استاد دانشگاه بجنورد: کرونا الگوی رفتاری جامعه را تغییر خواهد داد

دکتر فرشید پورشهابی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ویروس کرونا منجر به تحولاتی خواهد شد که در صورت تداوم می تواند منجر به تغییرات ساختاری در رفتار عاملان اقتصادی و در نتیجه، فعالیت های اقتصادی کشور و جهان شود.  
وی افزود: انتظار می رود که در بخش خدمات مردم بیشترین تغییر رفتار را از خود نشان دهند و حتی در صورت بر طرف شدن بحران کرونا، همچنان مردم از مراجعات خود به بخش های خدماتی به شدت بکاهند.
وی گفت: این موضوع می تواند فعالیت های خدماتی مختلف را با بحران جدی روبه رو کند که بیشترین آثار آن مربوط به فعالیت های مرتبط با حمل و نقل و گردشگری است و تغییر در الگوی رفتاری افراد در حوزه های فوق قطعاً منجر به کاهش تقاضا در سطح جامعه بویژه در بخش خدمات خواهد شد و اقتصاد کشور در این بخش با مازاد اشتغال روبه رو خواهد شد که این موضوع با تعطیلی فعالیت های فوق به تعادل می رسد.

پورشهابی اظهار داشت: کاهش تقاضای افراد برای بخش خدمات مانند هتل ها، رستوران ها، فست فودها، کافی شاپ ها و فعالیت های مشابه در دنیای پساکرونا نیز برطرف نخواهد شد و از طرف دیگر گرایش افراد به بهره گیری از خدمات تجارت الکترونیک و استارتاپ های مرتبط افزایش خواهد یافت.  
دکتر پورشهابی با بیان اینکه آثار اقتصادی کووید ۱۹ در استان های مختلف کشور فقط با توجه به ساختار اقتصادی شدت و ضعف آن متفاوت است، اظهار داشت: بیشترین آسیب اقتصادی در رابطه با این ویروس به بخش خدمات وارد شده است و در استانها و شهرهای بزرگ و توسعه یافته دارای آثار باشدت بیشتری است.
وی افزود: اقتصاد کشور در سال جاری به دلیل تحریم های اقتصادی و کاهش قیمت نفت در حالت رکود تورمی قرار داشته و ویروس کرونا در کوتاه مدت بر میزان رکود اقتصادی افزوده و در میان مدت به شکل رکود تورمی خود را نشان خواهد داد.

افزایش بیکاری 

این تحلیل‌گر ارشد بازار سرمایه در خراسان شمالی اظهار داشت: با توجه به اینکه پیش بینی ها از ماندگار بودن ویروس حکایت دارد،  انتظار می رود که بسیاری از فعالیت های خدماتی بخش خصوصی از گردونه اقتصادی خارج شوند و با توجه به سطح بالای ایجاد اشتغال این بخش، بر میزان بیکاری به میزان زیادی افزوده شود.  
پورشهابی افزود: این در حالی است که بخش خدمات دولتی با وجود ناکارایی های فراوان به دلیل بهره مندی از منابع مالی به فعالیت خود ادامه خواهد داد.    
این استاد دانشگاه یادآور شد: در شرایطی که دولت با کسری بودجه ناشی از تحریم های اقتصادی و برخی ساختارهای غلط اقتصادی همراه بوده، کاهش قیمت نفت به دلیل کاهش تقاضای جهانی ناشی از رکود شکل گرفته در اقتصاد جهانی از یک طرف و تعطیلی حجم بالایی از فعالیت های اقتصادی بخش خدمات در فصل اول سال و ادامه سطح پایین فعالیت اقتصادی در فصل دوم سال از درآمدهای مالیاتی دولت به شدت کاسته و از یک طرف بر سطح رکود اقتصادی کشور افزوده است.
وی افزود: از طرف دیگر با افزایش نرخ ارز بر تورم افزوده شده که منجر به شدت گرفتن وضعیت رکود تورمی در کشور خواهد شد.
پورشهابی خاطرنشان کرد: آثار اصلی کرونا مبنی بر تعطیلی فعالیت های خدماتی و افزایش بیکاری ناشی از اثر آن در ماه های آینده ظاهر خواهد شد و از طرفی ویروس کرونا نمایان کننده ناکارآمدی های اقتصادی در فعالیت های مختلف بوده است.  
وی گفت: در این میان ضعف سیستم های سنتی و فعالیت های مبتنی بر شیوه های مدیریت سنتی در فعالیت های مختلف خدماتی در بخش دولتی و غیر دولتی کشور بارز بوده و لزوم تحول در بخش های فوق و جایگزین شدن فعالیت های مبتنی بر اقتصاد الکترونیک نمایان شده است.  
وی افزود: بخش دولتی از ناکاراترین بخش های اقتصادی کشور است و عدم اجرای کامل دولت الکترونیک و عدم حذف فعالیت های زائد اداری کاملاً آشکار است بنابراین در شرایط فعلی حرکت بخش های دولتی به سمت دولت الکترونیک و حرکت بخش خصوصی به سمت تجارت الکترونیک شتاب بیشتری خواهد گرفت و فعالیت های سنتی با شتاب بیشتری به سمت نابودی حرکت خواهند کرد.  

