاوه، درد مشترک و حس وحدت ناشی از جهاد با بیماری، تجارب عالی را از همکاری در اختیار افراد قرار می دهد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه در مورد تاثیر کرونا بر اقتصاد استان کرمانشاه نیز گفت: مطابق آخرین سالنامه آماری استان کرمانشاه، حدود ۶۵ درصد مشاغل شهری در بخش خدمات است در حالی که نزدیک به ۷۰ درصد مشاغل روستایی در بخش کشاورزی است. بیکاری شهری قبل از کرونا بیشتر از ۲ برابر بیکاری روستایی بوده است؛ از آنجایی‌که اثر کرونا بر در بخش خدمات و مشاغل شهری بیشتر از نقاط روستایی وارد می شود لذا پیش‌بینی می‌گردد استان با شدت بیشتری درگیر افزایش بیکاری گردد. البته با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع بهداشتی و فروشگاه‌های مجازی تا حدی این اثرات تعدیل می‌گردد.
حیدری در ارتباط با اینکه کدام موارد از تغییرات نام برده در اقتصاد که بر اثر کرونا ایجاد شده، پایدار است، گفت: با توجه به پیش‌بینی‌ها برای تداوم کرونا و لذا رعایت پروتکل‌های بهداشتی به نظر می‌رسد رفتارهای پایداری ایجاد گردد. رفتارهای نظیر پرهیز از دست دادن و روبوسی، نظافت و ضدعفونی کردن، رعایت فواصل و خریدهای اینترنتی، جایگزینی خریدهای عمده به جای خریدهای خُرد، تغییر الگوهای مصرفی نظیر استفاده از وبینارها، دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا، ضدعفونی‌کننده‌ها و جایگزینی سریع‌تر صنایع لمسی با حسگرها، افزایش مصرف آب، بازنگری نسبت به استفاده از وسایل عمومی به نظر تصمیمات و رفتارهایی است که محتملاً به عادت تبدیل می‌شود.
این مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که برخی سیاستمداران کرونا را بزرگ‌ترین بحران جامعۀ خود در دهه‌های اخیر دانسته‌اند، آیا کرونا در حوزۀ اقتصاد پدیده‌ای بحران‌زا تلقی می‌شود که دردسرهای فراوان و عظیمی ایجاد کرده باشد، نیز تصریح کرد: من معتقدم موضوع اقتصاد، شبکه‌ای از رفتارهای انسانی است که دارای میزانی از درجه آزادی در کنش‌های خود هستند لذا چنین ساختار کلانی با ویژگی‌های «خودسازماندهی»و «ویژگی جمعی نوپدید» موجبات ادامه حیات خود را فراهم می آورد؛ بنابراین نباید با آن استاتیکی برخورد نمود. کرونا، یک متغیر برون‌زاست و برای تحلیل اثرات ناشی از کرونا نیازمند عوامل درون ساختاری در هر جامعه هستیم.
او گفت: من معتقدم کرونا در اقتصاد به صورت عام بحرانی ایجاد نمی‌کند چون بحران ها فراگیر و پیشرونده هستند اما بیماری کرونا در هنگام ظهور و شیوع یک شوک به اقتصادها وارد نمود که این شوک به برخی بخش‌ها منفی و برای بخش‌های دیگر فرصت ایجاد نموده است. آنچه برای تلقی کردن بحران در اقتصاد مهم است؛ سیستمی بودن آن است در حالی‌که بیماری نوظهور به عنوان یک عامل خارجی و غیر ساختاری موجب تغییر سهم بخش ها و تبادلات میان بخشی می‌گردد.
حیدری اظهار داشت: شرط تبدیل شوک به بحران عدم تاب‌آوری است. اقتصاد تاب‌آور، توان مدیریت تغییرات را دارد و می‌تواند از آن‌ها در جهت اهداف خود بهره‌برداری کند. حضور شوک های دیگر به صورت هم‌زمان و عدم چابکی در انطباق با تغییرات، تاب آوری را کاهش داده و احتمال بحران زایی کرونا را افزایش می دهد. مطابق آخرین آمار جهانی از شاخص تاب‌آوری، ایران رتبه ۱۲۵ را از میان ۱۳۰ کشور به خود اختصاص داده است.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که با فرض طولانی‌تر شدن کرونا، شما چه پیشنهاداتی، در حوزۀ اقتصاد، برای زیست در شرایط کرونا دارید، گفت: ساختار حافظه انسان‌ها آغازها و پایان ها را در خاطر نگه می‌دارد. فراموشی پروسه تغییرات در خاطرات گذشته و ترکیب آن با بایاسهای اینرسی به وضع موجود و تنزیل هذلولی در ارزشگذاری نگرانی‌های جاری موجب ترافیک ذهنی و کابوس های آخر الزمانی کرونایی گردیده است. در ادامه این انسان منفعل شده از انطباق خردمندانه و سرعت در واکنش بهینه برای کسب مزیت از شرایط جدید باز می ماند.
