بر مبنای گزارش‌های وزارت جهاد کشاورزی، ۲ میلیون و ۴۰۰هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور تا کنون مجهز به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده که بیش‌از یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار آن در دولت تدبیر و امید به انجام رسیده است.
به گفته کارشناسان امر برای اجرای سیستم‌های نوین آبیاری هیچ محدودیتی وجود ندارد و این وزارتخانه خود را موظف به پشتیبانی مالی در تجهیز اراضی کشاورزی کشور به این سیستم‌ها می‌داند.
آنان صرفه جویی در مصرف آب، سرعت بالای رویش گیاه، بکارگیری کود همزمان با آبیاری، جلوگیری از رشد بی رویه علف‌های هرز، صرفه جویی در مصرف انرژی، برداشت راحت تر محصولات و افزایش کمی و کیفی محصولات را از مزایای به کارگیری روش‌های آبیاری نوین برشمردند.
تحلیل گزارش‌های یاد شده نشان از توجه دولت به اجرای سیستم های آبیاری نوین در سراسر کشور و استان اصفهان دارد و این مهم با سرعت خوبی در طول هفت ساله فعالیت دولت در حال انجام است.
از زاویه ای دیگر، کم‌آبی مناطق مرکزی ایران و خشکی زاینده‌رود به‌عنوان شاهرگ حیاتی این مناطق یکی از اصلی‌ترین مشکلات امروز کشورمان است، زاینده‌رود که قرن‌ها سرچشمه حیات و رشد در مرکز ایران زمین بوده، سالهاست که بر اثر بی‌توجهی و دخالت بی‌حساب و کتاب در طبیعت، گرفتار خشکی شده، نوسانات دوره‌ای جریان این رودخانه که مشکلات متعددی برای محیط‌زیست، پوشش گیاهی و گونه‌ای جانوری منطقه ایجاد کرده، کشاورزی به‌عنوان یکی از مشاغل اصلی فلات مرکزی را تحت‌الشعاع قرار داده است که بی شک یکی از راهکاری جلوگیری از این امر، مدیریت صحیح منابع آبی بویژه در بخش کشاورزی خواهد بود.
استان اصفهان با دارا بودن۵۶۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی معادل پنج درصد از مساحت استان، ۳.۹ درصد از اراضی کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده و با دارا بودن شرایط متنوع آب و هوایی، استعداد تولید انواع محصولات کشاورزی را دارد، در مناطق گرم و خشک استان خرما، انار و پسته و در مناطق سرد و کوهستانی بادام و گردو و در مناطق معتدل و معتدل سرد انواع محصولات دانه‌دار و هسته‌دار کشت می‌شود، افراد شاغل در بخش کشاورزی استان حدود ۱۷۱ هزار نفر هستند.
در همین ارتباط مدیر امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: ۳۵۰ هزار هکتار از مزارع استان مستعد اجرای طرح های گوناگون آبیاری نوین است و این پروژه‌ها تاکنون در ۱۲۳ هزار هکتار اجرا شده که افزون بر ۵۱ هزار هکتار آن مربوط به طول فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم از سال ۹۲ تا آخر ۹۸ است.
مجید امینی ادامه داد: در سال‌های ۹۲ تا ۹۶ در دولت یازدهم اجرای طرح های نوین آبیاری برای هر هکتار بالغ بر هفت میلیون تومان هزینه داشت و طی سال های ۹۶ تا ۹۸ در دولت دوازدهم این رقم به ۱۰ میلیون تومان به ازای هر هکتار افزایش یافت.
وی با اشاره به اهمیت اجرای این طرح‌ها برای مدیریت مصرف آب کشاورزی اضافه کرد: پیاده سازی پروژه‌های نوین آبیاری در استان در هر هکتار به مدیریت مصرف چهار هزار و ۳۰۰ لیتر منجر می‌شود.
مدیر مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی اصفهان، تخصیص به موقع و کافی اعتبارات را مهم ترین عاملی دانست که بر اساس آن طرح های نوین آبیاری به موقع پیاده سازی شود.
امینی با اشاره به اینکه مناطق شرقی اصفهان بیشتر به روش آبیاری کم فشار و مناطق غربی به آبیاری بارانی تجهیز می‌شوند، خاطرنشان کرد: برنامه این سازمان برای امسال در این بخش، اجرای پروژه آبیاری نوین در هفت هزار هکتار از اراضی استان است.
نگاه ویژه جهاد کشاورزی اصفهان به اجرای روش‌های نوین آبیاری
رییس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان گفت: اجرای طرح‌ها و روش‌های نوین آبیاری به‌عنوان نیازی اساسی در منطقه خشک و نیمه‌خشک مرکز کشور، از اولویت‌های این سازمان است.
مهرداد مرادمند در گفت و گو با ایرنا افزود : بهره‌وری در مصرف آب و افزایش راندمان از مزایای اجرای چنین طرح‌هایی به شمار می‌رود و با توجه به کاهش بارندگی‌ها و کم شدن منابع آب بویژه در مناطق مرکزی ایران و استان اصفهان، بی شک اهمیت چنین طرح‌هایی بیش از گذشته شده است.
