به گزارش ایرنا، "آندره گالستیان" پژوهشگر و مدرس دانشگاه عضو جامعه ارامنه ایران در مقاله‌ای درباره شیوع ویروس کرونا در جهان عنوان کرد: شیوع کرونا به یک همه‌گیری در سطح جهان، تبدیل شده و در اکثریت کشورهای جهان مشاهده می‌شود، به گونه‌ای که سازمان بهداشت جهانی آن را به صورت رسمی همه‌گیری جهانی (پاندمی) اعلام کرده است.
وی عنوان کرد: به نظر می‌آید که این بیماری با چنین گستردگی جهانی، اثرات بسیار شدیدی بر اقتصاد کشورهای مختلف جهان داشته باشد. برخی از اثرات این بیماری بر اقتصاد کشورهای گوناگون و اقتصاد جهانی، در حال حاضر مشهود است اما تصور می‌شود که تاثیرات بسیار بیشتر، جدی‌تر و عمیق‌تری در آینده نزدیک خواهد داشت. حتی مطابق برخی از پیش‌بینی‌ها، ممکن است اثرات این بیماری بر کل اقتصاد جهان، تا چندین سال مشهود باشد.
این کارشناس با توجه به تاثیرات شیوع کرونا بر اقتصاد کشورها یکی پس از دیگری تصریح کرد: شیوع این بیماری تنها بر اقتصاد چین تاثیر گذاشت و تاثیر آن در سطح جهان، محسوس بود به گونه‌ای که اکثر بورس‌های مطرح جهان، واکنش نشان دادند و بسیاری از شاخص‌ها، دچار افت شدند. این روند ادامه پیدا کرد تا در دوشنبه سیاه یا ۹ مارس ۲۰۲۰ پس از دو هفته کاهش مستمر شاخص‌های بسیاری از بورس‌های معتبر جهانی، بیشتر بازارهای سهام در سطح جهان از جمله در ایالات متحده، اروپا و آسیا، با سقوط ارزش سهام مواجه شدند که بزرگ‌ترین سقوط شاخص‌های سهام پس از سقوط بازارها در سال ۲۰۰۸ در زمان رکود بزرگ مالی بود. این سقوط به قدری شدید بود که در این روز، مبادلات سهام در ایالات متحده به مدت ۱۵ دقیقه متوقف شد. از علل اصلی سقوط بازارهای سهام می‌توان به کاهش تقاضای جهانی برای کالاهای گوناگون و خدمات مختلف به علت شیوع ویروس کرونای جدید و همچنین کاهش تقاضای نفت در سطح جهان اشاره نمود.
گالستیان همچنین در ادامه عنوان کرد: ادامه کاهش تقاضای نفت به شکل بی‌سابقه‌ای ادامه یافت به گونه‌ای که در ماه آوریل سال جاری میلادی، باعث منفی شدن بهای نفت ایالات متحده آمریکا شد. علت این مورد، کاهش بی‌سابقه تقاضا و پر شدن مخازن ذخیره نفت بود.
وضعیت اقتصاد جهانی در زمان پاندمی
این کارشناس همچنین تصریح کرد: طبیعی است که جایگاه برجسته چین در اقتصاد جهانی با شیوع بیماری کوویدـ۱۹ در این کشور، شوک شدیدی بر اقتصاد جهان وارد کرد اما برخی تاثیرات، بیشتر از چیزی بود که انتظار می‌رفت. در حال حاضر، برخی تحلیل‌ها بیانگر آن هستند که شیوع این بیماری، تنها در سه ماه اول، بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار خسارت به اقتصاد جهان وارد کرده است. بسیاری از محصولاتی که مردم جهان به صورت روزانه از آن استفاده می‌کنند از قبیل قطعات کامپیوترها یا تلفن‌های همراه، در چین تولید می‌شوند.
