به گزارش ایرنا، در حالی که یک مجتمع تجاری در خیابان استانداری توانسته با حکم دیوان عدالت ادارای حریم میدان نقش جهان را دور بزند در ۱۰ قدمی این اثر جهانی در گذر سعدی، جایی که فاصله چندانی با پایگاه میراث جهانی نقش جهان ندارد و زیر نظر مستقیم میراث فرهنگی اصفهان است، ساخت و سازهایی با اسم بازسازی توانسته‌اند ارتفاع پنج و نیم متر را نقض و حریم میدان را مخدوش کنند.
گذر سعدی و گذر پشت مطبخ دو گذر مهم و ورودی‌های میدان نقش جهان هستند و از این رو حفاظت و نظارت آنها به منظور حفظ حریم میدان نقش جهان و نمای بصری بدیهی است اما اینکه چگونه و به چه شکل ساخت و سازهایی با نام بازسازی توانسته‌اند در روند گرفتن مجوزهای لازم موفق به گرفتن ارتفاعی بیشتر از ارتفاع قبلی این ساختمان‌ها شوند موجب شده تا این نگرانی دوچندان شود که اگر قرار باشد در گذر مهمی مثل سعدی اتفاقاتی از این دست رخ بدهد، با تغییر ارتفاع با نام بازسازی حق مکتسبه‌ای برای مالکان دیگر ایجاد و تکرار این اتفاق می‌تواند برای این گذر ارزشمند و میدان نقش جهان گران تمام شود.
مجتمع تجاری خیابان استانداری توانسته است به واسطه جلب نظر و رای دیوان عدالت اداری ارتفاع پنج و نیم متر حریم میدان نقش جهان را نقض کند اما در فاصله بسیار نزدیکتر، در گذر سعدی دو ساختمان با پرونده‌های بازسازی توانسته‌اند این ارتفاع را تا هفت و نیم متر بالا ببرند.
از سویی تغییر ارتفاع به زعم کارشناسان و کسبه گذر سعدی محسوس بوده اما از سوی دیگر معاون میراث فرهنگی اصفهان مدعی است مجوز بازسازی با حفظ وضع موجود بوده و تخلفی رخ نداده است.
کارشناسان با این وجود معتقدند حق مکتسبه در روند بازسازی و نوسازی می‌تواند به مرور و در پی تشکیل پرونده‌هایی از این دست و یا با نام بازسازی، منظر این میدان جهانی را از بین برده و در نتیجه خطرآفرین باشد.
در روزهای گذشته با پیگیری‌های انجمن صنفی مهندسان معمار استان اصفهان و درخواست از دادستان عمومی برای دفاع از منفعت عام با توجه به نقش حساس میدان نقش جهان و خطر خروج این اثر از فهرست آثار جهانی یونسکو به طور موقت ساخت و ساز مجتمع تجاری در خیابان استانداری و حریم میدان متوقف شد. درواقع آن طور که کارشناسان به ایرنا گفته‌اند، سطحی از ساخت و سازها در حریم میدان نقش جهان نه تنها در مورد مجتمع تجاری مذکور که در گذر سعدی نیز موجب نگرانی دوچندان آنها شده است و به جهت جلوگیری از آنچه حریم میدان را در خطر افزایش تراکم و ارتفاع قرار داده است در تلاشند که این مشکل را از طریق دادستان اصفهان و به طور اساسی حل کنند.
وقتی برای گذر سعدی ورق بر می‌گردد!
گذر سعدی و گذر پشت مطبخ در دولتخانه صفوی، حدفاصل خیابان استانداری و بدنه غربی میدان نقش جهان قرار دارند. پیرو احیای دولتخانه صفوی مطالعات این طرح از سال ۹۳ شروع شد و تا سال ۹۶ ادامه داشت.
به گفته لیلا پهلوان‌زاده مدیر سابق پایگاه مطالعات دولتخانه صفوی در سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در تمام مدت مطالعات، گذرسعدی و گذر پشت مطبخ بلوکه بود و هیچ پروانه‌ای جهت نوسازی و بازسازی صادر نشد اما گویا با تغییر مدیریت، ورق برگشت و راه بازسازی‌ها و صدور پروانه‌ها به این گذر مهم باز شده است.
پهلوان‌زاده در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا یادآور شد: طرح دولتخانه صفوی مصوبه‌های خوبی داشت اما بعد از رفتن مهدی جمالی نژاد، شهردار پیشین پروژه متوقف شد، در تمام این دوران هیچ‌کس نمی‌توانست در گذر پشت مطبخ و سعدی پروانه بگیرد.
