خویشتن‌داری راهکاری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی

 اما شاید زمانی‌که گفته می‌شود خویشتن داری و صبوری در برابر آسیب راهکار مقابله با این معضل و مشکل است، عمل کردن به این گفته شاید به سادگی گفتنش نباشد. به عبارتی بین گفتن و عمل کردن فاصله طولانی وجود دارد که تنها با ارائه آموزش های لازم از خانواده، مدرسه، جامعه و رسانه های فراگیر پر می شود.

در روایت پرده ای از این معضل می توان به درگیری های کلامی بین افراد در مکان‌ها، معابر و سایر جاهای عمومی اشاره کرد؛ در یک نمونه اخیر در بروجرد زن میانسالی برای تکمیل مدارک به اداره ثبت مراجعه می کند؛ طرف دعوا با خشم و عصبانیت وارد می شود، بدون مقدمه طرف را مورد حمله انواع اهانت های کلامی قرار می دهد و زن میانسال فقط سکوت می کند.

تداوم اهانت ها و شدت یافتن توهین های طرف دیگر دعوا که زن میانسال را خطاب قرار داده است باعث می شود در یک جمله تمام اهانت ها و توهین ها و الفاظ رکیک را به طرف مقابلش بازگرداند و خویشتن داری که اگر برای دقایقی تداوم می یافت منجر به درگیری فیزیکی نمی شد و یکی از طرفین دعوا که هر دو خانم هستند، مشتی به فک طرف مقابل می زند و حالا چند ماه است که پرونده آنها در پزشکی قانونی دنبال می شود.

در مورد دیگری دو طرف دعوا که در هنگام عبور از خیابان اتفاقی بهم برخورد می کنند، همین نقطه آغازی برای شروع درگیری می شود و خانمی که مدعی است به تازگی جراحی پلک انجام داده است بر اثر همین برخورد ساده که طرف مقابل حواسش به مسیر حرکتش نبوده و به صورت او برخورد کرده است می گوید؛ پلک او دچار آسیب جدی شده است و بعد از درگیری خیابانی حالا در پزشکی قانونی مساله را دنبال می کند.

مواردی از این دست را هر کدام از ما بعنوان شهروندانی که در اجتماع حضور داریم و شاهد ماجراهایی از این دست بوده ایم. بنا بر اعلام پزشکی قانونی لرستان در بهار امسال چهار هزار و ۲۰۹  نفر مصدوم نزاع به پزشکی قانونی لرستان مراجعه کردند که این آمار در  مقایسه با مدت مشابه سال قبل که مراجعین نزاع سه هزار و ۶۷۰ نفر بوده ، ۹ درصد افزایش یافته است.

بنا بر گفته دکتر محمد رضا نظیفی  در خردادماه امسال ، آمار مراجعین نزاع به پزشکی قانونی استان لرستان شانزده هزار و هفت نفر بوده که نسبت به مدت مشابه در خردادماه سال گذشته که سیزده هزار و چهل نفر بوده و ۱۹ درصد افزایش را نشان می دهد.

بنا بر گفته مدیر کل پزشکی قانونی لرستان این آمار نسبت به فروردین و اردیبهشت ماه سال گذشته بیشترین افزایش را نشان می‌دهد.

ضرورت آموزش کنترل خشونت در خانواده 

فردین کریمی پژوهشگر اجتماعی و جامعه شناس در این خصوص می گوید:  اینکه میزان تاب آوری افراد بسیار کاهش یافته است و برخی مردم با کمترین مساله به خشونت مبادرت می ورزند ریشه در ساختارهای کلان جامعه دارد به عنوان مثال باید آموزش و جامعه پذیری در خانواده صورت گیرد و در مراحل بعدی سایر ارکان جامعه پذیری گروه همسالان و در مرحله بعدی نهادهای اجتماعی این مهم را مورد توجه قرار دهند.

کریمی ادامه داد: وقتی ما از اساس نظام خانوادگی سالمی نداشته باشیم طبیعتا نمی توانیم عملکرد مطلوبی داشته باشیم و انسان سالمی را تحویل جامعه دهیم و همین می تواند از ریشه های خشونت باشد.

وی بیان کرد: در شرایط فعلی به صورت کلی، بخصوص در وضعیت امروز جامعه، تاب آوری اجتماعی به شدت پایین آمده و تنها نظام مقتدر در جامعه فعلی ما نظام سیاسی است که مقتدرانه دارد به حیات خود ادامه می دهد اما سایر نظام های ما رو به رشد نیست و طبیعتا نظام شخصیتی سالمی در جامعه وجود ندارد.

