واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد؛ ماموریت و رفتار متفاوت

واکسن آکسفورد، نخستین محصول نیست و در آمریکا و چین نیز دستاوردهای مشابهی حاصل و منتشر شده است.

روش استفاده از فرمول ژنتیکی ویروس کرونا (آر.ان.ای RNA) نتایج امیدبخش دیگری هم به دنبال داشته است که اولین بار به وسیله شرکت آمریکایی «مدرنا» ثبت شد. دو شرکت دارویی دیگر هم با استفاده از RNA کرونا مشغول ساخت واکسن هستند.

همین الان که گزارش پیش رو را می خوانید ۱۲۴ واکسن کرونا در سرتاسر جهان، مراحل آزمایش و تولید را طی می کند که ۱۰ مورد آنها به مرحله آزمایش انسانی رسیده اما واکسن دانشگاه آکسفورد تاکنون به یک هزار و ۷۷ نفر تزریق شده و نتایج امیدوارکننده ای را نشان داده است؛ به طوری که رسانه های انگلیسی می گویند دولت انگلیس پیشاپیش صد میلیون دُز از این واکسن را سفارش داده است.

تربیت سیستم ایمنی بدن؛ دفاع رفتارشناسانه

ماموریت و روش کار واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد، فقط تقویت سیستم ایمنی بدن نیست بلکه با شبیه سازی ویروس کرونا، بدن را تربیت می کند تا روش مبارزه با ویروس را بیاموزد.

تربیت سیستم ایمنی بدن، ماموریت واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد است. این واکسن در واقع، سیستم ایمنی را به مختصاتی از عنصر مهاجم (ویروس) و تاکتیک حمله آن، شرطی می کند و  رفتارشناسانه تر عمل می کند.

رزمایش در آزمایشگاه

ممکن است این سازوکار، رزمایش های نظامی و تمرین مقابله با دشمن فرضی را به ذهن متبادر کند اما نتایج آزمایش به طرز امیدوارکننده ای نشان داد که تزریق آن باعث تولید پادتن بیشتر و افزایش تعداد نگهبانان ایمنی بدن یعنی گلبول های سفید خون با سلول یا لنفوسیت T (تی) که نوعی گلبول سفید است و نقش تعیین کننده ای در دستگاه ایمنی بدن با کنترل و هدایت دستگاه ایمنی به ویژه در سازگاری آن با محیط ایفا می‌کند. این سلول‌ها به فعال شدن سایر سلول‌های ایمنی با آزاد شدن سیتوکین سلول‌های T کمک می‌کنند.

شبیه سازی ویروس با «پروتئین خاری»

اتفاقی که افتاده این است که متخصصان مهندسی ژنتیک از ویروس سرماخوردگی شامپانزه ها ویروس جدیدی ساختند؛ آنقدر دستکاری شده و ضعیف که خودش ایجاد بیماری نکند اما فرم و مختصات آن برای سیستم ایمنی بدن، شبیه ویروس کرونا به نظر برسد. به بیان ساده تر، ویروس شامپانزه ای، شبیه به ویروس تاجدار کرونا، دستکاری و بازطراحی می شود. به عبارت دیگر با «پروتئین خاری» (یعنی همان عضوی که مهمترین سلاح تهاجمی کرونا برای نفوذ به بدن است) ترکیب می شود، سپس به بدن انسان تزریق می شود، بدن با نمونه شبیه سازی شده ویروس کرونا می جنگد و آن را شکست می دهد (تا اینجای کار، دانشمندان دریافته اند که بدن انسان تعداد قابل توجهی گلبول سفید ساخته، یاد گرفته که چگونه با ویروس هایی از این نوع بجنگد و به نظر می رسد خود را برای مواجهه با جنگ واقعی آماده کرده است)

پس از تزریق این واکسن، میزان پادتن پس از ۲۸ روز و سلول تی پس از ۱۴ روز به حداکثر رسید اما این آزمایش عملکرد به تداوم بیشتری نیاز دارد تا مصونیت آن در درازمدت ارزیابی شود.

گفته می شود ۹۰ درصد موارد تزریق واکسن، نتایج امیدوارکننده بالا را نشان داده اند در حالی که خود «سارا گیلبرت» مدیر پروژه در کمیسیون بهداشت پارلمان انگلیس به موفقیت ۸۰ درصدی دل بسته بود.

حالا، ظاهرا، بدن، برای مقابله با ویروس واقعی آماده است و آموخته که چگونه از خود دفاع کند و مهمترین بخش دفاع، یادگیری نحوه مواجهه موثر با دشمن است؛ اینکه سیستم ایمنی بدن دریابد الگوی حمله ویروس چیست و ضدحمله موثر کدام است؛ کاری است که قرار است واکسن تیم ۲۵۰ نفره پرفسور سارا گیلبرت به بدن ما آموزش دهد.  

سارا گیلبرت؛ «ملکه سرعت» در ساخت واکسن کرونا

«سارا کاترین گیلبرت» استاد ۵۸ ساله دانشگاه آکسفورد و مادر پسران سه قلو، در رسانه های انگلیس به دلیل اهمیت ارزشمند تحقیقاتش در ماه های اخیر به یک ستاره علمی تبدیل شده است اگر چه خودش این شهرت رسانه ای را بیشتر مایه حواس پرتی از کار خود می بیند، کاری که «هر روز اهمیت بیشتری می یابد».

گیلبرت به بلومبرگ گفته است که «اوایل شیوع ویروس کرونا کاملا گیج بودیم؛ نمی دانستیم علت بروز این علایم کرونا چیست و هنوز خیلی زود بود که از مطالعات به نتیجه ای برسیم»... تا اینکه دانشمندان چینی زنجیره ژنتیکی ویروس کرونای جدید را روز ۱۰ ژانویه منتشر کردند و این سکوی پرتابی برای سارا گیلبرت و تیمش شد و  «فورا کار برای ساخت واکسن آغاز شد.»

این زنجیره ژنتیکی در واقع کلید رمزگشایی از الگوی رفتاری ویروس بود.

پرفسور گیلبرت حالا به «ملکه سرعت» در ساخت واکسن کرونا معروف شده است.

گیلبرت گفت: کار زیادی مانده تا مطمئن شویم واکسن ما به مقابله با همه‌گیری کرونا کمک می‌کند اما نتایج اولیه امیدوارکننده بوده‌اند.

استاد دانشگاه آکسفورد مادر پسران سه قلوی ۲۱ ساله است که آنها نیز هر سه بیوشیمی می خوانند و در آزمایشگاه در پروژه مادرشان مشارکت دارند و کار تزریق بالینی دزهای آزمایشی واکسن را به عهده دارند.

سارا گیلبرت به رسانه ها می گوید که اگر چه وقت زیادی ندارد تا با پسرانش درباره آزمایش های کرونا سخن بگوید اما خیالش از بابت آنها راحت است زیرا «کارشان را بلدند».

پرفسور گیلبرت ساعت ۴ صبح از خواب بر می خیزد، تا شروع ساعت کار در خانه به مطالعه و بررسی آخرین یافته ها می پردازد بعد دوچرخه اش را سوار می شود تا به جمع همکاران بپیوندد با این امید که راهی برای مقابله موثر با هیولایی میکروسکوپی بیابد؛ هیولایی که به چشم دیده نمی شود اما دست کم هم گرفته نمی شود؛ وزنی ندارد اما صدها هزار نفر را به کام مرگ کشانده و میلیون ها نفر را زمین گیر کرده است.