وی افزود: تعطیلی کارخانه‌های متعدد در چین، کره جنوبی، ژاپن، هند، کشورهای اروپایی و به‌ویژه اروپای غربی، ایالات متحده آمریکا، کانادا و برخی کشورهای دیگر که به منظور جلوگیری از گسترش بیماری صورت گرفت، تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده است و تداوم این روند، مشکلات را بیشتر خواهد نمود. کمبود کالاهای گوناگون در سطح جهان در کنار سایر عوامل، می‌تواند رشد اقتصاد جهانی را بیش از پیش با کندی مواجه سازد. باید توجه داشت که تولیدات برخی صنایع، مواد اولیه برخی صنایع دیگر هستند و تعطیلی کارخانه‌ها در برخی کشورها، می‌تواند زنجیره تامین مواد اولیه برخی کارخانه‌ها در کشورهای دیگر را با کمبودهایی مواجه سازد.
گالستیان در ادامه این مطلب خود عنوان کرد: بدیهی است که کم شدن صادرات کشورهای گوناگون، درآمدهای کشورها را کاهش خواهد داد به گونه‌ای که ممکن است درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه مصوب سال جاری آنها محقق نشود و باعث کسری بودجه پیش‌بینی نشده گردد و در برخی از کشورها نیز ممکن است این کسری بودجه، بسیار شدید باشد. این در حالی است که هزینه‌های کشورها بابت خدمات درمانی و بیمه‌های بیکاری، به شدت افزایش خواهد یافت. به این موارد باید هزینه‌های ناشی از ضرر و زیان شرکت‌ها و کمک‌های دولتی برای جلوگیری از ورشکستگی آنها را اضافه نمود. این نکته هم باید مدنظر قرار گیرد که با کم شدن سود بسیاری از شرکت‌ها، ضرردهی برخی از شرکت‌ها و ورشکستگی برخی دیگر و همچنین بیکار شدن بخشی از نیروی کار، طبیعتا درآمدهای مالیاتی دولت‌ها نیز کم خواهند شد.
در ادامه مطلب این پژوهشگر آمده است: البته درآمد برخی شرکت‌ها همانند شرکت‌های خدمات کفن و دفن، افزایش پیدا خواهد کرد ولی به لحاظ مالیاتی، درصد قابل توجهی در کل اقتصاد یک کشور نخواهد بود. به احتمال قوی، بودجه مصوب بسیاری از کشورهای جهان در سال جاری میلادی با مشکلات فراوان و حتی گاهی بحران، مواجه خواهد شد و نیازمند توجه جدی دولت‌ها خواهد بود.
توجه به این نکته نیز ضروری است که رشد بیماری در جهان، نیاز به تجهیزات پزشکی و مواد و لوازم مورد نیاز را به شدت افزایش داده است. در زمینه ماسک و دستکش و مواد مورد نیاز برای ضدعفونی و گندزدایی، کمبودهایی در کشورهای متعدد، گزارش شده است که علاوه بر فشار بر شبکه‌های بهداشت و نظام درمانی کشورها، هزینه‌های گوناگونی نیز در پی دارد. علاوه بر این، بیمار شدن یا قرنطینه شهروندان و فوت شدن برخی، به لحاظ نیروی انسانی نیز کشورها را تحت فشار قرار می‌دهد، به ویژه آنکه برخی از بیماران یا افراد فوت‌شده از کادر درمانی یا کارکنان و مسئولان نظام بهداشت و درمان یا کارکنان و مسئولان سایر بخش‌های کشورهای گوناگون هستند.
این کارشناس با اشاره به تاثیرات شیوع کرونا بر صنعت گردشگری جهان می افزاید: صنعت گردشگری از دیگر بخش‌های اقتصادی است که با شیوع بیماری کوویدـ۱۹ دچار ضررهای بسیار زیادی در کشورهای مختلف جهان شده است و این روند، حداقل تا انتهای سال جاری میلادی، ادامه خواهد داشت و به نظر می‌رسد که تاثیرات آن در سال آینده نیز کاملا محسوس باشد. باید توجه داشت که درآمد حاصل از گردشگری، رقم قابل توجهی در بودجه برخی کشورها است. شهروندان چین، تعداد قابل توجهی از گردشگران در سطح جهان را تشکیل می‌دهند و علاوه بر آن، قرنطینه و بسته شدن مرزها در کشورهای گوناگون از جمله فرانسه، اسپانیا، ایالات متحده آمریکا، چین، ایتالیا، ترکیه، مکزیک، آلمان، تایلند و بریتانیا که از مقاصد اصلی گردشگری در جهان هستند، بر بودجه این کشورها، فشار مضاعفی وارد خواهد کرد. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ده کشور ذکر شده، ورود بیش از پانصد و هفتاد میلیون گردشگر را در سال ۲۰۱۸ تجربه کرده‌اند و این در حالی است که تعداد کل ورودی گردشگران بین‌المللی به کشورهای گوناگون جهان در این سال، کمی بیش از یک میلیارد و چهارصد میلیون مورد بوده است.
