بنا بر روایت نقل شده جنگ دلاورانه مولای متقیان علی مرتضی (ع) با عمرو بن عبدود پهلوان معروف عرب و از برترین جنگجویان قریش که در جنگ خندق به دست امام علی(ع) کشته شد و بر اساس روایتی از کتاب مناقب آل‌ابی‌طالب، نوشته ابن شهرآشوب، امام علی(ع) در خلال جنگیدن با عمرو بن عبدود، پس از آنکه عمرو، آب دهان بر چهره‌اش انداخت، چند لحظه از جنگیدن دست کشید تا خشم خود را فرونشاند، و سپس عمرو را کشت و روایت شده است که پیامبر گرامی اسلام(ص) ضربه علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) بر عمرو بن عبدود را در این جنگ، برتر از عبادت همه جِنیان و انسان‌ها دانسته است.
به پاس این پیروزی ۱۷ شوال در تقویم جمهوری اسلامی ایران به روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نام گذاری شده است و فرا رسیدن این روز یادآور نگاهی خاص به ورزشی ملی، مذهبی با پیشینه‌ای کهن تاریخی است.
آئین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ (۱۶ نوامبر ۲۰۱۰) در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت جهانی شد و برگزاری مسابقات بین المللی این رشته ورزشی در کشورهای مختلف انجام می‌شود.
مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۹ آذرماه ۱۳۹۲ بیان فرمودند: ورزش باستانی زیبا و هنری است ... این ورزش را ترویح کنید.
ایشان جای دیگری در مورد این ورزش بیان کردند: در همه‌ی زمینه‌ها باید ابتکار کرد؛ من نگاه می کردم به ورزش باستانی؛ به قول قدیمی‌ها، این نیم‌گودی که اینها اجرا کردند، پر از ابتکار بود. خب، ما گودهای ورزش باستانی را در دوران جوانی دیدیم؛ مکرر، همه جا، همه جور؛ یک روش ثابت و مستقری داشت، همیشه و همه جا هم همان تکرار میشد. البته بد هم نبود، خوب بود، اما این همه نوآوری در آن نبود، امروز من می بینم که این جوانها همان پایه های ورزش قدیمی را گرفته اند، این را با انواع و اقسام ابتکارها و زیبایی ها و ظرافت ها مذهبیش کردند، خراطی کردند، نقاشی کردند، یک چیز زیبایی از آب در آوردند، این ابتکار است؛ حالا این در زمینه ورزش باستانی است، در همه زمینه ها این ابتکار ممکن است.
بیان سخنان ارزشمند مقام معظم رهبری در مورد ورزش پهلوانی و زورخانه ای نشان از نقش و اهمیت این ورزش و ترویج آن به ویژه در میان نسل جوان دارد.
ورزش باستانی تاریخچه‌ای کهن در فرهنگ ایران دارد و به زیبایی پیوند معنویت، هنر، جوانمردی، سخاوت، میهن پرستی، ادب، صداقت، اخلاق، قدرت روح و جسم و هر آنچه به عنوان خصایل نیک و پسندیده است به نمایش می‌گذارد.
ورزش زورخانه‌ای یا باستانی و یا پهلوانی نام مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بدون اسباب است که با آداب و رسوم خاص از دوره‌های تاریخی و فرهنگی گذشته تا کنون رواج داشته است.
زورخانه نام محلی است که افراد به ورزش باستانی می‌پردازند و از احترام و جایگاه خاصی در میان ورزشکاران برخوردار است.
گود زورخانه مکانی پایین‌تر از سطح زمین و محل تمرین و انجام حرکات ورزشی ویژه ای است که مورد احترام خاص قرار دارد و ورزشکاران سعی می‌کنند حتماً با وضو وارد آن شوند.
اخلاق و معنویت ۲ اصل مهم در پرداختن به ورزشهای زورخانه ای است
ذکر و مدح ائمه و درودهای مکرر بر پیامبر (ص) و خاندان بزرگوارشان در کنار بیان اشعار حماسی و تاریخی مواردی است که به درستی تلفیق معنویت و میهن پرستی را نشان می‌دهد، نکاتی مهم و قابل توجه که در کمتر ورزشی دیده می‌شود.
ورزش پهلوانی و زورخانه ای این روزها جوانان، نوجوانان و حتی نونهالان بسیاری را دور هم جمع کرده و کسب عناوین مختلف ملی و کشوری نشان از رشد این ورزش دارد.
