کرونا که به‌سان بلایی ناگهانی گریبان‌گیر تمام جوامع در سراسر دنیا شد، مشاغلی گوناگونی را درگیر ساخت و آسیب‌های متعددی را به ویژه به شغل‌ها و صاحبان مشاغلی که پیش از این نیز دچار مشکلاتی در کار خویش بودند، وارد ساخت.
بر این اساس اقتصاد سینما به شدت از این رویداد متاثر شد و سینما و سینماگران، جزو اولین گروهی بودند که ضربه سختی از بلای کرونا خوردند و بسته به شدت و قدرت حرفه‌ای خویش از این داستان متاثر شدند؛ چنانچه دیوید پولاند منتقد سینما و سردبیر مجله Movie City News وضعیت این روزهای صنعت رسانه را این چنین تعبیر کرده است: «وضعیت ما شبیه به آن است که یک بمب هسته‌ای، وسط یک بیزینس منفجر شده باشد».
در ادامه این روند تعطیلی جشنواره‌ها که حادثۀ محتوم شیوع ویروس کرونا بود، برای سینماگرانی که به ویژه در ایران و خصوصا در زمره سینماگران سینمای مولف یا اندیشه ورز شناخته می‌شدند و معمولا آثارشان تنها در این جشنواره‌ها شانس دیده شدن و توجه داشت، پیامدهای زیان‌باری را به همراه داشت. افرادی که در غیبت پرده نقره‌ای و عدم امکان دریافت بودجه برای فیلمسازی، حتی از ارائۀ آثار پیشتر ساخته خویش محروم شده و ناامیدانه در انتظار گشایشی برای برون رفت از این وضعیت هستند.
سینمای هویت‌مدار را دریابیم
آنچه در ادامه می‌آید گفت وگوی خبرنگار فرهنگی ایرنا با بابک نبی‌زاده نویسنده و کارگردان است. نبی‌زاده در سال ۹۸ موفق شد تا با فیلم اقیانوس پشت پنجره جایزه بهترین فیلم از سی و دومین جشنواره فیلم کودک و نوجوان را از آن خود کند.
وی در تشریح وضعیت فیلمسازانی که این روزها با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبانند، بیان کرد: پس از شیوع این میهمان ناخوانده، سینما نیز همچون بسیاری از مشاغل در معرض خطر و نابسامانی قرار گرفته است. دراین شرایط بحرانی کلیۀ مسولان فرهنگی، فیلمسازان، شرکت‌های فیلمسازی، تهیه‌کنندگان و صاحب‌نظران سینمایی، موظند که آستین بالا بزنند و با هرچه در توان دارند، چاره‌ای برای گریز از شرایط حاضر بیندیشند و به مقابله با این بیماری عالم گیر بشتابند. اینکه صرفا شعار دهیم «کرونا را شکست خواهیم داد» و بعد یک گوشه بنشینیم و نظاره‌گر باشیم، هیچ فایده ای ندارد. شکست یک مُعضل با اقدام به عمل آغاز می‌شود؛ یعنی با انتخاب هوشمندانۀ موضوعاتی همانند آنچه اکنون از سوی خبرگزاری شما مطرح شده است و با جمع‌آوری و انتشار نظرات افراد متخصص و البته دغدغه‌مند در این حوزه.
این نویسنده افزود: در حقیقت سینما در تمام ابعادش، مورد آسیب واقع شده است اما از آنجا که بیشتر تمرکز و توجهم بر سینمای مولف ایران است، طبیعی است که در خصوص این گونه از سینما نظراتی خواهم داشت؛ همان سینمایی که معمولاً سازندگان و پردازندگانش با نگاهی ساختارشکن و البته هویت‌مدار و فارغ از شاخصه‌هایی چون استفاده از عوامل و بازیگران مشهور سینما و بدور از هزینه‌های بادآورده و گزاف و در شمایلی مستقل و با سرمایه‌های ناچیز تولید می‌شوند و عموماً در عرصه‌های بین‌المللی نیز به موفقیت‌های بسیاری دست می‌یابند.
نبی‌زاده تصریح کرد: این گونه آثار که برگرفته از مسایل محتوایی و با دیدگاهی معنایی و جهان شمول تألیف شده و صاحبانش، رسالت سینما را به عنوان یک علم یا فلسفه‌ای برای کشف حقیقت و ارایۀ راهکارهایی برای گشودن رمز و رموزِ جهان هستی به عنوان امری حیاتی در بقای انسان، اندیشه و طبیعت پیرامونش دنبال می‌کنند، تنها بستر یا جایگاه معرفی و عرضۀ آثارشان را در فضاها و فستیوال‌های بین‌المللی جستجو می‌کنند؛ و این یک امر ناگزیر است، چرا که این دسته افراد، مخاطب فهیم و متخصص سینما را هدف قرار داده و آن مخاطب متخصص سینما نیز در تمامی نقاط جهان در جستجوی آثار همین نوع از فیلمسازان است.
متأسفانه شاهد هستیم که هنوز مرزهای بسیاری از کشورها برای ورود و خروج مسافران و مهمانان خارجی بسته است و بسیاری از جشنواره‌ها نیز در حالت تعلیق قرار گرفته و برخی نیز در سال جاری کلاً منحل شده و برگزار نمی‌شوند. هرچند که چنین اتفاقی در تمام جهان و برای چنین فیلمسازانی یک درد مشترک به شمار می‌رود ولی بنظرم باید از سوی مسئولین عالی رتبۀ فرهنگی در تمام کشورها و نیز اتحادیۀ جهانی تهیه‌کنندگان و حتی دبیران جشنواره‌ها، تصمیم هوشمندانه‌ای در این باره اتخاذ شود تا بقای این نوع سینما که همواره نجات‌دهندۀ ذات سینما از ابتدا تاکنون بوده است، تضمین شود.
