مناسبات ایران و بلغارستان بعداز ۱۲۳ سال به روایت سفیر ایران

«سید محمد جواد رسولی» در گفت و گو اختصاصی با خبرنگار ایرنا در بلگراد با اشاره به اینکه سابقه روابط دیپلماتیک ایران و بلغارستان به ۱۲۳ سال قبل باز می گردد، گفت: روابط میان ایران و بلغارستان رسما از سال ۱۲۷۶ هجری شمسی بر قرار شد و یکصد و بیستمین سالگرد تاسیس روابط دیپلماتیک میان دو کشور در سال ۱۳۹۶شمسی در قالب رویدادهایی جداگانه از جمله برگزاری نمایشگاه اسناد تاریخ روابط دیپلماتیک دو کشور و میزگرد تخصصی مناسبات دوجانبه به صورت جداگانه در تهران و صوفیا گرامی داشته شد.

سفیر ایران افزود: ایران نخستین کشور آسیایی بود که استقلال بلغارستان را به رسمیت شناخت و بلغارستان نیز اولین کشور اروپای شرقی بود که انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی را رسما مورد شناسایی قرار داد. در سال های پس از انقلاب مناسبات ایران و بلغارستان با وجود وضع تحریم های اقتصادی، تجاری و صنعتی غرب علیه کشورمان از روند رو به رشد نسبی برخوردار بوده است.

رسولی به ادامه روابط ایران و بلغارستان در دوره دولت یازدهم اشاره کرد و گفت: در این دوره علاوه بر محیط بین المللی، اشتراکات فرهنگی و انطباق جهت گیری های سیاسی و اقتصادی دو کشور فضای لازم را برای ورود به مرحله جدید همکاری ها فراهم آورد که سفر «مجید تخت روانچی» معاون  وقت اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه به صوفیا در آذر ماه ۱۳۹۲ در طلیعه این دوره و سپس تبادل هیات های متعدد سیاسی و اقتصادی از جمله سفر نخست وزیر جمهوری بلغارستان به همراه هفت وزیر به تهران در تیرماه و امضا چندین سند همکاری در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ورزش و جوانان از آثار و نشانه های دوره جدید روابط دو کشور است.

در همین چارچوب دیدار روسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل در نیویورک در اوایل مهرماه ۱۳۹۵ و همچنین در مهر ۱۳۹۶ در حاشیه همان اجلاس، بیانگر شکل گیری بالاترین اراده سیاسی بین دو کشور جهت توسعه روابط در همه زمینه ها است.

سفیر کشورمان همچنین به سفرهای مقامات بلندپایه دو کشور در دوره دولت یازدهم اشاره کرد. از جمله این سفرها؛ سفر وزیر خارجه بلغارستان به تهران در سال ۱۳۹۴ و بلافاصله پس از برجام انجام شد که در این سفر گفت وگو برای تقویت روابط در حوزه های مختلف و همچنین امضا برنامه مبادلات فرهنگی میان دو کشور صورت گرفت، سفر وزیر حمل و نقل و ارتباطات بلغارستان به تهران در سال ۱۳۹۴ جهت برگزاری هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور و انعقاد چندین یادداشت تفاهم اقتصادی، سفر نخست وزیر بلغارستان به همراه ۷ وزیر و یک هیات تجاری به تهران در سال ۱۳۹۵ و امضا چندین یادداشت تفاهم در زمینه اقتصادی.

رسولی افزود: سفر دکتر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان همراه یک هیات عالیرتبه سیاسی و تجاری به بلغارستان در سال ۱۳۹۶، سفر وزیر اقتصاد بلغارستان در صدر یک هیات تجاری به ایران در سال ۱۳۹۷ (یک روز پس از خروج ترامپ از برجام) که در این سفر جند یادداشت تفاهم نامه در زمینه اقتصادی انعقاد شد، سفر آقای «مسعود سلطانی فر» وزیر ورزش و جوانان کشورمان به بلغارستان در سال ۱۳۹۷ که توافق نامه همکاری در حوزه ورزش و جوانان به امضا رسید.

