کردستان پیشگام آبیاری نوین

روش‌های ساده و غرق آبی شیوه‌های به ارث رسیده برای کشاورزان مناطق مختلف است اما امروزه در سایه تحقیقات علمی روش‌های گوناگونی برای این امر استفاده می‌شود و اگر هرکدام از این قاعده‌ها در جای مناسب بکار برده شود منجر به پیشرفت عرصه کشاورزی در کاهش مصرف آب و افزایش راندمان آن خواهد شد.

آبیاری قطره ای از سال ۱۹۵۰میلادی در دنیا مطرح شد و تاکنون ۶۸سال از عمر بکار گیری این روش می گذرد و دراین سال‌ها مردم کشورهای جهان به تدریج یاد گرفتند که به جای رها کردن آب، با مجهز کردن زمین‌های کشاورزی به آبیاری نوین در وقت و انرژی و همچنین نیروی انسانی صرفه جویی می شود ، استفاده از این روش در کشاورزی ایران به پنج دهه می رسد.

در اﯾﺮان از ﯾﮏﺳﻮ ﺑﯿﺶ از ۸۰ درﺻﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺤﺼﺎل در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی ﺑﻪﻣﺼﺮف ﻣﯽرﺳﺪ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺰان راﻧﺪﻣﺎن و ﺑﺎزدﻫﯽ آب ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻮم آن ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه و ﻣﺎﺑﻘﯽ ﺑﻪدﻟﯿﻞ روش‌ﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ آﺑﯿﺎری ﺑﻪﻫﺪر ﻣﯽرود.

هرچند صنعت آبیاری نوین نیز از سال ۱۳۴۸ درایران شکل گرفته، اما در ۲ دهه اخیر و به دلیل کم آبی و خشکسالی های متوالی روش آبیاری قطره‌ای به عنوان یکی از راه های مناسب برای کاهش مصرف آب کشاورزی رونق بیشتری گرفته است.

با وجود اینکه سطح اراضی آبی کردستان به نسبت میانگین کشور با حدود ۱۰ درصد در پایین‌ترین رتبه کشور قرار دارد اما با تلاش‌های انجام یافته در چند سال گذشته این استان در رتبه اول کشور با حدود ۴۰ درصد در زمینه تجهیز اراضی کشاورزی به سیستم‎های نوین آبیاری قرار گرفته است.

تجهیز اراضی آبی به سیستم‌های نوین آبیاری از سیاست‌های دولت تدبیر و امید بوده و این روند نیز در استان کردستان به صورت جدی پیگیری شده و در نهایت حدود ۲۶.۵ درصد از کل اراضی تجهیز شده به سیستم‌های نوین آبیاری این استان در دولت تدبیر و امید انجام گرفته است.

توسعه سامانه‌های نوین آبی در کردستان حدود چهار هزار نفر را شاغل کرد

رییس سازمان جهاد کشاورزی در این ارتباط گفت: تا کنون توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در اراضی این استان موجب ایجاد شغل برای سه هزار و ۹۸۰ نفر و تثبیت شغل ۹۹۴ نفر در بخش‌های مختلف زراعی و باغی شده است.

محمدفرید سپری اظهار داشت: از سال ۱۳۷۲ تا اواخر خرداد امسال حدود ۵۶ هزار و ۵۰۳ هکتار شامل ۴۰ درصد از اراضی آبی استان به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شد که با اجرای این میزان سیستم آبیاری سالانه حدود ۲۲۶ میلیون متر مکعب در مصرف آب کشاورزی استان صرفه جویی می‌شود.

وی اضافه کرد: ۵۶ هزار و ۵۰۳ هکتار سامانه‌های نوین آبیاری شامل ۴۸ هزار و ۸۷۷ هکتار بارانی، چهار هزار و ۸۵۴ هکتار قطره‌ای و ۲ هزار و ۷۷۲ هکتار کم فشار است.

