کووید-۱۹؛ ایران شانه به شانه رقبای جهانی برای کشف واکسن

به رغم ادعاها درباره نزدیک شدن به ساخت واکسن، تردیدهایی درباره میزان موثر بودن آن وجود دارد اما دانشمندان امید زیادی به ساخت واکسنی که بتواند شیوع کووید-۱۹ را مهار کند، دارند هر چند احتمال چندانی برای دستیابی به چنین واکسنی در آینده نزدیک، طبق نظر کارشناسان و دانشمندان، وجود ندارد و ممکن است این روند دست کم تا یک سال دیگر به طول بیانجامد.

جمهوری اسلامی ایران به لطف پیشرفت های قابل ملاحظه در حوزه علم پزشکی و صنعت دارو، یکی از معدود کشورهایی است که تا کنون گام های بسیار قابل ملاحظه ای را در زمینه تولید واکسن برداشته و طبق گفته سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روند تولید واکسن کووید-۱۹ در ایران به زودی وارد فاز آزمایش انسانی می شود.

سعید نمکی هفته پیش در مراسم افتتاح نمایشگاه بین المللی دارویی فارمکس ۲۰۲۰ در وزارت بهداشت افزود: خبر خوش ما برای مردم این است که خوشبختانه گامهای بسیار موثری در تولید واکسن کووید ۱۹ در کشور برداشته شده است. در چهار ماه گذشته به طور نزدیک فعالیت دانشمندان ایرانی را در تولید این واکسن دنبال کرده ام. نتایج بسیار امیدوار کننده است. تست حیوانی این واکسن با موفقیت طی شده و بزودی فاز تست انسانی این واکسن آغاز می شود.

خبر خوش سیعد نمکی درباره گام های قابل توجه در مسیر دستیابی به واکسن کووید-۱۹ بازتاب جهانی داشت. رسانه آمریکایی بلومبرگ یکی در گزارشی با عنوان "ایرانی امتحان واکسن کووید-۱۹ ساخت داخل را بر روی انسان آغاز می کند"، به این موضوع پرداخت. خبرگزاری رسمی چین شینهوا و برخی رسانه های منطقه نیز آن را بازتاب دادند.

به تازگی یک سازمان دولتی در هند اعلام کرد که قصد دارد واکسن کووید-۱۹ را آزمایش و تایید کند. این موضوع انتقاد دانشمندان در داخل و خارج هند را برانگیخت. در نامه ای که روز جمعه در توئیتر درز یافت آمده بود که اولین واکسن تا ۱۵ آگوست (مرداد) معرفی می شود.

منتقدان می گویند این زمان کوتاهی برای آزمایش مناسب واکسن است و آکادمی دانشمندان هند گفته است که این ضرب الاجل غیرمنطقی است و تاکنون سابقه نداشته است.

هند مشتاقانه منتظر واکسن کووید-۱۹ است و از نظر مبتلایان به این بیماری از روسیه جلو زده و سومین کشور دارای بیشترین آمار مبتلایان بعد از آمریکا و برزیل است. اما برخی منتقدان می گویند تاریخ تعیین شده برای معرفی واکسن با توجه به روزاستقلال هند در روز قبل از آن (۱۵ مارس) در خدمت اهداف سیاسی است.

شرکت داروسازی فایزر آمریکا نیز اعلام کرده  آزمایشات اولیه چهار واکسن جدید کووید ۱۹ که توسط این شرکت و با همکاری شرکت آلمانی بایون تک( BioNTech) ساخته شدند، نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.

بر اساس  گزارش ها بیش  از ۱۴۵ شرکت دارویی و دانشگاه برای ساخت واکسن کرونا در جهان، با هم رقابت می‌کنند که از این میان فقط هفده شرکت به طور جدی این روند را ادامه می دهند.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی ۱۴۰ واکسن تولید شده است که از میان آنها ۱۶ واکسن مورد تایید برای آزمایش های کلینیکی قرار گرفته است چین،   آمریکا و اروپا و به تازگی ژاپن پیشرو دیگران در ساخت واکسن برای درمان کرونا هستند.

سازمان جهانی بهداشت تلاش‌هایی را برای ایجاد ساختارهای مناسب و تدوین استراتژی‌های کاربردی به منظور جمع‌آوری بودجه و توزیع عادلانه واکسن‌ها به کار گرفته است. اما از آنجا که خط مشی‌های این سازمان برای هیچ دولتی الزام‌آور نیست و معمولا شیوع ویروسی مانند کرونا دولت‌ها را با موقعیت‌های اضطراری مواجه می‌کند، پرسش‌های بسیاری در این رابطه بدون پاسخ باقی مانده است.

تارنمای ساینس دیلی شرکت داروسازی ریجنرون (Regeneron) به تازگی گزارش داد که داروی ساخت این شرکت برای کووید ۱۹ وارد مراحل پایانی آزمایشات بالینی روی انسان شده است.

اصولا برای تولید یک واکسن زمانی بین ۵ تا ۱۰ سال نیاز است ولی در برخی موارد مانند بیماری ایدز و اچ آی وی محققان با گذشت ۳۰ سال هنوز نتوانسته اند واکسن موثری تولید کنند.

با این حال برخی اخبار امیدوار کننده هم منتشر شده است. از جمله این که وزارت دفاع روسیه امروز سه شنبه به خبرنگاران گفت داوطلبانی که دو هفته پیش واکسن کرونا در بیمارستان نظامی بر روی آنها آزمایش شد حال بهتری دارند و عوارض جانبی نداشته اند.

افراد داوطلب دو هفته دیگر را در یک مرکز پزشکی سپری خواهند کرد.

در بیست و یکمین روز از زمان اولین آزمایش به داوطلبان ترکیب دوم واکسن تزریق خواهد شد. انتظار می رود این واکسن عملکرد محافظتی بیماران را تقویت کند و بعد از دریافت دوز بالاتر دوران محافظت از بدن آنها افزایش یابد.

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در تازه ترین گزارش خود نوشت: محققان در سراسر جهان بیش از ۱۴۵ واکسن تولید کرده اند که ۲۱ عدد از آنها در مرحله آزمایش انسانی است.

به رغم این که به طور معمول سالها طول می کشد تا تحقیقات و ازمایش قبل از مرحله بالینی انجام شود دانشمندان تلاش می کنند واکسن موثر و سالمی را تا سال آتی تولید کنند.

ساخت واکسن گاهی حتی چند دهه طول می کشد تا تولید، تصویب، تولید و در سراسر جهان توزیع شود. اما تاکنون این تعداد از پزشکان و محققانی که برای دستیابی به واکسن کرونا تلاش می کنند، بی سابقه بوده است.

در مقاله ای که به تازگی درباره واکسن در مجله ساینس منتشر شده است بیان می شود چند واکسن مختلف ممکن است از سوی آزمایشگاه های مختلف ساخته و توزیع شود تا به طور موثری کووید-۱۹ از جهان ریشه کن شود.

بیشتر کارشناسان بهداشتی پیش بینی می کنند تا وقتی که ۶۰ تا ۷۰ درصد از جمعیت جهان مصون نشوند نمی تواند شیوع ویروی را کنترل کنند. به گفته آنها تنها راه رسیدن به این مرحله ایمنی بدون افزایش آمار مرگ است که از طریق واکسن محقق می شود.