سفر  «علی اصغر مونسان» معاون وقت رئیس جمهور و رئیس سازمان گردشگری به بلغارستان در سال ۱۳۹۷ جهت نهایی کردن متن برنامه مبادلات در زمینه گردشگری، سفر «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت خارجه به بلغارستان در سال ۱۳۹۷ در چارچوب نشست رایزنی های سیاسی دو کشور، سفر نائب رئیس پارلمان بلغارستان به تهران، سفر  «محمد اسلامی» وزیر راه و شهرسازی کشورمان و هیات همراه به بلغارستان در سال ۱۳۹۸ جهت برگزاری نوزدهمین کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی دو کشور و امضای ۹ سند همکاری در حوزه های اقتصادی از دیگر سفر های مقامات دو کشور به شمار می روند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: این سفرها و توافقات به عمل آمده در واقع از آثار و نشانه های دوره جدید روابط دو کشور و بیانگر شکل گیری اراده سیاسی بین دو کشور برای توسعه روابط در همه زمینه ها بوده است.

روابط اقتصادی و گردشگری

سفیر کشورمان در صوفیه در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا به روابط تجاری میان دو کشور اشاره کرد و گفت: این روابط که در دهه ۶۰ شمسی تا یک میلیارد دلار در سال نیز رسیده بود، در دهه  ۷۰ شمسی به دلیل برخی تحولات سیاسی به حدود ۱۰ میلیون دلار در سال کاهش یافت. در ادامه این روند به صورت نسبی افزایش یافت؛ برای مثال اشاره می شود که بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴میلادی ارزش روابط تجاری میان دو کشور حدود ۶۰ میلیون دلار بوده؛ اما روابط تجاری دو کشور پس از برجام افزایش قابل ملاحظه ای داشت به نحوی که در سال ۲۰۱۴ با حدود ۱۰۰ درصد رشد به حدود ۱۲۰ میلیون دلار رسید. این روند تاکنون با فراز و نشیبی جزئی ادامه داشته است.

وی در ادامه اظهار کرد: بنابراین مشاهده می کنیم که همانند روابط سیاسی، روابط اقتصادی و تجاری دو کشور با به سرانجام رسیدن برجام شاهد یک جهش قابل ملاحظه بود. در اسفند ۱۳۹۴، تنها چند ماه پس از امضای برجام، هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور پس از حدود ۷ سال وقفه با سفر وزیر حمل و نقل و ارتباطات بلغارستان و هیات همراه از بخش دولتی و خصوصی (نمایندگان ۶۶ شرکت بلغاری) به تهران برگزار شد و در واقع در این سفر نقشه راه تقویت روابط تجاری میان دو کشور ترسیم گردید.

همچنین در سال ۱۳۹۸ نیز نوزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی میان دو کشور این بار با سفر وزیر راه و شهرسازی کشورمان و هیات همراه از بخش های دولتی و خصوصی به صوفیا برگزار شد و ۹ سند همکاری در زمینه اقتصادی میان طرفین به امضا رسید. در حاشیه این اجلاس نشستی تجاری با حضور تجار و فعالین اقتصادی دو کشور نیز برگزار شد.

رسولی اضافه کرد: اگرچه خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم های یکجانبه و غیرقانونی علیه کشورمان همکاری های اقتصادی میان دو کشور را در یک برهه کوتاهی تحت تاثیر قرار داد اما روابط تجاری فی مابین به رغم وجود برخی موانع به تدریج به روند افزایشی خود بازگشته است.

وی تصریح کرد: براساس جدیدترین آمار رسمی ارائه شده از سوی موسسه دولتی آمار بلغارستان روابط تجاری میان دو کشور در چهار ماه نخست سال ۲۰۲۰ با رشد بیش ۱۰۰ درصد در مقایسه با همین برهه زمانی در سال ۲۰۱۹ به حدود ۶۰ میلیون یورو رسیده است. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که ارزش واقعی روابط تجاری میان دوکشور بیش از این آمار رسمی گمرکی است و بخش قابل توجهی از مبادلات تجاری دو کشور به صورت واسطه ای انجام می شود.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در بلغارستان همچنین با اشاره به اینکه اقدامات خوبی برای تقویت همکاری میان دو کشور در حوزه  گردشگری شروع شده است، گفت: وزیر گردشگری کشورمان در سال ۱۳۹۷ سفری به بلغارستان داشتند و با وزیر گردشگری این کشور ملاقات کردند. در جریان این سفر توافق شد تا یک برنامه کاری در زمینه گردشگری میان دو کشور به امضا برسد. در ادامه پیش نویس این سند تهیه و از طریق کانال دیپلماتیک تبادل شد. در سال ۹۸ و در جریان برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور متن اولیه سند همکاری های گردشگری مورد بررسی کارشناسی قرار گرفت و نهایی شد.

