روزگاری نه چندان دور محموله های تجاری پسته طلای سبز ایران از خاور دور تا شمال اروپا مشتریان و صادرات و داد و ستد آن رونق زیادی داشت، بطوریکه بازار در انتهای فصل با کمبود عرضه پسته مواجه می شد.
اما خشکسالی های پیاپی و کاهش کمیت و کیفیت محصول در کنار ظهور رقبای جدی در بازار و ضعف بازاریابی و به روز نبودن راهبردهای عرضه محصول و نبود سیاست با ثبات، پسته ایران را به حاشیه برد و آن را از سکه انداخت.
سال گذشته به رغم افزایش تولید محصول پسته در کشور و استان کرمان، ۲ عامل تحریم های ظالمانه و توقف صادارت به دلیل شیوع ویروس کرونا ضربه زیادی به این بخش ارز آور زد و عمده پسته سال گذشته هنوز در انبارهای داخلی باقی مانده و صادر نشده است.
با توجه به اینکه شرایط فعلی بازار مبهم و غیر قابل پیش بینی شده است، به نظر می رسد دست اندرکاران و فعالان پسته باید با برنامه ریزی و اتخاذ راه حل های متنوع خود را از بن بست به وجود آمده رها کنند تا صادرات دسترنج کشاورزان کویر نشین به حالت عادی برگردد و اوج بگیرد.
صادرکنندگان پسته عمده مشکلات بازار پسته را در بی ثباتی نرخ ارز، بسته شدن مرزها و تعهد برای بازگشت ارز و سخت شدن جابجایی پول در بانک ها میدانند.
میزان پسته های انبار شده بی سابقه است
مدیرعامل شرکت صادارت پسته حسینی نوه با اشاره به رکود در بخش صادارت این محصول گفت: در سال ۹۷ به علت کمبود محصول به دلیل کاهش تولید، آمار صادرات پایین بود و در کل ما خیلی در بازار های جهانی حضور نداشتیم و بازار در دست رقبای ما بود.
اصغر حسینی نوه افزود: اما امسال به علت نوسانات ارز و مساله تعهد ارزی، آمار صادرات به شدت کاهش پیدا کرده و مقدار قابل توجهی پسته (تقریبا ۱۰۲هزار تن) پسته در انبارها مانده و ماندن این مقدار پسته در این فصل بی سابقه است.
وی تصریح کرد: مشکل عمده فعالی صادرکنندگان نوسانات ارز و تعهد ارزی هست که باعث می شود صادر کنندگان نتوانند قرارداد های بلند مدت با مشتریان خارجی خود ببندند.
این صادرکننده پسته استان کرمان اظهار داشت: در شرایط سخت حاضر ، شیوع بیماری کرونا هم سهم بسزایی در کاهش صادرات داشته و تقاضا برای پسته در خیلی از کشورها کاهش پیدا کرده و به تبع آن قیمت هم پایین آمده، خیلی از مرز ها از جمله مرز ترکیه و بسیاری از کشور های عربی که دروازه صادارت بودند، هم بسته هستند و امکان صادرات از آنها فراهم نیست.
وی تاکید کرد: متاسفانه شرایط بازار و نحوه عملکرد ما باعث شده به سمتی برویم که اکثر بازارهای خوب خودمان را از دست بدیم یا خیلی به سختی در آنها امکان فعالیت داشته باشیم، برای اینکه بتوانیم همین حداقل ها رو حفظ کنیم کارهای زیادی باید انجام بدیم.
حسینی نوه افزود: ابتدا باید مساله تعهد ارزی و نوسانات ارز را باید اصلاح کنیم که باعث شده خیلی از شرکت های خوشنام و با سابقه امکان حضور در سطح تجارت بین المللی را نداشته باشند.
وی گفت: یکی از مشکلات دیگر مساله ارسال محصول هست که به علت تحریم ها و عدم حضور شرکتهای حمل و نقل بین المللی مدت زمان فرستادن محصولات خیلی بیشتر شده و به تبع آن هزینه های ارسال هم بیشتر شده مثلا محصولی که ۲۰ روزه به چین می رسید، در حال حاضر ۵۰ روزه ارسال می شود و باعث می شود روند ارسال پول به پروسه ای طولانی تبدیل بشود.