وی بر این باور است که اقداماتی صورت گرفت تا عاقبت این منطقه از فریز بیرون بیاید و به محض این اتفاق پروانه‌ها صادر شد و گفت: گذر سعدی خیابان‌های جدید و فاقد ساختمان‌های ارزش تاریخی نیست، این گذر مهمترین گذر است و با این ارزش نباید می گذاشتند چنین اتفاقاتی می‌افتاد. اگر به فرض مالک حقی نیز دارد این حق باید در چارچوب ضوابط باشد اما این گذر باید یک پلان کاربری، پلان بام و طرح نما داشته باشد؛ مگر می‌شود هر کدام یک ساز بزنند!
پهلوان زاده با اشاره به نقض حریم مجتمع تجاری خیابان استانداری یادآور شد: مالک ساختمان دو طبقه با یک زیرزمین داشته است و با این تفسیر نهایت حق مکتسبه ایشان با استناد به وضعیت پیشین یک طبقه صد درصد ساخت است نه سه طبقه زیرزمین ، یک طبقه همکف و یک طبقه اول صد درصد ساخت!
مجتمع تجاری خیابان استانداری با حفاری برای ایجاد سه طبقه زیرزمین در یک سایت تاریخی و همچنین سه طبقه فوقانی و گرفتن مجوز ارتفاع ۹ متر حریم میدان نقش جهان را نقض کرده است.
برخورد با متخلفان راه نجات گذر سعدی و دولتخانه صفوی
مدیریت پیشین پایگاه دولتخانه صفوی معتقد است که اگر با مالک متخلف مجتمع تجاری در حریم دولتخانه صفوی برخورد شود می توان گذر سعدی را هم نجات داد اما اگر این جریان به درستی از سوی کارشناسان پیگیری نشود حریم دولتخانه صفوی و میدان نقش جهان از بین می رود.
وی در ادامه گفت: تمام کسانی که که در میراث فرهنگی و شهرداری مسئول هستند روی ضوابط این منطقه مسلط‌اند . هر مسئول ذیربطی آگاهی داشته است و نمی تواند اظهار بی‌اطلاعی کند، اگر هم به فرض محال اشتباهی صورت پذیرفته این بدان معنی نیست که این اشتباه باید سالیان سال منظر شهری را مخدوش کند و تخریب بهترین گزینه برای آن است.
تخلف در ۵۰ متری پایگاه ثبت جهانی میدان نقش جهان
از نگاه پهلوان زاده مشکل نظارتی است که وجود ندارد و اینکه به این دو گذر مانند مناطق دیگرنگریسته می شود با این تفاوت که تخلف و سوداگری در آن بیشتر اتفاق می‌افتد: بزرگترین معضل میدان این است که طرح های بازسازی در گذر سعدی و حریم میدان در ۵۰ متری پایگاه ثبت جهانی میدان نقش جهان رخ می‌دهند. در این پایگاه باید شورای عالی هنری تشکیل شود و هر طرحی بخواهد در این محدوده و در گذرها اجرا شود باید در این شورا بررسی شود.اگر این شورا پلان، کاربری و نمای طرح را تصویب کرد، می‌تواند برود به شهرداری و بقیه مراحل را بگذراند نه اینکه مثل مناطق دیگر و ساختمان‌های معمولی با آنها برخورد شود.
حریم میدان نقش جهان به عنوان یک اثر جهانی، حریم محور فرهنگی تاریخی اصفهان که میدان نقش جهان قلب آن است و علاوه بر این دو، غرب میدان نقش جهان به عنوان محدوده دولتخانه صفوی نیز حریم دیگری است که در آن محدوده دو اثر جهانی یعنی چهلستون و میدان نقش جهان قرار دارند. پهلوان زاده به اشاره به این حریم ها و ضوابطی که هر کدام تعیین می کنند از بی توجهی نسبت به آنچه در حریم این آثار تاریخی از سوی متولیان میراث فرهنگی اصفهان رخ داده است انتقاد کرد و گفت: متاسفانه اکنون توجهی به این حریم ها نمی‌شود و نتیجه این می‌شود که غیر از مجتمع تجاری خیابان استانداری در فاصله ده متری میدان در گذر سعدی ساختمانی با بتون و دو طبقه روی پیلوت ساخته می‌شود.
پهلوان زاده و همکارانش در مرکز پژوهشی معماری و شهرسازی معمارخانه باغ نظر به سبب مطالعاتی که بر روی بناهای صفوی دارند ساخت و سازهای گذر سعدی، گذر پشت مطبخ را رصد می‌کنند. وی در این رابطه گفت: در زمان حاضر غیر از مجتمع تجاری در خیابان استانداری دو ساختمان دیگر در گذر سعدی در حال اجرا هستند. در این خصوص هم به شهرداری و میراث فرهنگی تذکر داده‌ام که چنین ساختمان‌هایی در حال کار هستند اما هیچ برخورد قانونی و خاصی با متخلفین نشد.
