انتقال آب از سد طالقان راهکاری برای رفع کم‌آبی قزوین

دشت قزوین اگرچه در ۲ سال گذشته به دلیل ترسالی با کاهش یک متر افت کاهش آب‌های زیرزمینی روبرو است، اما همچنان منابع آبی استان محدود بوده و باید برای تامین آب به سمت جریانات سطحی مانند سد طالقان گام برداشت.

درحالی که شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین معتقد است طرح انتقال آب شرب از سد طالقان باید به دست سرمایه‌گذاران محقق شود، اما به باور کارشناسان و فعالان حوزه اقتصادی این اقدام از سوی بخش خصوصی امکان پذیر نیست.

برآوردی که شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین به عمل آورده است، حدود ۸۰ درصد جمعیت استان قزوین از نعمت آب سد طالقان برخوردار خواهند شد، اما این طرح در سال‌های اخیر همچنان لنگ اعتبارت بوده و نتوانسته محقق شود.

این طرح هم اکنون برای انتقال به یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که مسؤولان معتقدند تحقق این مبلغ فقط از عهده بخش خصوصی برمی‌آید.

انتقال آب طالقان به آبیک تا پایان امسال انجام می شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: انتقال آب سد طالقان به آبیک با اعتباری معادل ۱۲۰ میلیارد تومان از سوی دولت تا پایان امسال انجام می‌شود اما انتقال این آب به شهرهای قزوین از عهده دولت خارج است.

یدالله ملکی افزود: برآورد شده که طرح انتقال آب از سد طالقان به قزوین به اعتباری معادل یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد که تا ۲ سال آینده تکمیل شده و به بهره برداری برسد، اما چون این اعتبارات از سوی دولت فراهم نمی‌شود خط انتقال آن به قزوین جدا شده و قرار است به بخش خصوصی واگذار شود.

وی اضافه کرد: قرار است که بخش خصوصی به صورت طرح خودگردان آن را در دست گرفته و عملیاتی سازد که اگر مجوزهای آن صادر شود، سریعا مراحل واگذاری به فراخوان گذاشته می‌شود.

ملکی به پایین بودن اعتبارات دولتی برای طرح انتقال آب از سد طالقان اشاره کرد و گفت: طرحی که به یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، سال ۹۸ با تخصیص ۲۰ میلیارد تومان اعتبار دولتی همراه بود و درنهایت ۴میلیارد تومان محقق شد، این درحالی است که اگر سالانه دولت بخواهد ۱۰ میلیارد تومان به این طرح اختصاص دهد، ۱۵۰ سال طول می‌کشد تا به رقم کلی دست یابیم.

ملکی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین: سال ۹۸ فقط ۲۰ میلیارد تومان به این طرح اختصاص داده شد که در نهایت چهار میلیارد تومان محقق شد.

این مسؤول با بیان اینکه نمی‌توان با این اعتبارات اندک طرح انتقال آب از سد طالقان را تکمیل کرد، گفت: مدیریت استان با همه این تنگناها دست از کار نکشیده و به دنبال پیدا کردن مدل و راهکار مالی است که بتواند در نهایت این طرح را عملیاتی کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین خاطرنشان کرد: زمانی که پنج میلیون متر مکعب آب سد طالقان را به بخش صنعت تخصیص دادیم، با استقبال خوبی از سوی سرمایه گذاران روبرو شد و این تجربه برای ما امیدوارکننده است که در صورت واگذاری این طرح قطعا بخش خصوصی از آن  استقبال خواهد کرد.

ملکی یادآور شد: واقعیت این است که طرح انتقال آب از سد طالقان که چندسال پیش می‌توانست با ۴۰۰ ملیارد تومان به اتمام برسد، اکنون با افزایش قیمت چهاربرابری روبرو شده و تامین چنین اعتباری از سوی دولت تقریبا غیرممکن است.

خصوصی سازی آب در ایران به نفع دولت و مردم نیست

مدرس اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: در خیلی از کشورهای توسعه یافته بخش خصوصی به همان میزان که در حوزه نفت و پتروشیمی موفق عمل کرده است، در حوزه آب نیز ورود پیدا کرده و فعالیت می‌کند؛ بنابر این رویه با توجه به شرایط ایران که در معرض کم آبی قرار دارد، سرمایه‌گذاری در حوزه آب از نگاه ظاهری می‌تواند سودآور باشد، اما نباید فراموش کرد که آب یک کالای استراتژیک است و از قبل باید بسترهای لازم برای چنین سرمایه‌گذاری فراهم شود.

بیت الله اکبری افزود: خطر ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به حوزه آب در ایران همواره دولت و مردم را تهدید می‌کند، چون وقتی یکسری از مجوزها و بهره‌برداری‌ها به دست صاحبان سرمایه بیافتد و خصوصی شود، در نهایت مردم و دولت ضرر خواهند کرد.