احترام، ادب و تواضع از مواردیست که در این ورزش به آن توجه بسیاری می‌شود، اجازه خواهی یا (رخصت) از سادات، پیشکسوتان و مرشد و احترام به بزرگترها نکات مهمی است که علاوه بر تشویق فعالیت فیزیکی بر رعایت اخلاق و معنویت نیز تاکید می‌کند و نقش کلیدی در تربیت یک نسل کار آمد دارد.
ورزش زورخانه‌ای آداب و رسوم خاصی دارد، آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران دوره‌های تاریخی و پیروی از پیشوای نخستین شیعیان جهان حضرت امام علی (ع) خُلق و خوی مردانگی، مروت و جوانمردی را در ورزش کاران برمی‌انگیزد، این ویژگی‌های نیکو در قالب شعر و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، از سوی «مرشد» خوانده و ورزشکاران به صورت هماهنگ با موسیقی و نوای مرشد، به انجام حرکاتی زیبا و یک نواخت می‌پردازند.
ابزارهایی در این ورزش وجود دارد که هریک دارای حرکات و نمادی خاص بوده و ورزشکاران در مقاطع و فواصل مختلف ورزش از آن استفاده می‌کنند از جمله ابزار مورد استفاده در این ورزش میل است که نمادی از گرز، تخته شنا - شمشیر، سنگ - سپر، کباده - کمان که نشان از آمادگی رزمی و روحی این ورزش دارد.
اصلی‌ترین حرکات در ورزشهای زورخانه‌ای به ترتیب شنو رفتن و نرمش، میل گرفتن، پا زدن، و حرکاتی چون سنگ گرفتن، چرخ زدن، میل بازی، شیرینکاری و مواردی از این دست است.
گل‌ریزان یکی از رسم‌های معروف و زیبا در ورزش زورخانه است که در ایامی خاص و یا برای برطرف شدن مشکل مالی خانواده و یا فردی نیازمند چون زندانیان غیرعمد و مواردی از این دست برگزار می‌شود به گونه‌ای که دو نفر دو طرف لُنگی را گرفته و در میدان گود و فضای زورخانه می‌چرخانند و هر فردی به میزان توان خود مبلغی پول درون این لنگ می‌اندازد.
دعا کردن بخش پایانی ورزش است که میاندار با رخصت خواهی از دیگران به ذکر نام خداوند می‌پردازد و هر فرد ملتمس دعایی خواهان دعا گو بودن از طریق میاندار است، دعا خوانی یکی از برکات مهم این رشته ورزشی است.
اخلاق شاخصه اصلی ورزش زورخانه‌ای است
نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان و امام جمعه زاهدان در دیدار مدیر کل ورزش و جوانان این استان به همراه رئیس، اعضای هیئت و جمعی از ورزشکاران و پیشکسوتان ورزش پهلوانی و زورخانه ای سیستان و بلوچستان با ایشان به مناسبت روز ورزش پهلوانی گفت: یکی از ویژگی های مهم و ارزشمند ورزش باستانی و گود زورخانه بحث اخلاق است.
حجت الاسلام و المسلمین مصطفی محامی افزود: اخلاق در ورزش باستانی همواره زبانزد بوده و بر خلاف برخی رشته های ورزشی که گاها تماشای آن ها نیاز به مراقبت سنی دارد.
امام جمعه زاهدان با بیان اینکه در جامعه کنونی سخت نیازمند اخلاق اسلامی هستیم افزود: توجه و اشاعه این ورزش نقش مهمی در اخلاق مداری جامعه دارد.
نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان تصریح کرد: دست گیری و توجه به نیازمندان، ایثار و شجاعت، از خود گذشتگی، نوع دوستی و بسیار خصایل پسندیده دیگر از خصوصیات این ورزش اصیل است.
نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل سنت استان با بیان اینکه ورزش پهلوانی و زورخانه ای ورزشی پاک و اخلاق مدار است افزود: اشاعه این ورزش در میان نوجوانان و جوانان بسیار مهم است و باید مسئولان و پیشکسوتان در این مسیر کمک کننده باشند.
۶۳ مدال ملی سهم ورزشکاران زورخانه‌ای سیستان و بلوچستان
مدیرکل ورزش و جوانان سیستان و بلوچستان در ادامه این دیدار گفت: ورزشکاران زورخانه‌ای سیستان و بلوچستان سال گذشته ۶۳ مدال ملی کسب کردند که در طول تاریخ ورزش زورخانه ای این استان بی سابقه بوده است.