از جشنواره‌ها بخواهیم که زمان جشنواره‌ها را افزایش دهند
این کارگردان در ادامه و با پیشنهاد افزایش زمان پذیرفته‌شدن فیلم‌ها در جشنواره‌هایی که به دلیل کرونا تعطیل شده یا به حالت تعلیق درآمده‌اند، گفت: زمان یا مهلت عرضۀ یک فیلم در فضاهای بین‌المللی در خصوص پخش، بازاریابی و حضورهای جشنواره‌ای تا به امروز، حداکثر دو سال بوده اما با شیوع ویروس کرونا و با شرایطی که اکنون برای جشنواره‌های فیلم در جهان بوجود آمده، تقریباً نیمی از این زمان به راحتی از دست رفته است؛ بنابراین بسیار عاقلانه است که برای فیلم‌هایی که در حوالی این سال‌ها تولید شده‌اند، به صورت استثناء فرصت و مهلت بیشتری اختصاص داده شود تا سرمایه‌گذاران و فیلمسازانی که در این دوران اثری را تولید کرده‌اند، مجال کافی برای ارایۀ آثارشان داشته باشند.
وی افزود: جشنواره‌های بین‌المللی فیلم در نقاط مختلف دنیا می‌توانند برای چنین آثاری که با کرونا مصادف شده‌اند، فرصتی سه یا چهارساله را در نظر بگیرند و پس از پایان بیماری و بازگشت به شرایط عادی، دوباره قواعد قبلی از سر گرفته شود.
مسئولان باید از سینمای اندیشه، اخلاق و معرفت حمایت کنند.
میدانیم که همچون فیلمسازان بزرگ و مؤلفی که از گذشته تاکنون سینمای ایران را سینمایی با هویت، با قدرت و با لحنی منحصر به فرد در عرصه‌های بین‌المللی معرفی کرده‌اند، اکنون نیز فیلمسازانی خلاق و توانمند وجود دارند که علی‌رغم داشتن شرایط سختِ زندگی، حاضر به تولید هرگونه اثری که فقط پول و بازگشت سرمایه را در تیررس خود قرار دهد، نیستند و یا نمی‌شوند. در نتیجه دولت‌ها باید به سرعت چاره‌ای برای بقای این نوع فیلمسازان و اندیشۀ آنها ترتیب دهند چرا که قرارست ذات سینما را به عنوان یک هیبت کارآمد، حمایت کنند و در نهایت قرارست انسانیت، عشق، اخلاق و معنا را در جامعۀ خود حفظ و تکثیر کنند.نبی‌زاده در ادامه و در اشاره به وضعیت سینمای تجاری و فیلم‌های مقبول گیشه، خاطرنشان کرد: ترجیح می‌دهم از سینمای گیشه‌پسند و آن جنس تهیه‌کنندگان و فیلمسازان محترمش، سخنی نگویم چرا که آنها غم نان ندارند، کارشان را بلدند و احتمالاً مسیر خودشان را بزودی پیدا می کنند (با ایده‌هایی مثل سینما ماشین و سینما تراکتور و سینما آکواریوم و غیره) هرچند که اکنون خطر کرونا بیشتر گریبان آنها و سینمای صرفاً سرگرم‌کننده‌شان را گرفته است تا سینمای مستقل جشنواره‌ای را.
البته مسئولان باید با پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی و رعایت قوانین کپی‌رایت به هویت سینمامدار و سینمای هویت‌مدار ایران بیاندیشند و باید سینمای اندیشه و سینمای اخلاق و معرفت را حمایت کنند.
این کارگردان در واکنش به بازگشایی و شروع مجدد فعالیت سینماها در کشور، یادآور شد: با بازگشایی سینماها قطعاً موافقم. فاصلۀ افراد در درمانگاه، مترو، بازارها و پاساژها به هم نزدیکتر است یا در سینماها؟ پس زمانی که مراکز و محل‌هایی از این دست مدتهاست بازگشایی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، چرا سینماها باز نباشند؟ ضمن اینکه عبور و مرور، رعایت اصول بهداشتی و قوانین فاصله‌گذاری در مکان‌های یاد شده تا حدودی آزادانه و اختیاری است، در صورتی که در سینماها، دستورالعمل‌ها و قواعد می‌تواند اجباری شود تا تماشاگرانِ فیلم‌ها ملزم به اجرای آنها باشند.
وی در انتها و با تاکید بر استمرار زندگی حرفه‌ای خویش بر فیلمسازی، گفت: به هر طریق باید این مسیر را ادامه دهم چون کار دیگری بلد نیستم و راستش به انجام کار دیگری هم مشتاق نیستم، چرا که در این عالم سینما و با سینما رشد کرده‌ام و هیچ مانعی نباید مرا از آن جدا کند، حتی کرونا.
در حال حاضر مشغول نگارش فیلمنامه‌ای با موضوع روان‌شناسی هستم. این فیلمنامه در پاییز و زمستان فیلم‌برداری خواهد شد و امیدوارم شرایط آن برای امسال آماده شود. اگر نشد به امید خدا در سال آینده ساخته خواهد شد. امیدوارم روزی با خاطره‌ای خوش از این ویروس مجهول یاد کنیم.
نظر شما