۲۶.۵ درصد تجهیز اراضی کشاورزی کردستان در دولت تدبیر و امید انجام شده است

رییس سازمان جهاد کشاورزی کردستان یادآور شد: از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید (سال ۱۳۹۲) تاکنون ۱۴ هزار و ۹۲۲ هکتار ازاراضی آبی استان به سیستم‌های آبیاری نوین کشاورزی تجهیز شده که حدود ۲۶.۵ درصد از ۵۶ هزار و ۵۰۳ هکتار اجرا شده از سال ۱۳۷۲ تاکنون است.

سپری افزود: تاکنون یک هزار میلیارد ریال برای اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در کردستان هزینه شده و هم اکنون نیز استان کردستان با توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در ۴۰ درصد اراضی خود رتبه اول کشور را داشته و حدود ۱۸ درصد از میانگین ۲۲ درصد کشور بالاتر است.

وی یادآور شد: تولید محصول خشک به نسبت آب مصرفی از شاخص‌های عملکردی کشاورزان هر منطقه است که این نسبت در کردستان با اقدامات انجام یافته از جمله تجهیز اراضی به سیستم‌های نوین ۱.۵ کیلوگرم ماده خشک به ازای هر یک متر مکعب آب مصرفی بوده که حدود ۳۰۰ گرم از میانگین ۱.۲ کشور بالاتر است.

مصرف سالانه یک میلیارد مترمکعب آب در کردستان

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کردستان گفت:سالانه یک میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استان کردستان مصرف می‌شود.

عرفان مومن‌پور با بیان اینکه یکی از دلایل کمبود آب کشاورزی و خشک شدن چاه‌ها، اضافه برداشت از چاه‌های مجاز است، تاکید کرد: جهاد کشاورزی باید یکپارچه سازی اراضی، آبیاری تحت فشار، کشت جایگزین، محصولات کم آب بر و تجمیع چاه‌ها را انجام دهد تا خطر افت سفره‌های آب زیرزمینی کمتر شود.

وی اضافه کرد: رعایت الگوی کشت، جلوگیری از کشت‌های با نیاز آبی زیاد و استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری تحت فشار، کمک زیادی به مصرف بهینه آب می‌کند.

مومن‌پور اظهار داشت: استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب شهرها و تخصیص آن به منابع جدید و یا جایگزین منابع مورد استفاده (برای تامین آب زمین‌های کشاورزی و آبیاری فضای سبز) و هدایت صنایع به مناطقی که دارای آب و پتانسیل خوب آب‌های سطحی است، می‌تواند در کاهش مصرف آب کمک کننده باشد.

وی تاکید کرد: کشاورزان و بهره برداران باید با شناخت دقیق از مشکلات به آینده‌نگری لازم در مدیریت منابع آب دست یابند و با رویکرد مثبت به تشکل‌ها از شخصیت‌های پراکنده حقیقی به شخصیت‌های منسجم حقوقی تبدیل شوند.

سه هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کردستان به سامانه‌ آبیاری مجهز می‌شود

مدیر امور فنی مهندسی آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کردستان نیز گفت: این سازمان در نظر دارد با همکاری بهره‌برداران و پرداخت تسهیلات بلاعوض سه هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی این استان را به سامانه‌های نوین آبیاری مجهر کند.

فیروز احمدی با بیان اینکه این میزان زمین شامل یک هزار و ۹۰۰ هکتار به سامانه بارانی، ۳۰۰ هکتار قطره‌ای و یک هزار و ۳۰۰ هکتار هم کم فشار مجهز خواهند شد اظهار داشت: سیاست سازمان جهاد کشاورزی بر این اصل استوار است که یکی از شرایط توسعه اراضی آبی (تبدیل اراضی دیم به آبی) تجهیز به سامانه‌های نوین آبی باشد.

وی افزود: برای اجرای این طرح‌ها ۴۲۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال اعتبار لازم است و دولت در نظر دارد به منظور افزایش بهره‌وری استفاده از آب و راندمان تولید در مزراع و باغات برای اجرای این طرح‌ها تسهیلات یارانه‌ای بلاعوض در ۲ بخش اراضی خرده مالکی و تجمیعی تخصیص دهد.