وی تاکید کرد: همواره این طور بوده که وقتی دولت در طرحی دچار محدودیت شده است، ضرر را به جان خریده و سعی کرده به نفع مصرف کننده وارد عمل شود، اما بخش خصوصی هرگز حاضر نیست به ضرر خودش قدم بردارد و این امتیاز انحصاری سبب می‌شود تا خدمات دهی به اقشار مردم کاهش یابد.

اکبری، اقتصاددان و مدرس دانشگاه: شاید دولت حاضر باشد در حوزه آب به ضرر خودش گام برداشته و به نفع مصرف کننده اقدامی انجام دهد، اما بخش خصوصی هرگز به ضرر خودش کاری انجام نمی‌دهد.

اکبری تصریح کرد: در حوزه آب همیشه لازم بوده سوبسیدی به برخی از اقشار و گروه‌های خاص مانند کشاورزان داده شود که این برعهده دولت خواهد بود و بخش خصوصی در این زمینه با مشکل مواجه می‌شود.

این اقتصاددان در استان قزوین خاطرنشان کرد: اگر دولت چاره‌ای نداشته باشد که این امتیاز را به بخش خصوصی بدهد، باید شرایط خاصی در قراردادنامه‌ها ایجاد کند که برخی از اختیارات در شرایط خاص امکان لغو شدن  داشته باشد.

اکبری یادآور شد: یکی از مشکلاتی که در کشورهای درحال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته دیده می‌شود، نبود آمادگی و بلوغ بخش خصوصی برای ورود به مسائل اساسی و استراتژیک مانند آب است که هنوز روی آن کار نشده است، از طرف خصوصی سازی آب در کشورهای پیشرفته کمتر دچار نوسان و تغییر می‌شود و این موضوع در کشورهای درحال توسعه مدام با نوسان همراه بوده و ریسک پیامدهای اجتماعی را بالا می‌برد.

مخالف خصوصی سازی در این طرح هستم؛ طرح‌های بزرگ پول بزرگ می‌خواهند

حسین ساروخانی نماینده بخش خصوصی قزوین در حوزه سرمایه‌گذاری و گردشگری به خبرنگار ایرنا گفت: طرح انتقال آب از سد طالقان چندین ساله خواهد بود و بخش خصوصی واقعی با توجه به وضعیت تورم کشور و شرایط حاد به آن ورود پیدا نمی‌کند.

وی اضافه کرد: این طرح‌ها معمولا به شکل BOT (ساخت، بهره‌برداری و واگذاری) و BOO (ساخت، بهره‌برداری و مالکیت) با بخش خصوصی منعقد می‌شود که اینجا نمی‌تواند کاربردی داشته باشد و شاید نهادهایی مثل قرارگاه خاتم الانبیاء به لحاظ داشتن زیرساخت و تجهیزات لازم بهتر بتوانند در این طرح موفقیت کسب کنند.

سازوخانی فعال بخش خصوصی قزوین: پیشنهاد می‌شود در این طرح از روش PPP (ﻗﺮاردادﻫﺎی ﻣﺸﺎرﮐﺖ دوﻟﺘﯽ - ﺧﺼﻮﺻﯽ) و با مشارکت مردم در دستور کار قرار گیرد.

ساروخانی با بیان اینکه کشورهای بی‌پول و در حال توسعه باید در مورد چنین طرح‌هایی از روش PPP (ﻗﺮاردادﻫﺎی ﻣﺸﺎرﮐﺖ دوﻟﺘﯽ - ﺧﺼﻮﺻﯽ) استفاده کنند، بیان داشت: مردم و دولت باید یک شرکت تشکیل دهند، سپس دولت با تضمین خود از سرمایه‌های مردم صیانت کند و در آینده نیز منافع این طرح شامل حال مردم شود.

این فعال بخش خصوصی تاکید کرد: در شرایط فعلی من به خصوصی سازی اعتقادی ندارم، چون طرح‌های بزرگ پول بزرگ می‌خواهد و این آدم‌های با پول بزرگ هم اکنون در بخش خصوصی وجود ندارند که باعث می‌شود پدیده رانت شکل بگیرد.

ساروخانی تصریح کرد: در این نوع طرح‌ها که پای کالایی مانند آب در میان است، مسئله بهره‌برداری وجود دارد و بهتر است که در قالب PPP مردم خود پای کار آمده و سهام دار آن باشند.

وی اضافه کرد: به طور حتم که در آینده‌ها جنگ بر سر آب خواهد بود، وظیفه مسؤولان استان قزوین این است که حق آبه خودشان را گرفته و آب مورد نیاز این استان را تامین کنند.

نیم نگاه: در شرایطی که به گفته کارشناسان و فعالان اقتصادی ورود مستقیم بخش خصوصی به طرح انتقال آب از سد طالقان به صلاح نبوده صرفه اقتصادی ندارد، لازم است کمیته‌ای ویژه با حضور نمایندگان بخش خصوصی و اقتصاددان استان قزوین در مورد روشی جایگزین تشکیل شود.

انتقال آب از سد طالقان موضوعی است که بارها از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مورد تاکید قرار گرفته و هنوز منجر به اقدام خاصی نشده است.