سوال اصلی و تامل‌برانگیز پهلوان زاده این است که چه توجیحی وجود دارد که مدیران میراث فرهنگی از وقوع چنین اتفاقاتی در گذر سعدی بی اطلاع هستند؟!جایی که زیر نظر میراث فرهنگی است و فاصله اش تا میدان نقش جهان فقط ۵۰ متر است!
انجمن صنفی مهندسان معمار اصفهان معترض است
آتوسا افغان رئیس انجمن مهندسان معمار اصفهان که هفته گذشته پیگیر توقف ساخت مجتمع تجاری در حریم میدان نقش جهان شد در این باره به ایرنا گفت: اینکه درخواست توقف مجتمع تجاری خیابان استانداری را می‌خواهیم به این معنا نیست که اتفاقات دیگری نیفتاده است، بلکه سطحی از ساخت و سازها در حال اتفاق است و در گذر سعدی ملک دیگری نقض ارتفاع حریم کرده که به ظاهر آن هم متعلق به مالک مجتمع تجاری خیابان استانداری است.
به گفته وی هدف انجمن صنفی مهندسان معمار این است که جلوی یک مورد به صورت قانونی گرفته شود تا مشمول ساخت و سازهایی که در حریم دولتخانه صفوی و میدان نقش جهان نقض حریم کرده اند هم بشود.
وی با اشاره به ساختمان های مذکور در گذر سعدی و در فاصله نزدیک تری به میدان نقش جهان یادآور شد: در بافت اطراف میدان نقش جهان اتفاقاتی از این دست می‌افتد و بخش عمده هم مرتبط به حقوق مکتسبه مالک است .تمام افراد به ساختاری که ملکشان قبل از این داشته اشاره می‌کنند در صورتی که آن ساختار متعلق به دوره ای بوده که ما طرح جامع و طرح بافت تاریخی را نداشتیم.
افغان افزود: این ساخت و سازها با پتانسیل دوره پهلوی دوم بوده و اکنون نمی تواند ملاک برای حریم یک مجموعه تاریخی در ابعاد نقش جهان باشند.
وی تاکید کرد: هرزمانی که تخریبی صورت بگیرد و دوباه ساخته بشود در این صورت باید حریم رعایت شود. در حالت کلی انجمن صنفی مهندسان معمار اصفهان به آنچه در صدور پروانه از کد ارتفاعی پنج و نیم متر عدول کند و یا با کاربری مشخص شده منافات داشته باشد و اگر در بازسازی به ساختمان الحاقات جدید صورت بگیرد و با تغییر بنیادین در نما به گونه ای که کالبد تاریخی بافت را مخدوش کند معترض خواهد بود.
به گفته وی هدف از طرح حریم این است که به مرور و طی سال‌های متمادی این حریم آزاد سازی شود و به کد ارتفاعی مناسب برسد: زمانی که یک طرح بالادستی وجود دارد، آن طرح ملاک خواهد بود و کارشناسان روی آن طرح کار کرده‌اند و چه از نظر بصری و تراکم، از نظر دید و منظر، چه از میدان به خارج و چه از خارج به میدان به کد ارتفاعی پنج و نیم متر رسیده اند.
اشاره افغان به حریم درجه یک محور تاریخی فرهنگی اصفهان است که در طرح تفضیلی اصفهان با کد ارتفاعی پنج و نیم متر مشخص شده است.
رئیس انجمن صنفی مهندسان معمار اصفهان در مورد مجتمع تجاری خیابان استانداری که نقض حریم کرده است و همچنین دو بنایی که در گذر سعدی با پرونده بازسازی ارتفاع هفت و نیم متر گرفته اند گفت: وقتی بافتی را حفظ می کنیم در واقع یک بافت اصیل و پر ارزش را تشکیل می‌دهیم. در این بافت کد ارتفاعی پنج و نیم متر است و اگر ارتفاع هفت و نیم متر داده‌اند بر اساس وضعیت سابق، پروانه صادر شده است. برخی مالکان تصور می کنند حقوق مکتسبه‌ای دارند اما برخی زیاده‌خواهی هم می‌کنند مانند مجتمع تجاری خیابان استانداری که مالک در پروسه ای که امتیازاتی برای ملکش گرفته زیاده خواهی کرده است.
افغان با استناد به قانون شورای عالی شهرسازی و معماری که در صورت تخریب و نوسازی ملک، صدور پروانه ساخت مشمول ضوابط طرح های مصوب شهری همان زمان می شود گفت: ساخت و سازها در هر زمانی که صورت می گیرند، طرح های دولتی همان موقع تاثیرگذار هستند. این موضوع را هر مالکی می‌داند و در شهرداری هم تفهیم و دستور تهیه نقشه می گیرند. در نتیجه مالک حقوق مالکانه را می داند و این مشمول بازسازی هم می شود.