مدیرعامل شرکت صادارت پسته حسینی نوه با اشاره به ادامه رکود تجارت به دلیل کرونا اظهار داشت: طبعا باید برای بازار پسا کرونا آماده باشیم، ما همین الان هم خیلی از بازارهایمان را از دست دادیم از جمله بازار کشور چین را که هر سال ۵۰-۶۰ هزار تن از محصول ما در این بازار فروش می رفت و امسال به دلیل مشکلات مختلف به هشت هزار تن رسیده، خیلی از بارها در بنادر مانده و خیلی بارها به علت کرونا به از مقاصد برگردانده شدند و در گمرکات کشور بلاتکلیف مانده و با خطر فاسد شدن مواجه هستند.
متولیان بخش سیاست گذاری بازار پسته بر اتخاذ سیاست های جدید برای حضور پسته ایران در بازارهای جهانی تاکید دارند و اشتغالزایی بالای این محصول را دلیل توجه ویژه به آن می دانند.
اقتصاد پسته حال خوشی ندارد
رئیس انجمن پسته ایران گفت: صادرات پسته از سال ۹۷ به شدت در حال کاهش است و این در حالی است که در سال ۹۳ بالای ۵۴ درصد این محصول صادر شد اما از سال گذشته تا فروردین امسال میانگین محصول صادر شده ۳۹ درصد و صادرات پسته کمتر شده است.
حسین رضایی افزود: ایران صنعت ۱۰ میلیارد دلاری پسته را دارد که ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار آن در بازار است و برای حفظ این بازار باید تلاش کرد تا بقیه هشت میلیارد دلار این محصول هدر نرود.
وی با اشاره به راه اندازی بورس پسته در ۲ سال گذشته تصریح کرد: در بورس بیشتر از ۱۰ درصد محصول پسته را نمی توان عرضه کرد، گفت: مصرف داخلی پسته ۲۰ هزار تن در کشور است و تقریباً ۹۰ درصد پسته باید صادر شود.
رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به اینکه تولید پسته از تقاضای آن بیشتر است افزود: سالیانه ۱۵ هزار ایکر(واحد سطح در امریکا) باغ پسته به سطح زیر کشت این محصول در آمریکا اضافه می شود و در ایران هم سالیانه ۱۲ هزار هکتار به سطح زیر کشت این محصول افزوده می شود که رقم قابل توجهی است.
وی با بیان اینکه کشور چین یکی از مقاصد مهم صادارت پسته ایران در سالهای اخیر بوده است اظهار داشت: مصرف پسته در جامعه به ویژه در چین به دلیل مسائل خاصی که در دنیا حکم فرما شد بشدت افت کرده و در واقع اقتصاد پسته این روزها حال خوشی ندارد زیرا با آمدن کرونا اقتصاد و مصرف پسته کاهش پیدا کرده است.
رضایی افزود: جلسه ای با اتحادیه خشکبار گذاشتیم به این نتیجه رسیدیم سیاست عرضه محصول باید عوض شود آمریکا به تدریج قیمت ها را افزایش می دهد اینها مسائلی است که بازار پسته را بسیار پیچیده کرده است و باید پیش بینی، شفاف سازی و اطلاع رسانی کنیم.
وی تاکیدکرد: پسته اشتغالزایی خوبی در ایران ایجاد کرده و در بحث کارگران فصلی؛ روزانه در رفسنجان یک میلیون کارگر برای برداشت پسته به کار گرفته می شود لذا ۴۷۰ هزار هکتار باغ پسته در کشور وجود دارد که سالانه پنج میلیون نفر روزآبیاری این باغات را انجام می دهند.
رئیس انجمن پسته ایران تصریح کرد: نزدیک ۵۱ میلیون نفر اشتغالزایی در صنعت پسته کشور ایجاد شده که مستقیم درگیر این صنعت از کاشت، خدمات، آبیاری، سم پاشی، تعمیرات و برداشت، صادرات و فروش هستند.