او گفت: این در حالی است که تاریخ بشریت همواره با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده است و در این برهه هم کرونا پدیدار گشته است. انکار و انتظار جزء هدر رفت زمان و القای انفعال نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت؛ لذا باید با پذیرش شرایط جدید به دنبال شناسایی سریع‌تر فرصت‌ها و بهره برداری از این تغییرات بود.
وی اظهار داشت: قطعاً حوزه خدمات آسیب دیده بیشترین دگرگریسی‌ها با پسوند ایمن شاهد خواهد بود. با توجه به پایداری مباحث بهداشت سهم محصولات و صنایع بهداشتی نظیر حسگرها، ضدعفونی‌کننده‌ها و... در سبد خانوارها افزایش خواهد یافت.
وی اضافه کرد: با توجه به افزایش مصرف آب در نظافت و لزوم صرفه جویی در مصرف آب ناشی از محدودیت منابع، بهینه‌یابی این موضوع فرصت مناسبی را برای ایجاد مزیت به دست می دهد. تقابل منافع و هزینه های ناشی از استفاده از وسایل عمومی نیز از موضوعات اساسی است که حل آن تقاضای بالایی را به سوی خود گسیل خواهد داشت.
وی یادآور شد که سهم بخش‌های اقتصاد دیجیتال و خدمات مجازی نظیر آموزش‌ها و فروشگاه‌های مجازی افزایش خواهد یافت. تقاضا در زمینه تولید محتوی، فیلم و شبکه های اجتماعی وضعیت روبه رشدی را شاهد خواهد بود و پیش‌بینی می‌گردد تمایل به تغذیه سالم و مکمل‌ها افزایش یابد و استفاده از رستوران‌ها به ویژه رستوران‌های سرپوشیده کاهش یابد.
وی اضافه کرد که حضور محتمل ربات‌ها در تمام ابعاد زندگی انسان، ضمن افزایش رفاه بیش از پیش موجب می‌گردد سرمایه انسانی برای مشاغلی که غیرقابل جایگزینی با ربات‌هاست آزاد گردد و افق رشد اقتصادی با نرخ‌های بالا در دید سیاست‌گذاری قرار گیرد.
او گفت: با افزایش دورکاری و زمان برای صرف مراودات بیشتر، افراد بیشتری متوجه مشکلات خود در تعامل و گفتمان های اجتماعی می گردند لذا تقاضا برای استفاده از خدمات روانشناسی و متون مرتبط افزایش خواهد یافت. یکی از حوزه‌های که تطور قریب‌الوقوع را تجربه خواهد کرد، مراسمات سنتی نظیر عزاداری و عروسی است.
وی توضیح داد: به نظر می‌رسد تقاضا برای خریدهای عمده مبتنی بر فروشگاه‌های مجازی جایگزین تکرر خرید گردد. بر این اساس، طراحی بسته های مختلف با جذابیت های مختص به گروه‌های خاص یکی از تغییراتی است که فعالان در حال حاضر باید از آن غفلت نورزند.
او افزود: پیش بینی می‌گردد با بهره گیری از ساختارهای مجازی، از تراکم شهرها کاسته و توزیع جمعیت با محوریت روستاها افزایش یابد. همچنین افراد با نوآوری در کسب و کارهای خود نظیر تبدیل فضاهای سرپوشیده به فضاهای آزاد دگرگونی های را در ارائه خدمات به وجود آورند. در حوزه ورزش انتظار شیفت تقاضا از ورزش‌های جمعی، پربرخورد و فضاهای سرپوشیده به ورزش های انفرادی و در محیط‌های باز را خواهیم داشت.
وی ادامه داد: انسان‌ها با این اتفاق به ساده‌ترین و عمیق‌ترین صورت دریافتند تا چه میزان بر زندگی یکدیگر تأثیر گذارند؛ لذا محتملاً روحیه منافع و دغدغه‌های شخصی تعدیل و دورنمای کاهش فقر و اهمیت دغدغه های اجتماعی در دسترس قرار می‌گیرد.
این مدرس دانشگاه در پاسخ به سوالی در مورد اینکه ایران پساکرونا چگونه خواهد بود؟ متفاوت از پیش از کرونا است یا نه نیز گفت: به نظر من کرونا موجب تسریع تغییر معادلات قدرت به ویژه در سطح جهانی می‌شود. درگیری‌های جاری چین و آمریکا به‌علاوه کرونا، ۲ قدرت را دچار فرسایش و زیان‌های اقتصادی فراوان خواهد نمود. معتقدم برنده این نبرد نه آمریکا، نه چین بلکه کشورهای ثالث نظیر آلمان، ژاپن و هندوستان خواهند بود. لذا ایجاد روابط سیاسی نزدیکتر و برقراری روابط تجاری و سرمایه گذاری قطعاً در تحرک مثبت اقتصادی مؤثر است. از حیث بخش ها کرونا با یک وقفه موجب استحاله اقتصاد می‌گردد. برندگان اقتصادی جهانی چالاکتر و پاکیزه‌تر را به وجود می آورند.