وی ادامه داد: طرح‌ها و روش‌های نوین آبیاری که نقش بسزایی در مصرف بهینه آب دارد تاکنون در سطح ۱۲۳ هزار هکتار معادل نیمی از سطح کشت فعلی استان اجرا شده است و به‌دنبال افزایش این سطح خواهیم بود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان با تاکید بر ضرورت تغییر تاریخ کاشت در بعضی از محصولات زراعی بهاره به پاییزه در راستای پایداری هرچه بیشتر منابع آبی اضافه کرد: اصلاح الگوی کشت محصولات زراعی با جایگزینی و توسعه کشت گیاهان مقاوم به خشکی از دیگر برنامه‌های اصلی این نهاد محسوب می‌شود.
مرادمند با اشاره به اهمیت حذف تدریجی محصولات کم بازده تصریح کرد: تهیه و تدوین الگوی بهینه کشت محصولات زراعی و باغی استان نقش بسزایی در این پیوند ایفا خواهد کرد.
وی به اهمیت جایگزینی و توسعه باغ‌های مقاوم برابر خشکی نظیر پسته، انار، بادام، انگور و گل محمدی اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه گلخانه‌ها در استان با مساحت هزار و ۸۵۶ هکتار سالانه ۲۷۷ هزار تُن انواع محصولات تولید می‌کنند، اما باز هم با برنامه‌ریزی و مشارکت کشاورزان می‌توان این نوع کشت را ارتقا داد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان با اشاره تهیه اطلس نیاز آبیاری محصولات کشاورزی تصریح کرد: با وجود تمام محدودیت‌های آبی در این منطقه، تلاشگران عرصه کشاورزی و دامداری و محصولات مرتبط در بسیاری از زمینه‌های تولیدی در جایگاه‌های برتر در سطح کشور قرار دارند و نیازهای اساسی کشور را تامین می‌کنند.
مرادمند، میزان تولید انواع محصولات زراعی در سال زراعی ۹۸ - ۹۷ را حدود ۴.۵ میلیون تُن اعلام کرد و افزود: با توجه به بارندگی‌های مناسب در این سال زراعی و تامین آب از محل شبکه آبرسانی زاینده‌رود و افزایش سطوح زیر کشت، میزان تولید محصولات در مقایسه با گذشته افزایش داشت.
وی ادامه داد: از ۵۶۴ هزار هکتار اراضی با قابلیت کشاورزی در سال زراعی گذشته حدود ۲۹۰ هزار هکتار معادل ۵۱.۵ درصد به کشت محصولات زراعی که ۲۵۴ هزار هکتار مربوط به زراعت کشت های آبی و ۳۶ هزار هکتار مربوط به کشت های دیم و مابقی اراضی زراعی آبی و دیم آیش و باغ‌ها بود.
ضرورت استفاده از آب حفظ شده برای رفع کمبودها
یک پژوهشگر حوزه آب و کشاورزی در این پیوند در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: اجرای درست طرح‌های آبیاری نوین در کشور و استان می‌تواند بسیار ثمربخش باشد در صورتی که که منابع آبی حفظ شده برای حوزه‌های مختلف مانند تغذیه آب‌های زیرزمینی و سفره‌های زیرسطحی مورد استفاده قرار بگیرد
لطف الله ضیایی خاطرنشان کرد: آب حفظ شده از طریق گسترش شبکه‌های نوین آبیاری برای مصرف در راستای حفظ محیط زیست و حقابه این بخش نیز حائز اهمیت است.
وی اضافه کرد: شبکه‌های گوناگون آبیاری نوین در سراسر جهان استفاده می‌شود و یکی از مزایای آن حفظ منابع آبی و جلوگیری از هدر رفت آب است.
این محقق آب افزود: بر اساس برنامه ششم توسعه کشور، قرار است از طریق توسعه شیوه‌های نوین آبیاری به حفظ ۱۱ میلیارد متر مکعب کمک شود، بنابراین این آب را باید بدرستی در مواردی که کمبود وجود دارد استفاده کرد.
ضیایی با اشاره به اینکه میزان آب حوضه آبریز را باید مورد توجه قرار داد، تاکید کرد: آب حفظ شده از روش‌های نوین آبیاری باید در حوضه آبریز مربوطه به بهترین شکل مدیریت و مصرف شود.
باید در نظر داشت که پیاده‌سازی و اجرای به موقع و فراگیر طرح‌های آب و خاک در استان به همکاری بیشتر کشاورزان نیاز دارد، بی شک همکاری و تعامل از سوی کشاورزان اجرای طرح‌های مهندسی در مزارع استان اصفهان را تسریع و تسهیل می‌کند و در صورت همکاری نکردن سبب کم‌شدن بهره‌وری در مصرف انرژی و راندمان تولید خواهد شد، بویژه اجرای پروژه‌های مرتبط با آبیاری نوین در این منطقه که با مشکل کم آبی روبروست، از اهمیت شایانی برخوردار است.
نباید فراموش کرد که مدیریت بعد از اجرای طرح‌های آب و خاک بویژه در طرح های آبیاری نوین با اهمیت است، از آنجا که پس از بهره برداری طرح‌های یاد شده، مدیریت و هزینه نگهداری با خود کشاورزان است، لذا باید برای این امر برنامه‌ریزی شود تا امکانات و تجهیزاتی مانند موتور پمپ با عمر بیشتری کار کند و در صورت معیوب بودن در اسرع وقت تعمیر شود.
نظر شما