وی بیان کرد: جلسه ای با اتاق کرمان و بانک مرکزی داشتیم و این موضوع را پیگیری و قرار تفاهم نامه ای بابت مسائل ارزی پسته تدوین شد که شامل بندهایی است یکی اینکه تهاتر ارز وارد کننده که در سامانه صمت ثبت می شود دیگر نیاز به ارائه سند نباشد.
رضایی ادامه داد: در بند دیگر این تفاهم نامه مقرر شد که ارز حاصل از صادرات پسته تماماً به واردات کالا اختصاص یابد و بند دیگر این تفاهم نامه هم مربوط به توافق رسیدن واردکننده کالاها و صادرکنندگان پسته است که از ارز پسته استفاده کنند و کالای مورد نیاز با کیفیت را وارد کنند.
وی گفت: ۹ هزار و ۱۳۴ تن پسته کشورمان در اردیبهشت ماه امسال خبر داد از گمرکات گشور خارج شده است که سه هزار و ۷۵ تن این محصول از گمرک رفسنجان به کشورهای دیگر صادر شد.
در حالی که مجلس یازدهم به تازگی کار خود را آغاز کرده است، امید فعالان بخش کشاورزی بویژه پسته به تصمیمات وکلای مردم است تا هر چه زودتر شاهد گره گشایی از مشکلات باشند.
عرضه پسته در بازارهای جهانی افزایش یابد
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی نیز در نشست مشترک با اعضای انجمن پسته کرمان گفت: بحث تشکیل فراکسیون کشاورزی برای حمایت از محصولات مهم تولیدی کشور به ویژه محصولات ارزآور در دستور کار آینده مجلس قرار می‌گیرد.
محمدرضا پورابراهیمی افزود: خوشبختانه اقدامات خوبی طی سال های اخیر برای ساماندهی و حمایت از موضوع محصولات کشاورزی مشمول صادرات اتفاق افتاده که البته نیازمند توجه بیشتر نسبت به گذشته است.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه پیش بینی می شود ظرفیت تولید پسته در سال جاری حدود ۱۵۰ هزار تن باشد برنامه ریزیهای لازم برای صادرات این محصول طی برنامه زمانی سال جاری باید در دستور کار قرار گیرد.
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: البته با توجه به توضیحات انجمن پسته مبنی بر افزایش سهم تولید رقیب اصلی پسته ایران در سطح جهانی به نام آمریکا که پیش بینی تولید به بیش از ۴۰۰ هزار تن در سال برسد، ضرورت ساماندهی در این بخش دو چندان است.
وی گفت: با توجه به مشکلات و معضلاتی در موضوع تعهد ارزی برای صادرات پسته داشتیم، بعد از جلسه ای در استان کرمان با دعوت و حضور رئیس کل بانک مرکزی انجام شد، شاهد اتفاقات مثبتی هستیم که امکان تسویه ارز ناشی از صادرات پسته به روش تسویه از طریق سامانه ثنا، تسویه از طریق واردات و عرضه محصولات در داخل کشور و امکان تهاتر با واردکنندگان به صورت دریافت ریال در داخل و تحویل ارز در خارج فراهم شده که نسبت به تعهدات گذشته شرایط بهتری فراهم کرده است.
پور ابراهیمی تصریح کرد داد: البته این شرایط باید به تدریج با عادی شدن وضعیت اقتصادی در بحث تحریم ها به سمت سال های قبل حرکت کرده و موضوع رفع تعهد ارزی باشد به صورت کاملا تعریف شده ای در سال های گذشته در دستور کار بوده است.
وی افزود: با توجه به پیشنهاد مطرح در بحث حمل و نقل، موضوع حمل و نقل ریلی و امکان صادرات به کشورهای اروپایی از مرز ترکیه را در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار خواهیم داد، البته لازم است که گزارش اولیه طرح انتقال ریلی پسته را انجمن پسته و متولیان ارائه دهند.
رونق مجدد صادارت پسته نیاز به زنجیره ای از اقدامات دارد که در شرایط فعلی پیچیده به نظر می رسد و با توجه به ارز آوری مناسب طلای سبز برای کشور حمایت جدی را می طلبد تا روز های خوش فعالان بخش پسته تکرار شود.
نظر شما