ادهم کرد زابلی ادامه داد: بیش از ۳۷۰ ورزشکار رشته پهلوانی و زورخانه‌ای در سیستان و بلوچستان به صورت سازماندهی شده در حال فعالیت هستد.
وی بیان کرد: هم‌اینک شهرستان‌های زاهدان، زابل و خاش دارای گود زورخانه‌ای هستند و شهرهای ایرانشهر،دلگان، سراوان و چابهار نیز بزودی دارای گود زورخانه‌ای خواهند شد.
مدیرکل ورزش و جوانان سیستان و بلوچستان اظهار داشت: همچنین تیم ورزش های زورخانه ای این استان نائب قهرمان نخستین دوره مسابقات میانداری ورزش های زورخانه ای و کشتی پهلوانی قهرمانی نوجوانان و جوانان فضای مجازی کشور شد.
وی خاطر نشان کرد: سیستان و بلوچستان دارای ظرفیت‌های بسیاری در بخش ورزش زورخانه‌ای در تمام رده‌های سنی است که مدال آوری و میزبانی این استان در سال‌های اخیر نشان از این امر دارد.
کرد با بیان اینکه این ورزش علاقه مندان بسیاری هم در مذهب تشیع و هم تسنن دارد افزود: ورزش زورخانه‌ای با توجه به بیان اشعار حماسی، ایجاد حرکات هماهنگ با موسیقی، توجه به اخلاق و تواضع، دستگیری از افراد ناتوان و هر آنچه خصلت نیک و پسندیده شمرده می‌شود بسیار مهم و قابل توجه است.
برنامه های متنوعی برای اجرا در هفته ورزش زورخانه‌ای در سیستان و بلوچستان تدارک شده است
نایب رییس هیات پهلوانی و زورخانه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: اجرای برنامه متنوع و جذاب کوه پیمایی با حضور بیش از ۷۰ ورزشکار هیات همگانی و زورخانه ای در منطقه قطار خنجک زاهدان، برگزاری ورزش همگانی در پارک فرهنگیان شهر زاهدان، انجام ورزش و گفت وگوی تلویزیونی، حضور و عطر افشانی گلزار شهدا زاهدان، اجرای ورزش زورخانه ای با حضور نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان، اجرای ورزش در یگان ویژه نیروی انتظامی زاهدان از جمله برنامه های این هیات در هفته ورزش زورخانه ای و پهلوانی است.
سید رضا موسوی افزود: سیستان و بلوچستان دارای ظرفیت‌های بسیاری در بخش ورزش زورخانه‌ای در تمام رده‌های سنی است که مدال آوری و میزبانی این استان در سال‌های اخیر نشان از این امر دارد.
نایب رییس هیات پهلوانی و زورخانه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای با توجه به استعداد و ظرفیت‌های زیادی موجود در حوزه این ورزش در استان، نگاه ویژه‌ای به منطقه دارد.
وی تصریح کرد: ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای سیستان و بلوچستان در سالی که گذشت موفقیت‌های بسیاری در حوزه قهرمانی داشته و امسال نیز با توجه به شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های اعمال شده بر اثر این بیماری توانست در اولین گام بعد از استان یزد (۷۴ امتیاز)، سیستان و بلوچستان با (۷۳ امتیاز) نائب قهرمان نخستین دوره مسابقات میانداری ورزش های زورخانه ای و کشتی پهلوانی قهرمانی نوجوانان و جوانان فضای مجازی کشور شود.
ورزش باستانی از فعالیت های مهم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان است
رییس انجمن ورزش های زورخانه ای و پهلوانی دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: ورزش زورخانه ای و پهلوانی از جمله فعالترین رشته ها و پر مخاطب ترین فعالیت های ورزشی این دانشگاه است.
دکتر محمود فاضل بیان کرد: ورزش باستانی از دروس عمومی تربیت بدنی این دانشگاه است و هم اینک از فعال ترین رشته های ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان محسوب می شود.
وی اظهار داشت: ورزش باستانی از سال ۱۳۷۲ در این دانشگاه فعال شده و در سال ۱۳۷۹ گود زورخانه اختصاصی و مجهز آن مورد بهره برداری ورزشکاران قرار گرفت.
رییس انجمن ورزشهای زورخانه ای و پهلوانی دانشگاه سیستان و بلوچستان خاطر نشان کرد: با توجه به علاقه دانشجویان این دانشگاه دومین گود زورخانه ای دانشگاه که یکی از مجهزترین گودهای زورخانه ای این استان است مورد بهره برداری علاقه‌مندان به این ورزش قرار گرفت.
نظر شما