با گذشت پنج سال از عمر برجام، زمان برداشته شدن نخستین محدودیت مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ یعنی لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران فرا رسیده‌است. مقرر است از ۲۷ مهرماه شاهد لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ۱۳ ساله از سوی شورای امنیت و متعاقب آن انعقاد قراردادهای رسمی ایران با دیگر کشورهای جهان در این زمینه باشیم.
همان طور که انتظار می‌رود، آمریکا و متحدانش در صدد تمدید این محدودیت بر آمده‌اند و تیم ترامپ از هر فرصتی برای دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کند که صحن شورای امنیت در هفته‌های اخیر از سوی این کشور هدف‌گذاری شده‌است.
اواخر خردادماه در جلسه‌ای که شورای امنیت برای رسیدی به این موضوع تشکیل داد و با حمایت نمایندگان حاضر در نشست از برجام مواجه شد، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا با ناامیدی و به نشانه اعتراض جلسه را ترک کرد ولی واشنگتن هنوز از شورای امنیت قطع امید نکرده‌است.
از آن زمان آمریکا تکاپوی زیادی را برای همراهی دیگر کشورهای عضو و غیرعضو شورای امنیت به کار بست. فشار بر سازمان ملل از طریق اجماع‌سازی علیه ایران یکی از این ترفندها است، همانند اقدام چند روز پیش شورای همکاری خلیج فارس که در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران را خواستار شدند.
از دیگر تاکتیک‌های آمریکا برای جلب حمایت اعضای شورای امنیت در روزهای اخیر، تلخیص پیش‌نویس قطعنامه از ۱۳ صفحه به چند پاراگراف بود. برخی بر این باورند که آمریکا برای همراه ساختن دیگر کشورها با خود ناچار از برخی بندهای پیش‌نویس عقب نشسته‌است در حالی که برخی نیز بر این باورند تغییر در کمیت پیش‌نویس ایجاد شده نه کیفیت و محتوا.
«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان درباره این پیش نویس گفته‌است «دیروز بعد از ظهر شنیدیم که آمریکا رای گیری را به عقب انداخته و یک قطعنامه کوتاه در چند بند و با همان هدف تنظیم کرده و به صورت موزیانه تلاش کرده همان هدف را در چند بند به نتیجه برسانند... برای شعور اعضای شورای امنیت احترام قائل نیست و فکر می‌کند اگر یک مطلب را از ۵ صفحه به ۵ خط تبدیل کنند اعضای شورای امنیت فکر می‌کنند این مطلب تغییر محتوایی کرده‌است.»
«مجید تخت‌روانچی» نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد هم معتقد است «پیش‌نویس جدید مشابه نسخه قبلی است و شورای امنیت سازمان ملل با این پیش‌نویس هم مخالفت خواهد کرد.»
در مجموع آمریکا در این قطعنامه ایران را به صدور سلاح به گروه‌های به ادعای خود تروریستی در عراق، سوریه، لبنان و یمن متهم کرده تا به گمان خود، ایران را مخل نظم و امنیت منطقه و جهان معرفی کند. آنان بر این باورند تنها از این طریق می‌توانند ایران را بار دیگر ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار دهند؛ فصلی که مربوط به «تهدید صلح و امنیت جهانی» است و جمهوری ایران پیش از برجام در ذیل آن قرار داشت.
آمریکا برای اثبات ادعای خود مبنی بر آشوب‌افکنی ایران در منطقه، تهران را مسوول حملات آرامکو، حمله به فرودگاه عربستان و هدف قرار دادن چند نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز معرفی می‌کند. اینجاست که چرایی ارسال نامه از سوی شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی به دبیر کل سازمان ملل و رایزنی‌های مکرر تیم ترامپ و آل سعود مشخص می‌شود.
در ارتباط با تصویب قطعنامه در شورای امنیت لازم به ذکر است که وقتی پیش‌نویس قطعنامه آمریکا رسما در شورای امنیت مطرح شود، برای تصویب و تمدید تحریم ایران، نیاز به ۹ رای از ۱۵ عضو شورای امنیت دارد به شرط اینکه اعضای دایم شورا یعنی انگلیس، آمریکا، فرانسه، چین و روسیه رای مخالف به پیش‌نویس ندهند و به اصطلاح آن را وتو نکنند.
از میان اعضای برخوردار از حق وتو، دو کشور چین و روسیه تا کنون صراحتا آمریکا را به باد انتقاد گرفته و هر گونه طرح و پیشنهادی را از جانب این کشور به دلیل برجام‌گریزی و تلاش برای نابودی توافق رد کرده‌اند. ضمن اینکه خود نیز در دولت ترامپ از گزند سیاست‌های زیاده‌خواهانه و ستیزه‌جویانه وی در امان نمانده‌اند.
بنابراین واشنگتن به خوبی از این مساله آگاه است که حتی اگر موافقت اروپایی‌ها را درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران به دست آورد اما نخواهد توانست از سد مسکو و پکن بگذرد. این دو قدرت بین‌المللی آشکارا خواسته دولت ترامپ را درباره تداوم تحریم تسلیحاتی ایران غیر قانونی تلقی کرده و بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۷ مهر خواستار برچیده شدن تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران هستند.
آمریکا با درک و آگاهی از رد پیش‌نویس قطعنامه در شورای امنیت، با ترفند دیگری متوسل شده و آن «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تحریم‌ها است؛ مکانیسمی که از دیدگاه کارشناسان و وزیر امور خارجه کشورمان از نظر «حقوقی» منتفی است و آمریکا هیچ جایگاهی برای استفاده از مکانسیم ماشه ندارد.
در همین ارتباط ظریف به تازگی تاکید کرده‌است: سه متحد اروپایی آمریکا اعلام کردند که آمریکا نمی‌تواند از بازگشت خودکار تحریم ها استفاده کند در واقع نماینده اتحادیه اروپا که هماهنگ کننده برجام است به صراحت اعلام کرد که امریکا حق ندارد و روسیه و چین هم موضع شان مشخص است.
هر چند که باوجود مخالفت‌های جدی برخی کشورهای برخوردار از حق وتو همچون چین و روسیه، انتظار می‌رود پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی آمریکا در شورای امنیت بماند اما این آزمونی برای این سازمان وابسته به سازمان ملل متحد است که میزان استقلال خود را به جهانیان نشان دهد.
نظر شما