هشدار! با این روند اطراف میدان نقش جهان را از دست خواهم داد
افغان با اشاره به نقض ارتفاع پنج و نیم متر در گذر سعدی مشکل را کافی نبودن نیروهای حفاظتی و دیدبان دانست که می‌توانند این لکه‌ها را رصد و گزارش کنند: اتفاق وحشتناکی که می‌افتد این است که اگر جلوی این روال گرفته نشود اطراف میدان نقش جهان و چهارباغ را از دست خواهیم داد.
سازناکوک میراث فرهنگی در گذر سعدی
اما ناصر طاهری معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به آنچه در گذر سعدی منجر به نقض حریم با پرونده‌های بازسازی شده است، منکر هرگونه تخلف در این گذر مهم میدان نقش جهان شد و گفت: اگر جایی تخریب و نوسازی اتفاق بیفتد می‌گوییم ارتفاع پنج متر باشد اما تمام موارد در گذر سعدی حفظ وضع موجود است.
طاهری بر خلاف آنچه کارشناسان میراث فرهنگی در گفت‌وگو با ایرنا تخلف و نقض ارتفاع پنج و نیم متر در گذر سعدی دانسته اند گفت: هرملکی هر ارتفاعی داشته است همان میزان ارتفاع پروانه داده‌ایم؛ یعنی نه کمتر و نه بیشتر. مدارک و مستندات در اداره موجود است و به هر کسی که مجوز داده ایم مطابق وضع موجود اصلاح کرده است.
وی افزود: هدف ما این بود که بدنه‌های موجود با طرح ساماندهی کف و بدنه که به تایید میراث فرهنگی رسیده و در گذر سعدی توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اجرا شده است هماهنگ باشد؛ یعنی اگر کسی به ما برای تعمیرات مراجعه می کند ملزم می کنیم که نما و بدنه‌ها مطابق طرح گذر سعدی اصلاح و اجرا شود.
کارشناسان در گفت‌وگو با ایرنا تخلف از ارتفاع حریم میدان نقش جهان را در گذر سعدی تایید کرده‌اند اما طاهری این موضوع را رد کرد و در عین حال در پاسخ به چگونگی روند نظارت آنچه تحت عنوان بازسازی در گذر سعدی رخ داده است گفت: در پروسه نظارت، پایان کار را هم از ما سوال می‌کنند و اگر کسی ارتفاعی را اضافه کرده باشد قبل از صدور پایان کار مواردی که اضافه کرده را باید حذف کند.
وی در ادامه افزود: ممکن است مالکی در پایان کار یک جان پناه را اضافه کند. در گذر سعدی، همین اتفاق افتاده و مالک یک جان پناه یک متری اضافه کرده است که ما گفته ایم باید حذف کند.
گذشته از عدول ارتفاع مجتمع تجاری خیابان استانداری از ارتفاع حریم میدان نقش جهان و حریم درجه یک محور تاریخی فرهنگی اصفهان که در طرح تفضیلی اصفهان پیش‌بینی شده است و به گونه ای حکم دیوان عدالت اداری منجر به این نقض حریم شده است؛ در گذر سعدی نیز نقض ارتفاع پنج و نیم متر حریم میدان نقش جهان، حریم دولتخانه صفوی و حریم محور فرهنگی تاریخی اصفهان، ساخت و سازهایی با نام بازسازی اما تجاوز از ارتفاع پیشین منجر به هشدار کارشناسان نسبت به از بین رفتن سیما و منظر عناصر میدان نقش جهان شده است.
عبور آسان از تغییر ارتفاعی که به هرشکل در بافت اطراف میدان نقش جهان و به خصوص در دو گذر مهم سعدی و پشت مطبخ رخ می‌دهد می‌تواند به الگوی نادرستی در این محدوده تاریخی تبدیل و به مرور منجر به مخدوش شدن سیما و منظر میدان نقش جهان شود. میدان نقش جهان در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار دارد و تخطی از ضوابط حریم اثر جهانی می تواند برای اصفهان و ایران به بهای خروج از این لیست، گران تمام شود.
در هفته های اخیر دادستان اصفهان به عنوان مدعی‌العموم در خصوص نقض حریم خیابان چهارباغ، شاهرگ محور فرهنگی تاریخی اصفهان با ارتفاع گرفتن هتل کوچه ارفعی و همچنین تخریب و ساخت و سازها در اطراف میدان نقش جهان و آنچه او عملکرد منفعلانه میراث فرهنگی اصفهان دانسته به وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هشدار داد.
همچنین محمد جعفر منتظری دادستان کل کشور مبنی بر جرم بودن هرگونه تصرف و تجاوز به آثار ملی یا حریم های مربوط به آن که از موارد حقوق عامه محسوب می شود دادسراها را با ملزم به پیگرد متخلفین و مسئول حفظ و حراست از آنها دانست.
استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
نظر شما