با کم شدن گردشگران، قرنطینه شدن برخی شهرها در سطح جهان، بسته شدن مرزها در برخی کشورها، کم شدن مسافران، جابجایی کمتر افراد، لغو بسیاری از پروازها، کاهش تولیدات صنعتی و همچنین کمتر شدن صادرات و واردات کالاهای گوناگون، بدیهی است که صنعت حمل و نقل، اعم از حمل و نقل هوایی، زمینی، ریلی و دریایی، دچار خسارت‌های فراوانی خواهد شد. این خسارت، هم در بخش جابجایی مسافر و هم در بخش جابجایی کالا، قابل ملاحظه خواهد بود و به نظر می‌آید که طی هفته‌ها و ماه‌های آینده، این مسئله، نمود بسیار بیشتری نیز پیدا خواهد کرد.
برخی کشورهای جهان، به‌ویژه کشورهای اروپایی در حال برنامه‌ریزی برای ارائه میلیاردها یورو کمک دولتی به ایرلاین‌ها در قالب طرح‌های نجات مالی یا وام‌های گوناگون هستند تا مانع از ورشکستگی آنها شوند و برخی نیز اعطای این کمک‌ها را آغاز نموده‌اند. بدیهی است ادامه وضع کنونی، نه تنها ایرلاین‌های کوچک و متوسط را با خطر جدی ورشکستگی مواجه می‌سازد، بلکه حتی بزرگ‌ترین ایرلاین‌ها را هم با مشکلات عدیده مالی مواجه می‌سازد و آنها را نیز در معرض خطر ورشکستگی قرار می‌دهد. این مشکل به قدری جدی است که برخی ایرلاین‌ها در حال بازنشسته کردن بزرگ‌ترین و پهن‌پیکرترین هواپیماهای مسافربری جهان از جمله ایرباس اِی۳۸۰ و بوئینگ ۷۴۷ هستند.
طبیعتا طرح‌های نجات مالی و پرداخت وام‌های کلان در کشورهای مختلف، با توجه به کم شدن منابع درآمدی دولت‌ها، فشار مالی مضاعفی را بر آنها تحمیل خواهد نمود و بر مشکلات موجود، خواهد افزود.
گالستیان در ادامه نوشت: توجه ویژه به این نکته نیز ضروری است که تحلیل‌های گوناگون و به‌ویژه تخمین‌های ارائه شده توسط سازمان ملل متحد حاکی از آن است که حدود ۱۹۵ میلیون شغل در سطح جهان تنها تا انتهای سه ماهه دوم سال جاری میلادی از دست رفته‌اند، از دست رفتن شغل در این حد وسیع، ممکن است باعث مشکلات بسیاری در سطح جهان شود. پیش‌بینی‌های منابع معتبر حاکی از آن است که حداقل تا انتهای سال جاری میلادی، روند افزایش تعداد بیکاران در سطح جهان، ادامه خواهد داشت و حتی ممکن است آمار مربوطه، رشد شتابداری نیز داشته باشد.
با توجه به موارد بیان شده، طبیعی است که میزان رشد اقتصادی بسیاری از کشورها در زمان پاندمی کوویدـ۱۹ کاهش شدیدی را تجربه خواهد کرد و در تعداد قابل توجهی از کشورها، رشد اقتصادی، منفی خواهد شد. تورم شدید بر کشورها، تاثیرات گسترده و بسیار بدی خواهد گذاشت و اقتصاد جهانی، رکودی بسیار عمیق، در سطحی بسیار وسیع و به صورت کاملا بی‌سابقه را تجربه خواهد نمود، رکودی که به احتمال قوی، بزرگ‌ترین رکود اقتصادی طول تاریخ بشر از ابتدا تا کنون خواهد بود.