مدیر امور فنی مهندسی آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کردستان اضافه کرد: هم اکنون سهم این تسهیلات اراضی خرده مالکی هر هکتار آبیاری قطره‌ای ۱۷۵ میلیون ریال، بارانی ۱۰۵ میلیون ریال و کم فشار ۷۰ میلیون ریال است.

احمدی گفت: همچنین اگر کشاورزان اراضی خود را به صورت تجمیعی یا یکپارچه سازی به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز کنند تا ۸۵ درصد هزینه‌ها از سوی دولت پرداخت می‌شود و تنها ۱۵ درصد هزینه به عهده مالکین است.

وی یادآور شد: در سال ۱۳۹۸ نیز با درخواست متقاضیان در ۲ هزار و ۵۳۶ هکتار از اراضی آبی استان شامل ۵۲ درصد بارانی، ۴۰ درصد کم فشار و هشت درصد موضعی با مبلغ ۱۹۸ میلیارد ریال از اعتبارات دولتی به صورت بلاعوض اجرا شد.

مدیر امور فنی مهندسی آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در این استان از سال ۱۳۷۲ شروع شده و تاکنون ۵۶ هزار و ۱۲۰ هکتار از اراضی آبی استان به روش‌های نوین آبیاری تجهیز شده است.

احمدی گفت: جهت استفاده و بهره‌مندی از تسهیلات بلاعوض در نظر گرفته شده، هر کشاورزی که دارای مجوز آب از شرکت آب منطقه ای کردستان و مالکیت زمین باشد می‌تواند با مراجعه به مدیریت‌های جهاد کشاورزی شهرستان‌ها و ثبت نام در سامانه، نسبت به تکمیل پرونده و تهیه دفترچه مطالعاتی اقدام کند.

با وجود اینکه کردستان از استان‌های موفق در اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در اراضی آبی است اما انتظار می‌رود با توجه به اهمیت مصرف بهینه آب در اراضی کشاورزی ﮐﻼسﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ بیشتری ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزی در ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی ﺗﺨﺼﺼﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزی ﻣﺼﺮف آب برگزار شود ﺗﺎ داﻧﺴﺘﻨﯽﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روشﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ آﺑﯿﺎری را ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ.

همچنین ﻣﺸﻮرت ﮐﺸﺎورزان ﺑﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع راهاﻧﺪازی ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎری ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، ﻫﻤﮑﺎری ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورز ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺸﺎورزان از ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺎﻧﮑﯽﺑﺮای اﺳﺘﻘﺮار و راه اﻧﺪازی روشﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ آﺑﯿﺎری و ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﻣﻘﺮرات ﺳﻨﮕﯿﻦ و دﺳﺖ و ﭘﺎﮔﯿﺮ اداری ﺑﺮای ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﺮﻏﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺸﺎورزان در ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از این امکان دیگر راهکارهای گسترش نفوذ این طرح‌ها در مزارع و باغات است.

استان کردستان دارای یک میلیون و ۶۰۳ هزار نفر جمعیت است که تنوع آب و هوایی آن باعث شده یکی از استان های موفق در حوزه کشاورزی باشد؛ این استان دارای یک میلیون و ۲۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی شامل ۸۹۶ هزار و ۲۳۵ هکتار اراضی دیم حدود ۸۸ درصد و ۱۲۱ هزار اراضی آبی حدود ۱۲ درصد است.

کردستان دارای حدود ۲ میلیون و ۲۱۰ هزار راس دام سبک (گوسفند و بز) و ۲۰۰ هزار راس دام سنگین (گاو و گوساله)، ۱۳ میلیون قطعه انواع طیور و ۱۱۶ هزار کندوی زنبور عسل است.

جمعیت بهره بردار کشاورزی کردستان دارای ۱۱۵ هزار نفر است که این جامعه سالانه حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تُن محصولات کشاورزی تولید می کنند که ۳۲۰ هزار تُن از این میزان مربوط به محصولات باغی و باقی نیز مربوط به بخش زراعت است.