تیر ماه برای بچه‌ها، روزهای قشنگی دارد، مدرسه‌ها به پایان رسیده‌اند و تعطیلات تابستانی آغاز شده و حالا همه وقت‌شان را به تفریح و سرگرمی‌های متفاوت می‌گذرانند اما در میان روزهای تیر، سه نویسنده مهم ادبیات کودک و نوجوان، رویدادهای مهمی دارند. تولد مصطفی رحماندوست، صمد بهرنگی و درگذشت مهدی آذریزدی در تیر ماه است. به همین مناسبت درباره این نویسندگان مهم و تاثیرکذار بخوانیم و بچه‌ها را در روزهای تابستان با آثارشان آشنا کنیم.
خدا، دوست بچه‌هاست
مصطفی رحماندوست، شاعر، قصه‌نویس و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان، یکم تیرماه سال ۱۳۲۹ در همدان به دنیا آمد. او پس از گرفتن مدرک کارشناسی خود در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، به عنوان کارشناس کتاب‌های خطی در کتابخانه مجلس مشغول به کار شد.
رحماندوست، پس از سال ۱۳۵۷ با عنوان مدیر مرکز نشریات کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان مشغول به کار شد و تا به امروز در سمت مدیربرنامه کودک سیما، سردبیر نشریه پویه، مدیر مسئول نشریات رشد، مدیر کل دفتر مجامع و فعالیت های فرهنگی، سردبیر رشد دانش‌آموز، سردبیرسروش کودکان و داور جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، به کودکان و نوجوانان خدمت کرده است. از او تاکنون بیش از ۳۰۰ اثر به صورت مجموعه داستان و مجموعه شعر برای کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
او هم اکنون به تدریس داستان‌نویسی و ادبیات کودکان و نوجوانان مشغول است و به عنوان مسئول بخش کتاب‌های خارجی کودکان و نوجوانان در کتابخانه ملی فعالیت می‌کند.
به نام دوستم خدا، یکی از تازه‌ترین آثار مصطفی رحماندوست است که با بهره گیری از تصاویر جذاب کودکانه و شعرهای ساده، روان و خیال‌انگیز، کودک را در سفری خیالی با اشیا ،مفاهیم و زندگی معنوی همراه می‌کند.
به نام دوستم خدا برای کودکان پیش از دبستان، با تصویرگری هدی حدادی در ۲۴ صفحه توسط نشر پیدایش به چاپ رسیده است.
عروسکی سخنگو برای کودکان قالیباف
صمد بهرنگی نویسنده، معلم و فعال اجتماع ایرانی، دوم تیر سال ۱۳۱۸ در تبریز به دنیا آمد. او در جوانی تحصیل در رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه تبریز را آغاز کرد و از همان دوران به تدریس در مدارس مشغول شد. او به زبان‌های آذری و ترکی آذربایجانی تسلط داشت و اشعار شاعرانی همچون مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و نیما یوشیج را ترجمه می‌کرد.
بهرنگی اولین اثرش به نام عادت را در سال ۱۳۳۹ منتشر کرد و پس از آن داستان تلخون را نوشت. او این داستان را با الهام از یک افسانه محلی آذربایجانی به زبان آذری نوشت و آن را با نام مستعار ص قارانقوش در کتاب هفته منتشر کرد؛ متن فارسی این داستان سال ۱۳۴۰ منتشر شد. بهرنگی سال ۱۳۴۲ الفبای آذری را نوشت که به‌واسطه جلال آل احمد به انجمن پیکار با بی‌سوادی معرفی شد اما به دلیل اختلاف نظر بهرنگی با این انجمن به چاپ نرسید. این نویسنده علاوه بر نوشتن داستان، مقالات متعددی نیز می‌نوشت که در روزنامه مهد آزادی منتشر می‌شد. او این آثارش را با نام‌های مستعار داریوش نواب مرغی، چنگیز مرآتی، بابک، افشین پرویزی و باتمیش به چاپ می‌رساند.
وی در ۹ شهریور سال ۱۳۴۷ در رود ارس غرق شد. گروهی از نویسندگان و فعالان آن زمان از جمله جلال آل احمد مرگ او را یک حادثه از پیش تعیین شده دانستند و ساواک را مقصر اصلی اعلام کردند اما غلامحسین ساعدی این فرضیه را رد کرد.
داستان الدوز و عروسک سخنگو یکی از داستان‌های کودکانه صمد بهرنگی است که او به کودکان قالیباف دنیا تقدیم کرده است.