اقتصاد جهان پس از کرونا و تاثیرات اجتماعی
این کارشناس در مورد وضعیت اقتصاد جهان پس از شیوع کرونا نوشت: شیوع این بیماری در سطح جهان، به احتمال قوی، برنامه‌های عمرانی و توسعه را برای سال‌ها در برخی کشورها و به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، به صورت جدی، به تاخیر خواهد انداخت. با توجه به آنکه احتمال ورشکستگی بسیاری از شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ در سطح جهان وجود دارد و همچنین، احتمال ضررهای فراوان بسیاری از صنایع نیز کاملا متصور است، طبیعی است که آثار ناشی از این موارد، بلندمدت خواهد بود و اقتصاد کشورهای گوناگون در طی سال‌های آینده در تنگنا قرار خواهند داشت و طبیعتا، اقتصاد جهانی، صدمات فراوانی را تجربه خواهد کرد.
گالستیان نوشت: بر اثر بالا رفتن محسوس آمار بیکاری در بسیاری از کشورهای جهان، بحران بیکاری حتی بعد از پاندمی نیز بر دولت‌ها فشار وارد خواهد کرد و علاوه بر آن، احتمال مهاجرت برای یافتن شغل نیز افزایش خواهد یافت و در نتیجه، بسیاری از کشورها با مشکلات فراوان و بسیار جدی، روبرو خواهند شد. طبیعی است که ایجاد بسترهای وسیع برای اشتغال پس از پایان پاندمی، کاری زمان‌بر و هزینه‌بر خواهد بود و به آسانی امکان‌پذیر نخواهد شد. از طرف دیگر، بر اثر فوت بخشی از نیروی کار متخصص در کشورهای گوناگون، احتمالا تا سال‌ها، کمبود نیروی کار ماهر و دارای تخصص در برخی بخش‌ها محسوس خواهد بود. به عبارت دیگر، کشورهای گوناگون در سطح جهان از یک سو با تعداد فراوان بیکاران در بخش‌های متعدد و از سوی دیگر با کمبود نیروی کار متخصص در برخی بخش‌ها مواجه خواهند شد. موارد بیان شده، مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی برای کشورها به وجود خواهد آورد.
صدمات روحی افراد به علت از دست دادن بستگان و دوستان نیز از مواردی است که ممکن است حتی بعد از پاندمی نیز نیازمند رسیدگی‌های سیستم‌های بهداشتی و درمانی کشورها باشد که از یک سو، هزینه‌هایی برای دولت‌ها خواهد داشت و از سوی دیگر، بهره‌وری نیروی کار را نیز ممکن است کاهش دهد.
بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی متضرر از پاندمی کوویدـ۱۹ که دریافت‌کننده کمک‌های مالی یا وام‌های گوناگون هستند، بعد از پاندمی (و حتی در برخی موارد، پیش از پایان کامل پاندمی) باید بازپرداخت آن بخش از کمک‌های مالی و وام‌های خود را که بلاعوض نبوده است را شروع کنند و طبیعتا تا مدت‌ها، تاثیرات شیوع این بیماری را تجربه خواهند نمود. این مورد به ویژه در مورد شرکت‌های بزرگ جهان همانند ایرلاین‌های گوناگون که برای فرار از ورشکستگی، نیازمند میلیاردها دلار کمک‌های دولتی در زمان پاندمی بوده‌اند، محسوس‌تر خواهد بود.
با توجه به موارد بیان شده، حتی پس از پایان پاندمی کوویدـ۱۹، تا مدت‌ها، برخی آثار اقتصادی ناشی از آن باقی خواهد ماند و خروج از رکود شدید اقتصادی ناشی از این بیماری، زمان‌بر خواهد بود. به عبارت دیگر، آثار اقتصادی شیوع این بیماری، حتی پس از پایان همه‌گیری جهانی آن، بلندمدت خواهد بود.
به بیان دیگر، پس از پایان پاندمی، مدت‌ها طول خواهد کشید تا وضعیت اقتصادی جهان به وضعیت قبل از شیوع این بیماری برگردد.