مقرر شد در جریان سفری رسمی از سوی وزیر گردشگری بلغارستان به تهران این سند به امضا وزرای مربوطه برسد که به دلیل شرایط ناشی از کرونا تاکنون این امکان میسر نشده است.   البته راه های ابتکاری دیگر برای امضا سند از جمله امضا سند از طریق برگزاری ویدئو کنفرانس در دست بررسی قرار دارد. امضا این سند می تواند زمینه مناسبی را برای تقویت همکاری های دو کشور در زمینه گردشگری فراهم آورد.

وی با اشاره به اینکه اقدامات دیگری در این راستا در دستور کار قرار دارند، افزود: یکی از مهم ترین این اقدامات برقراری پرواز مستقیم میان پایتخت های دو کشور است. رایزنی ها در این خصوص با مقامات ذیربط بلغاری و همچنین کشورمان شروع شده و گام های خوبی برداشته شده است. یکی از اهداف مهم سفارت در زمینه گردشگری برقراری نوعی توازن در شمار گردشگران ورودی از هر یک از دو کشور به کشور دیگر است. برای مثال طی سال های اخیر به طور میانگین سالانه حدود ۳۰ هزار نفر از اتباع کشورمان به بلغارستان سفر کرده اند، اما در مقابل سفر اتباع بلغاری به کشورمان به حدود یک هزار نفر در سال می رسد.

همکاری های پارلمانی

سفیر جمهوری اسلامی ایران در باره چگونگی همکاری های پارلمانی بین ایران و بلغارستان گفت: بدون تردید مراودات میان مجالس کشورها در تسهیل و کمک به توسعه همکاری‌های سیاسی و اقتصادی میان آنها  بسیار حائز اهمیت است.

روند همکاری های پارلمانی میان ایران و بلغارستان از آهنگ نسبتا خوبی برخوردار بوده است. سفر رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ایران به صوفیا در سال ۱۳۷۹، سفر همتای بلغاری ایشان به تهران در سال ۱۳۸۲، همچنین سفر رئیس کمیسیون سیاست خارجی ایران به بلغارستان در اردیبهشت ۸۶ و سفر همتای ایشان به ایران در بهمن همان سال از جمله رایزنی های دو کشور در زمینه پارلمانی طی سال های اخیر بوده است.  

سفیر کشورمان افزود: گروه های دوستی پارلمانی در دو کشور تقریبا در کلیه دوره های مجالس فیمابین پس از انقلاب اسلامی تشکیل شده است. رئیس و اعضای گروه دوستی پارلمانی کشورمان در آذر ۹۶ ضمن سفر به بلغارستان با مقامات پارلمانی و همچنین وزیر امور خارجه این کشور ملاقات و مذاکرات خوبی انجام دادند. در اسفند ۹۷ نائب رئیس پارلمان بلغارستان در صدر هیاتی به ایران سفر و با مقامات مجلس ایران دیدار کرد.

همچنین نائب رئیس وقت کمیسیون عمران کشورمان در سال ۹۸ و در چارچوب نوزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در فروردین ۹۸ به صوفیا سفر و با رئیس، نائب رئیس و تعدادی از اعضای کمیسیون سیاست های منطقه ای، عمران و خودمختاری محلی پارلمان بلغارستان ملاقات داشت.  

رسولی اظهار کرد: با توجه به رویکرد مثبت مجلس کنونی و استقبال آن از توسعه مراودات پارلمانی با دیگر کشورها به طور کلی و بلغارستان به طور خاص، برنامه ریزی برای تقویت همکاری های پارلمانی در دوره جدید مجلس شورای اسلامی ادامه دارد. پس از انتخاب آقای دکتر «محمد باقر قالیباف» به سمت ریاست مجلس شورای اسلامی، رئیس پارلمان ملی بلغارستان با ارسال پیامی این انتخاب را به آقای قالیباف تبریک گفتند و آمادگی خود را برای تقویت همکاری های پارلمانی اعلام داشتند.

مناسبات فرهنگی

سفیر ایران در بلغارستان در خصوص همکاری های فرهنگی، علمی و ورزشی با تاکید بر وجود اشتراکات فرهنگی و تاریخی قابل توجه که مهمترین نقطه قوت روابط دو کشور به شمار می روند، گفت: این گونه همکاری ها نقش مهمی در فراهم کردن زمینه توسعه روابط در سایر زمینه ها دارد.

رسولی در این باره افزود: ایران و بلغارستان مشترکات تاریخی و فرهنگی زیادی دارند. حدود هزار واژه با ریشه فارسی در زبان بلغاری وجود دارد. ابتدا گمان می شد که واژگان فارسی از راه زبان ترکی و در دوره امپراتوری عثمانی به بلغارستان راه یافته اند، اما زبان شناسان براساس یافته های جدید خود بر این باورند که اغلب واژگان فارسی موجود در زبان بلغاری هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر تاریخی از راه دورتری آمده و بدون گذار از مسیر زبان ترکی یا عربی به آن راه یافته اند.

