نکاتی درباره سامانه دفاع موشکی ترکیه در خاک سوریه

بنابر بر اخبار منتشره، ارتش ترکیه چندین سامانه دفاع موشکی هاوک (MIM-۲۳ ) خود را  در استان ادلب در شمال غرب سوریه مستقر کرده است، اقدامی که نشان از اهداف خاص آنکارا در سوریه دارد.

این سامانه های دفاع هوایی در مقایسه با سامانه آمریکایی پاتریوت قدیمی بوده و نسبت به آنها کارآمدی کمتری دارد و ماموریت اصلی این سامانه مقابله با هواپیماهای جنگی، پهپادها و موشک های زمین به زمین است.

تصمیم به ارسال و استقرار سامانه پدافند هوایی هاوک پس از آن صورت گرفت که ۳۴ نظامی  ارتش ترکیه هشتم اسفندماه سال گذشته در جنوب استان ادلب کشته شدند، نظامیانی که به اعتقاد کارشناسان حقوق بین الملل، به طور غیرقانونی در خاک سوریه حضور داشتند. این بزرگترین تلفات در میان نظامیان ترکیه در یک حمله طی سال‌های گذشته بود.

پس از این حمله، ترکیه از آمریکا درخواست کرد تا سامانه دفاع موشکی پاتریوت را در مرزهای جنوبی این کشور مستقر کند، اما آمریکا به این درخواست آنکارا پاسخ مثبت نداد و ارتش ترکیه تصمیم گرفت سامانه دفاع هوایی هاوک را در خاک سوریه مستقر کند.

هم اکنون سامانه دفاع هوایی پاتریوت، هاوک و چندین سامانه‌های دفاع موشکی کوتاه و میان‌برد آمریکایی در اختیار ترکیه می باشد که سال گذشته نیز سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ روسی نیز تحویل ترکیه شد، ولی هنوز عملیاتی نشده است.

همچنین در یک سال گذشته چندین کاروان تجهیزات نظامی ارتش ترکیه که شامل صدها دستگاه تانک و خودروی نظامی بوده با هدف تقویت یگان‌های نظامی و حمایت از گروه های تروریستی وارد خارک سوریه شده اند.

رسانه های منطقه نیز در گزارش های خود گفته اند که در یک ماه اخیر نیروهای ترکیه برای تغییر بافت جمعیتی شمال شرق سوریه، در حال اسکان خانواده‌ تروریست‌ها در این منطقه هستند.

بنابر گزارش ها، نیروهای ترکیه که پیشتر برخی از ساکنان اصلی شهر «رأس العین» (در استان الحسکه - شمال شرق سوریه) را وادار به خروج از این شهر کرده بودند، به تازگی، خانواده‌های «گروه‌های تروریستی» را در منازل آنها اسکان داده اند که این امر با اعتراض هایی در میان اهالی بومی روبه رو شد.

با آغاز بحران سوریه در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۱) ترکیه به عنوان یکی از بازیگران منطقه ای وارد صحنه شد و برغم روابط ویژه اردوغان با بشار اسد در سال های نه چندان دور ، با هدف سرنگونی دولت اسد در کنار رژیم صهیونیستی، آمریکا، فرانسه، انگلیس، عربستان، قطر و شماری از کشورهای غربی – عربی دیگر قرار گرفت، آن هم در بحرانی که پس از چندی به جنگی تمام عیار تبدیل شد و اثراتش را بر سطح منطقه و حتی خود ترکیه گذاشت، بطوری که بعد از گذشت چندی آنکارا راه خود را از  بازیگرانی مانند عربستان و امارات جدا کرد.

رژیم صهیونیستی و کشورهای یاد شده هر یک اهداف و مسئولیت خاصی در بحران سوریه داشته اند، اما شرایط ترکیه در بحران سوریه ، بخاطر موقعیت جغرافیایی آن شکل متفاوتی داشته است، بطوری که خواسته یا ناخواسته خاک این کشور به مرکز ترانزیت و  پشتیبانی گروه های تروریستی تبدیل شد و از همین رو سیاست ها و برنامه های آنکارا در مسیر سیاست های آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی قرار گرفت.

با اینکه کارشناسان و تحلیلگران در تحلیل رفتاری سیاست های ترکیه به مواردی همچون وجود رویای "احیای امپراتوری عثمانی" با الحاق بخشی از خاک سوریه که احمد داوداوغلو تئورسین حزب اعتدال و توسعه آن را تئوریزه و تبیین کرده بود، توجه ویژه داشتند، اما بزودی محال بودن چنین نظریه هایی در خود ترکیه هم اثبات شد و به نظر می رسد نتایج آن در تغییر رویکرد آنکارا در همکاری  با جریان سعودی - آمریکایی- صهیونیستی بود و در ادامه مسیر و پیوستن ترکیه به ایران و روسیه ، ائتلاف جدیدی برای صلح در سوریه شکل گرفت.

با این حال به نظر می رسد ترکیه بخشی از اهداف خود را در خاک سوریه رها نکرده باشد. ترکیه که از ابتدای بحران سوریه در ۲۰۱۱ به صورت غیر علنی جهت سرنگونی اسد از گروه های تروریستی حمایت می کرد، از سال ۲۰۱۶ با نیروها و ادوات و تجهیزات نظامی خود بخش‌هایی از خاک سوریه در شمال این کشور را اشغال و از همان زمان به طور علنی نقش حمایت از گروه های تروریستی را به عهده گرفت تا جایی که  در سال های اخیر ارتش ترکیه بیش از ۴۰ مقر یا به قول خود پست دیدبانی در مناطق اشغالی شمال سوریه ایجاد کرده است، مقرهایی که همگی در حمایت از تروریست ها است.