این پژوهشگر معتقد است: این بیماری حتی آداب اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار داده است به گونه‌ای که دست دادن، روبوسی و در آغوش گرفتن یکدیگر فراموش شده است و افراد تنها در صورت لزوم، صرفا با رعایت فاصله اجتماعی با یکدیگر ملاقات می‌نمایند.
قرنطینه‌های طولانی در برخی کشورهای جهان بر مردم تاثیر گذاشته است به گونه‌ای که منابع موثق و کارشناسان روانشناسی و روانپزشکی از افزایش افسردگی در جوامع، خبر می‌دهند. منابع گوناگون ذکر می‌کنند که احساس تنهایی، گوشه‌گیری و انزوا و همچنین از دست دادن مهارت‌های اجتماعی نیز از مواردی محسوب می‌شود که ممکن است از عوارض شیوع این بیماری در درازمدت باشد.
افسردگی و سایر ناراحتی‌های روانشناختی نه تنها ممکن است بر بهره‌وری مناسب نیروی کار در کشورهای گوناگون تاثیر بگذارد، بلکه باعث افزایش هزینه‌های بیمه‌ها و سیستم‌های درمانی کشورها خواهد شد و به همین علت، فشار بیشتری بر اقتصاد کشورها تحمیل خواهد گردید.
نقش فناوری‌های جدید
جای بسی امیدواری است که استفاده از تکنولوژی‌های نوین، باعث رشد و گسترش بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، پست الکترونیکی، آموزش الکترونیکی و سایر خدمات الکترونیکی شده است که هم امکان انجام بسیاری از امور را به صورت الکترونیکی و بدون مراجعه فیزیکی فراهم نموده و هم باعث شده است که امکان انجام کارهای متنوع به صورت دورکاری فراهم شود تا کارها متوقف نشوند و لطمات اقتصادی ناشی از این بیماری، تا حدی، کمتر شود.
طبیعتا، دورکاری و همچنین عدم نیاز به مراجعه فیزیکی برای دریافت خدماتی که از طریق الکترونیکی نیز قابل دریافت است، باعث کاهش گسترش بیماری نیز شده است، مواردی که در اپیدمی‌ها و پاندمی‌هایی که بشر در قرون گذشته به خود دیده، سابقه نداشته است.
گالستیان در پایان نوشت: بیماری کوویدـ۱۹ باعث کم شدن درآمدهای مربوط به فروش و صادرات کالاهای صنعتی، کم شدن درآمدهای نفتی کشورهای صادرکننده، کم شدن درآمدهای حاصل از گردشگری، کم شدن درآمد شرکت‌های بزرگ و کوچک مسافربری، کم شدن درآمد شرکت‌های گوناگون حمل و نقل کالا، کم شدن درآمد کسب‌وکارهای خرد و به صورت کلی، باعث کم شدن درآمد بیشتر مشاغل تولید کالا و خدمات در سطح جهان خواهد شد و در ضمن، هزینه‌های گوناگونی برای پیشگیری و درمان بیماری به کشورهای مختلف، تحمیل خواهد نمود و علاوه بر آن، باعث افزایش آمار بیکاری در سطح جهان خواهد شد.
با توجه به مواردی که اشاره شد، به نظر می‌آید که بیماری کوویدـ۱۹ تاثیر منفی بسیار شدید و بی‌سابقه‌ای بر اقتصاد جهانی داشته باشد و انتظار می‌رود که این تاثیر، طی هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌های آینده، بسیار بیشتر شود و طبیعتا، باعث کاهش رشد اقتصادی کشورهای گوناگون جهان به صورت بسیار سریع گردد. برخی منابع موثق پیش‌بینی می‌کنند که تاثیر شیوع این بیماری از یک شوک اقتصادی، بسیار فراتر رفته و به یک بحران گسترده اقتصادی جهانی تبدیل خواهد شد، برخی منابع نیز از احتمال رکود اقتصادی بسیار عمیق در سطح جهان، خبر می‌دهند. در هر حال، بیشتر منابع معتبر پیش‌بینی می‌کنند که میزان رشد اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰ به شدت سقوط خواهد کرد و سیر نزولی شدیدی خواهد داشت.
نظر شما