اقتصاد راه خود را پیدا می کند

این استاد اقتصاد دانشگاه بجنورد اظهار داشت: اقتصاد به عنوان یک سیستم پویا در هر شرایطی خود را تطبیق داده و بحران های مختلف را پشت سر خواهد گذاشت و عملاً بحران کرونا نیز نمی تواند سیستم اقتصادی را به توقف بکشاند.
وی افزود: انتظار می رود که بحران کرونا اقتصاد جهانی را با رکود همراه کند که این موضوع اقتصاد کلیه کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد اما قطعاً اقتصاد جهانی از این مرحله نیز عبور خواهد کرد.
دکتر پورشهابی گفت: آنچه که مهم است شیوه مدیریت در شرایط بحران کشورها برای کاهش آثار منفی بحران است که این موضوع در اقتصادهای مبتنی بر بخش خصوصی سریعتر تعدیل شده و در اقتصادهای دولتی با کندی پیش خواهد رفت.  
وی گفت: قطعاً توانایی سطح مدیریت در شرایط عادی سنجیده نمی شود و نحوه مدیریت در شرایط بحران بیانگر توان مدیریتی افراد است بنابراین با توجه به اینکه اقتصاد دولتی و ناکارا در کشور غالب است وقفه شناسایی، تصمیم گیری و اجرا در شرایط بحرانی مانند بحران کرونا کاملاً آشکار است و در دوره های ریاست جمهوری مختلف این موضوع تکرار شده و مختص به فرد یا جناح خاصی نیز نیست.   