این درحالی بود که با تغییر شرایط جنگی در سوریه و عوض شدن معادلات جنگی به نفع جبهه مقاومت اسلامی و ارتش سوریه در سه سال گذشته که مهم ترین آن شکست گروه تروریستی داعش در آذر ماه ۱۳۹۶ بود، شکست های پی در پی گروهک تروریستی النصره (تحریر الشام) و دیگر گروه های تروریستی در مناطق مختلف سوریه را به دنبال داشت و پیرو آن بازماندگان این گروهک ها به استان ادلب در شمال غرب این کشور منتقل شدند که از آن به عنوان آخرین ایستگاه تروریست ها در سوریه یاد می شود.

کارشناسان معتقدند، این تغییرات در شرایط جنگی در سوریه ترک ها را به چند دلیل نگران کرده و در عین حال موجب ادامه حمایت های همه جانبه ارتش ترکیه از گروه های تروریستی شده است.

اول اینکه با شکست نهایی تروریست ها در سوریه که هم اکنون فقط ۴۰ درصد استان ادلب و یا به عبارت دیگر حدود ۵ درصد خاک این کشور را در تصرف خود دارند، آن بخش از اهداف آنکارا را که مبتنی بر رویای احیای امپراتوری عثمانی است از بین خواهد رفت ، دوم اینکه ترکیه نیز همانند آمریکایی ها و صهیونیست ها شکست تروریست ها در شمال سوریه را شکست خود تلقی کنند و جای پای خود را در این کشور از دست رفته ببینند و دلیل دیگر اینکه نیروهای تروریستی که بخشی از آنها را سعودی ها و آمریکایی ها و اماراتی ها خلق کرده اند، اکنون روی دست آنکارا مانده است و همین امر موجب شده تا ترکیه مجبور شود به ادامه حمایت از گروه های تروریستی و تکفیری در شمال سوریه به هر قیمتی ادامه دهد.

اما در کنار این استدلال ها می توان گفت که ترکیه یک نگرانی واقعی دارد و آن موضوع آسیب پذیری از سوی گروه های کرد شمال سوریه است که آنکارا آنها را گروه تروریستی قلمداد می کند؛ گروه هایی که در راس آن پ ک ک قرار دارد.

در قضیه حضور ترکیه در سوریه که حالا با ارسال و راه اندازی سامانه دفاع هوایی هاوک و تجهیزات نظامی جدید همراه شده است، یادآوری چند نکته حائز اهمیت است.

یکی اینکه این اقدام همچنان نقض حاکمیت ملی سوریه و مخالف و مغایر قوانین بین المللی و قواعد حقوق بین الملل است و ادامه چنین سیاست هایی در منطقه می تواند به الگو و عرف تبدیل شود و آنگاه منطقه ای به شدت ناامن در آینده متصور خواهد بود؛ اگرچه سوریه نسبت به این نقض حاکمیت خود از سوی ترکیه و آمریکا به مجامع بین المللی شکایت برده است و نتیجه ای نگرفته است.

نکته دوم اینکه افزایش و تشدید اقدامات نظامی گرایانه در منطقه راه ها و کانال های گفت وگو و مسیرهای صلح را مسدود می کند و می تواند دستاوردهایی را که تاکنون سه کشور روسیه ، ایران و ترکیه برای حل بحران سوریه کسب کرده اند، به مخاطره بیاندازد.

نکته سوم اینکه ترکیه باید درک کند تا زمانی که گروه های تروریستی در خاک سوریه حضور دارند و دولت دمشق بطور صددرصد نتواند حاکمیت خود را اعمال کند، مشکلات امنیتی سایر کشورهای منطقه بخصوص ترکیه هم حل نخواهد شد و تهدیدها از این ناحیه همچنان ادامه خواهد یافت، حال آنکه یک دولت مقتدر در دمشق موظف خواهد بود مرزهای خود را از گروه های مسلح تروریستی پاکسازی کرده و امنیت مرزهای همسایگانش را نیز تامین کند.

اما نکته مهمتری هم وجود دارد ؛ تداوم این مسیر که منجر به تاخیر در عادی سازی روند زندگی در سوریه و شروع بازسازی این کشور می شود، ممکن است زمینه را برای ورود علنی و رسمی سایر بازیگران به خصوص عربستان و امارات، با حمایت آمریکایی ها و صهیونیست ها فراهم کند و آتش بحران سوریه را که درحال خاموش شدن است، باردیگر شعله ور سازد.

بنابراین همانطور که برای حل بحران سوریه یک مثلث منطقه ای تشکیل شده و آخرین نشست آن در سطح سران در ماه جاری میلادی بصورت آنلاین و با حضور پوتین ، روحانی و اردوغان برگزار شد، تنها راه حل برای دستیابی به یک موفقیت است ، چرا که ابتکارهای آمریکایی، صهیونیستی و سعودی منطقه را به سوی یک بحران و ناامنی دائمی سوق می دهد.