چشمه، جوراب، زمستان، دروغ، گردن بند و ... بخشی از حدود هزار واژه با ریشه فارسی هستند که امروزه بر زبان مردم بلغارستان جاری اند. شمار واژگان فارسی رایج در زبان بلغاری به قدری چشمگیر است که برای آن یک فرهنگ نگاشته شده و این کتاب تاکنون ۲ بار در بلغارستان به چاپ رسیده است. حتی فرضیه ای در میان تعدادی از محققان بلغاری مبنی بر ریشه ایرانی بلغارها وجود دارد.

..وی تصریح کرد: بلغارستان همچنین از نظر تعداد مسلمانان نسبت به کل جمعیت خود مقام اول را در اتحادیه اروپا به خود اختصاص داده است. از جمعیت  ۷.۵ میلیونی بلغارستان حدود یک میلیون نفر مسلمان هستند که از این میان حدود ۲۰۰ هزار نفر آن شیعه هستند. بلغارستان در منطقه ای واقع شده که از آن تحت عنوان دروازه ورود اسلام به اروپا نام برده اند.

رسولی اضافه کرد: روابط و همکاری های فرهنگی رسمی میان دو کشور به سال ۱۳۳۴ شمسی یعنی به زمان تاسیس کرسی زبان فارسی در دانشگاه دولتی صوفیه برمی گردد. در حال حاضر این کرسی توسعه یافته و یک بخش مجزا در دانشکده شرق شناسی دانشگاه صوفیا ایجاد شده که به صورت تخصصی رشته ایران شناسی در آن تدریس می شود.

رشته ایرانشناسی به عنوان یک بخش دانشگاهی مجزا از سال تحصیلی ۹۴-۱۹۹۳ در مرکز زبان ها و فرهنگ های شرقی در دپارتمان زبانشناسی مدرن و کلاسیک دانشگاه صوفیا تاسیس شد. از آن زمان سالانه دانشجویانی به تحصیل در این رشته می پردازند.

جالب است که اشاره کنم، امروزه تعداد قابل توجهی از فارغ التحصیلان بخش ایران شناسی در نهادهای دولتی بلغارستان اعم از  وزارت امورخارجه، وزارت کشور، وزارت علوم، بخش های فرهنگی، گردشگری و بازرگانی به کار مشغولند. همچنین جالب است بدانید که سفیر محترم کنونی بلغارستان در تهران و دو نفر دیگر از دیپلمات های سفارت بلغارستان در کشورمان از فارغ التحصیلان این دوره ها هستند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در بلغارستان افزود: به طور کلی همکاری های فرهنگی میان دو کشور طی سال های اخیر از سرعت قابل قبولی برخوردار شده است. تبادل استاد و دانشجو، امضا برنامه مبادلات فرهنگی، علمی و دانشگاهی در سال ۱۳۹۰و تمدید آن در سال ۱۳۹۴، امضا موافقت نامه ورزشی میان وزارت ورزش و جوانان دو کشور در سال ۱۳۹۲ و همچنین امضا برنامه همکاری میان خبرگزاری های دولتی دو کشور در سال ۱۳۹۴، امضا برنامه همکاری میان کتابخانه های ملی دو کشور در سال ۹۶، امضا یادداشت تفاهم مربوط به جوانان در آذر ماه ۱۳۹۷، برگزاری سمینار روابط دو کشور در آئینه تاریخ، ترجمه و انتشار آثار ارزشمند نویسندگان ایرانی و بلغاری در هر یک از دو کشور به صورت سالانه، شرکت فعال در جشنواره ها و نمایشگاه های فرهنگی دو کشور از جمله فعالیت های اثر بخش فرهنگی میان دو کشور بوده است.

رسولی در پایان گفت و گو با ایرنا گفت: سالانه همزمان با برگزاری جشنواره فیلم «منار» بلغارستان تعدادی از فیلم های برگزیده ایرانی در این جشنواره به نمایش در می آید و در حاشیه آن شب سینمای ایران در بلغارستان نیز برگزار می گردد که با استقبال قابل توجه مخاطبان بلغاری مواجه می گردد.

اخیرا فیلم «یلدا» که به نمایندگی از کشورمان در بیست و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم صوفیا شرکت کرده بود، برنده جایزه بهترین فیلم نامه از میان یکصد و یازده فیلم از ۴۸ کشور جهان شد.