ماندگاری سایه کرونا بر سر اقتصاد  

این تحلیل‌گر اقتصادی خاطرنشان کرد: بر اساس پیش بینی متخصصان علوم پزشکی، سایه کرونا بر جامعه بشری همچنان باقی خواهد ماند و حتی اگر فرض بر رفع بحران کرونا در آینده ای نزدیک نیز باشد آثار این بحران با اقتصاد همچنان همراه خواهد بود و تحولات اقتصادی آینده از این موضوع تأثیر خواهد پذیرفت.
پورشهابی افزود: با توجه به اینکه بخش دولتی در هر صورت از طریق تأمین بودجه از جیب مردم به فعالیت خود ادامه خواهد داد بنابراین در این بخش مشکلی به وجود نخواهد آمد اما فعالان بخش خصوصی کشور در صورتی که بخواهند با بهره گیری از راهبردهای گذشته به فعالیت خود ادامه دهند قطعاً با مشکلات جدی روبه رو خواهند شد و در این بین بسیاری از مشاغل کوچک خدماتی مبتنی بر سرمایه های خرد، حذف خواهند شد و برخی مشاغل جدید مبتنی بر اقتصاد الکترونیک با سرعت رشد بالایی شکل خواهند گرفت.  
وی اظهار داشت: تفکر مبتنی بر عدم به وجود آمدن تغییر در شرایط اقتصادی قبل و بعد کرونا نگاهی کوتاه مدتی بوده و ناشی از عدم توجه به سیر تحولات جامعه خواهد بود و فعالیت های مبتنی بر اینترنت و تجارت الکترونیک با سرعت بالایی مورد توجه قرار گرفته است و این موضوع به سرعت در حال تغییر الگوهای رفتاری افراد است و بازگشت به مراحل قبل از کرونا در چنین شرایطی امکانپذیر نیست و افراد و نهادهایی که خود را با شرایط فوق تطبیق ندهند با حذف از بازارهای مختلف روبه رو خواهند شد.  
وی افزود: در این راستا شتاب گرفتن دنیای تجارت الکترونیک نیازمند سرمایه گذاری های فراوانی در کشور است که افرادی که در این حوزه ها سرمایه گذاری کنند در آینده از بحران فوق بیشترین عایدی را نصیب خود خواهند کرد.  
پورشهابی گفت: در اقتصاد جهانی نیز انتظار بر آن است که تحولات عمده ای را شاهد باشیم که امکان بازگشت به دوره قبل از کرونا را امکان پذیر نمی کند.  
استاد دانشگاه بجنورد افزود: در وهله نخست ویروس کرونا به عنوان یکی از چالش های بین آمریکا و چین عمل کرده و این موضوع بر دامنه جنگ تجاری بین دو کشور افزوده است که احتمال لغو شدن توافق تجاری اولیه صورت گرفته بین دو کشور را افزایش داده است.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر رکود شکل گرفته در سطح جهانی قیمت کامودیتی ها از جمله نفت را وارد مرحله نزولی کرده است و این موضوع در صورت تشدید رکود جهانی بیش از گذشته بر بازار کامودیتی ها فشار در سمت عرضه وارد خواهد نمود.
وی افزود: همچنین اونس جهانی طلا در شرایط شکل گرفته و مداخله بانک های مرکزی برای ایجاد محرک اقتصادی با افزایش روبه رو خواهد شد و تحولات صورت گرفته در کشورهای غربی نیز نشان دهنده آن است که فعالیت های خدماتی به صورت مشابه به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و فعالیت های تجارت الکترونیک با رشد بالایی همراه بوده اند که بیانگر حرکت اقتصاد جهانی به وابستگی بیشتر به دنیای تجارت الکترونیک است.

باید راهبردها را تغییر داد

این صاحبنظر اقتصادی اظهار داشت: با توجه به تغییرات صورت گرفته در الگوی رفتاری افراد، پیشنهاد می شود که فعالان اقتصادی با بهره گیری از مشاوران متخصص، راهبردهای جدیدی را برای رویارویی با بازار در شرایط پساکرونا اتخاذ کنند.  
دکتر پورشهابی افزود: عدم توجه به این مسأله می تواند هزینه های فراوانی را از طریق حذف از بازار برای فعالان اقتصادی مختلف به همراه داشته باشد که هزینه فوق غیرقابل جبران خواهد بود.  
وی افزود: حرکت دولت به سمت ارائه خدمات از طریق دولت الکترونیک و اتخاذ راهبردهای مبتنی بر اقتصاد الکترونیک، برای فعالان اقتصادی بخش خصوصی می تواند ضمن گسترش بازار در شرایط بحران کرونا از سطح آسیب های وارده بر کسب و کارها بکاهد.

بر اساس اعلام سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا ظهر امروز - چهارشنبه- ۱۹۵ هزار و ۵۱ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌ و ۹ هزار و ۱۸۵ نفر جان خود را از دست داده اند.