حیدری افزود: از لحاظ نهادی، جریان‌های پیشرونده فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب اصلاح ساختارها و دسترسی آزادتر به اطلاعات باکیفیت و حرکت به سمت جهانی‌شدن می‌گردد. از سوی دیگر، موفقیت در آزمون کرونا برای دولت‌ها در تداوم حاکمیت خود حائز اهمیت است؛ لذا حمایت دولت‌ها از کسب و کارها و مخارج در حوزه‌های بهداشت و درمان موجب اعتقاد به ملیگرایی پساکرونایی می‌گردد. نتیجه خالص این ۲ نیرو در جوامع مختلف به نهادهای موجود بستگی دارد.
او گفت: تحمیل کرونا در کنار تحریم ها و مشکلات ساختاری متأسفانه هزینه های بالایی را به کشور تحمیل نموده و خواهد نمود. گذر از دالان کرونایی نیازمند تسریع در انطباق با جهان پساکرونایی است. در سوی مثبت، لزوم بهره‌گیری از الکترونیک برای برون‌رفت از مسائل الزاماً موجی از شفاف سازی ها و چابکی ها را درپی خواهد داشت. این جریان فزاینده شفافیت در ترکیب با انتشار افکار عمومی ساختارهای اجرایی و قضایی را با اصلاحات عمده مواجه خواهد نمود.
وی اضافه کرد: مشاهده اثرات عمیق وابستگی جوامع انسانی بر یکدیگر و تمرین همکاری در موضوع کرونا در حوزه‌های مختلف، نویدبخش تداوم این موضوع در افزایش سرمایه انسانی و کاهش هزینه‌های مبادله است.
وی در مورد استان کرمانشاه پس از کرونا نیز گفت: استان با بیکاری مزمن روبروست و شیوع بیماری این اثرات را تعمیق خواهد نمود و از سوی دیگر کرونا در استان با یک تأخیر زمانی نسبت به کشور روبه‌روست که این مساله محتملاً روابط تجاری و خدماتی استان با سایر استان‌ها و کشور عراق را تحت تأثیر قرار می دهد و دست اندازی رقبا به فرصت‌های استان را افزایش می دهد که این موضوع کار را بر استان سختتر خواهد نمود؛ اما می توان با راهبردهای مختلف از این اثرات کاست.
وی تصریح کرد: به نظر من جلب اعتماد و ثبات در سیاست‌گذاری‌ها، تلاش برای جذب بودجه های عمرانی به منظور افزایش اشتغال در کوتاه‌مدت، تعیین مشاغل با قابلیت دورکاری برای کاهش هزینه‌های جاری و زمان برای تبدیل درآمد به تقاضا، نگهداشت و پرورش حس همکاری و وابستگی های متقابل و جهت دهی اقتصادی به آن، بهره برداری از فرصت‌های کرونایی و سرعت عمل در اجرایی کردن آن‌ها، جذب سرمایه گذاری های خارجی به‌ویژه سرمایه‌گذاری‌های انسان دوستانه می تواند در این شرایط راهگشا باشد.
این کارشناس اقتصادی برای زیست بهتر در ایران پس از کرونا پیشنهاداتی مطرح کرد و گفت: افراد برای احساسات منفی و موضوع قطعیت نسبت به احساسات مثبت و موضوع عدم قطعیت اهمیت بیشتری قائل اند. تمایل به فرار از زیان کنونی و پرداخت آتی در مباحث اقتصاد شناختی بسترساز پیشنهادات ویژه‌ای برای شکل‌گیری مبادلات جدید است.
وی افزود: استراتژِی های مبدل ِعدم قطعیت به اطمینان بر مبنای پرداخت در آینده به کاهش نوسانات حاضر و رشد پُست کرونایی کمک شایانی می نمایند. به طور مثال قراردادهای بیمه ای سلف مانند برای کسب و کارهای آسیب‌دیده یا مشارکت آتی و فرصت‌های مناسبی برای همکاری و کاهش شاخص فلاکت به دست می دهد.
وی تصریح کرد: کرونا به عبارت علمی قیدی را برای بهینه یابی به عملکرد اقتصاد اضافه نمود بنابراین در پساکروناها قطعاً قیود و محدودیت های دیگری به حیات اقتصادی تحمیل خواهد شد آنچه مهم است؛ افزایش تاب‌آوری برای ایجاد زمان لازم برای واکنش و ترویج و گسترش اقتصاد تغییرات است.
سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد تا روز ۲ تیر ۱۳۹۹ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲ هزار و ۵۷۳ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که یک هزار و ۳۱۹ مورد بستری شدند و مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به ۲۰۷ هزار و ۵۲۵ نفر رسید
«سیماسادات لاری» افزود: متاسفانه در طول ۲۴ ساعت گذشته، ۱۱۹ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جان باختگان این بیماری به ۹ هزار و ۷۴۲ نفر رسید.
وی اظهار داشت: استانهای خوزستان، هرمزگان، کرمانشاه،و آذربایجان شرقی همانند روز گذشته در وضعیت قرمز و استانهای فارس و کرمان در آستانه وضعیت هشدار قرار دارند.