این قصه داستان زندگی دختر بچه‌ای است به نام اولدوز، که پدر و مادرش از همدیگر جدا شده‌اند و او اکنون زیر دست زن بابایی بدخلق و خشن که چشم دیدن وی را ندارد؛ زندگی می‌کند. اولدوز، با عروسکی که مادرش برایش درست کرده بودصحبت می کند و ناگهان عروسک به حرف می‌آید، گفتگوهای اولدوز و عروسک سخنگو در خفا و دور از چشم دیگران ادامه می‌یابد، تا اینکه عروسک یک شب اولدوز و یاشار، پسر همسایه‌شان را در جلد کبوتر، به جشن عروسک‌ها در جنگل می‌برد.
الدوز و عروسک سخنگو در ۷۲ صفحه توسط نشر جامه‌دران، به چاپ رسیده است.
عطارنامه‌ای برای بچه‌های خوب
مهدی آذریزدی (آذر خرمشاهی)، نویسنده آثار کودکان، سال ١٣٠٠ در آبادی خرمشاه یزد به دنیا آمد. از کودکی همراه پدرش کشاورزی و باغبانی می‌کرد و پس از ۱۲ سالگی دو سال در مدرسه طلبگی درس عربی خواند.
آذریزدی مدتی در چاپخانه علمی، کتابفروشی‌های خاور، ابن سینا، امیرکبیر، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، روزنامه آشفته و روزنامه اطلاعات کار کرد و سال‌های سال به شغل غلط گیری نمونه‌های حروف‌چینی شده و تصحیح کتاب مشغول بود.
او از سال ۱۳۳۵ با نوشتن قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب کار نویسندگی خود را آغاز کرد. قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب مجموعه‌ای از قصه‌های بازنویسی یا بازآفرینی شده از متون ادبی قدیم فارسی چون کلیله و دمنه، مرزبان نامه، سندبادنامه، سیاست‌نامه، گلستان، مثنوی و آثار عطار است.
لبخند، گربه ناقلا، خاله سوسکه، قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن، مثنوی بچه‌های خوب، خاله قورباغه، گربه تنبل، شعر قند و عسل، لبخند، ب‍‍اف‍ن‍ده دان‍ن‍ده، پنج افسانه و خ‍ی‍ر و ش‍ر از جمله آثار او است. آذریزدی توانست با جلد سوم قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، درسال ۱۳۴۵ از یونسکو لوح تقدیر دریافت کند و جلد چهارم و پنجم همین کتاب از سوی شورای کتاب کودک درسال‌های ۱۳۴۵، ۱۳۴۶ به عنوان کتاب ویژه سال شناخته شد.
آذر یزدی صبح روز پنج شنبه ۱۸ تیر ماه ۱۳۸۸ در بیمارستان آتیه تهران در گذشت و در زادگاهش یزد به خاک سپرده شد.
جایزه ادبی مهدی آذریزدی، از سال ۱۳۹۳ شکل گرفته است. این جایزه برای پاسداشت جایگاه مهدی آذریزدی، پیشکسوت بازنویسی ادبیات کهن فارسی برای کودکان و نوجوانان با پشتیبانی علمی شورای کتاب کودک برگزار می‌شود و هر دو سال به بهترین بازنویسی و بازآفرینی از ادبیات رسمی و ادبیات عامیانه در انواع داستان، ادبیات دینی، تاریخی، زندگی‌نامه و دیگر تجربه‌های این زمینه اهدا می‌شود.
هرچند از مرحوم آذریزدی کتب فراوانی بجا مانده اما شاید بتوان گفت مهمترین و مشهور ترین کتاب ایشان دوره ۸ جلدی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب است که بسیاری از کودکان و نوجوانان دیروز و امروز با آن آشنا و مانوس هستند.
جلد ششم قصه‌های خوب برای بچه های خوب است برگرفته از قصه‌های شیخ عطار از سه کتاب اوست که بیست و یک قصه انتخاب شده و ساده‌تر و امروزی‌تر، به زبان ساده و قابل فهم برای نوجوانان نوشته شده‌اند. برخی از این داستان‌ها از این قرارند: کودک ماهی‌گیر، حماسۀ گنجشکی، پیر چنگی، کودک دانا و دیوانه نی‌سوار.
این کتاب در ۱۷۳ صفحه، توسط نشر امیرکبیر به چاپ رسیده است.
نظر شما