کریمی با اشاره به اینکه  یکی دیگر از دلایل خشونت، پایین آمدن سلامت اجتماعی است، افزود: سلامت اجتماعی مولفه هایی همچون شکوفایی اجتماعی، انطباق اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی دارد که برای سنجش سلامت اجتماعی باید مولفه های مختلف مورد پایش قرار گیرند.

وی بیان کرد: زمانیکه افراد در یک جامعه خود را عضوی از یک جامعه نبینند و احساس تعلق اجتماعی نکنند، بدنبال خواسته های شخصی خود می روند و عموما هم با ناکامی مواجه می شوند و افراد با مجموعه اقداماتی که خواسته خود را مقدم بر جامعه می دانند احساس تعلق اجتماعی ندارند و به راحتی مرتکب خشونت می شوند.

احساس حقارت و انتشار خشم

وی با بیان اینکه علاوه بر این موارد نظام شغلی باید انسان را شکوفاتر و سالم تر کند، اظهارداشت: اگر در جامعه ای ، نظام شغلی موجود انسان را کوچک و حقیر نشان دهد و شرایط رشد انسان را فراهم نکند در چنین جامعه ای ، فرد، خشمی همیشگی با خود همراه دارد و به طور مداوم در جامعه انتشار می دهد.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه تقویت فضاهای عمومی می تواند در کاهش خشم افراد موثر باشد، بیان کرد:  افراد در فضاهای عمومی حالشان بهتر است و در چنین فضایی در مورد مسائل مختلف می توانند صحبت کنند. یکی از دلایل جذابیت فضای مجازی همین است که فرصت و امکانی را فراهم می کند که افراد در فضایی عمومی اما بصورت مجازی با هم گفت و گو کنند.

ضرورت آموزش در کنترل خشم 

یک روانشناس بالینی گفت: موضوع خشونت یک احساس طبیعی است که مانند خنده، ترس، غم و شادی در همه افراد وجود دارد. در بحث پیشگیری در جامعه  ضعف هایی وجود دارد . باید از همان  دوران کودکی آموزش مورد توجه قرار گیرد و کودک باید بیاموزد برای تامین سلامت روان بعد سه سالگی  برخی خواسته ها را به تعویق بیندازد.

علیرضا رخشان می گوید: یکی از دلایل خشونت در رفتار افراد این است که فرد تحمل رفتار خلاف میل خود را ندارد و تحمل کافی را ندارد و  افراد یاد نگرفته اند توقعلات و انتظارات را با واقعیات تنظیم کنند.

مشاهده خشونت؛ یادگیری خشونت 

رییس مرکز مشاوره تی سی بروجرد اضافه کرد: : عمده علت خشونت  به موضوع آموزش مرتبط است ؛ وقتی یک کودک در خانه شاهد دعوا و کتک کاری والدین است آرام آرام آموزش می بیند و خشونت در او تقویت می شود و نمی توان به او گفت خشن نباشد زیرا خشونت مانع از خشونت نمی شود.

وی یادآور شد: برخی افراد به خاطر موضوع اقتصادی و فقر یا زندگی ایلی و طایفه ای  و قبیله ای که دارند موضوع خشونت را از زاویه  اقتدار ، غیرت و تعصب می بینند و گمان می کنند اگر دفاع نکنند غیرت ندارند که داشتن چنین تفکری نیز به مساله آموزش برمی گردد.

این استاد روانشناسی بالینی گفت: مهارت اداره کنترل خشم نیاز به آموزش دارد ، چیزی که مورد غفلت واقع شده  و لازم است ، رسانه ها، مدارس و مددکاران اجتماعی به آن توجه ویژه داشته باشند.

رخشان با اشاره به اینکه دانشگاهیان باید در مسائل کلان جامعه مشارکت داده شوند گفت: برای پیشگیری از فروپاشی اجتماعی لازم است که جامعه بصورت علمی و با مشارکت و نظرخواهی از دانشگاهیان و نخبگان اداره شود.

این استاد روانشناسی یادآور شد: در عین حال ، برنامه ها و سریالهای تلویزیونی با اجتماع امروز همخوانی ندارد و زندگی هایی را به تصویر می کشد که اکثر مردم از آن بهره مند نیستند و این خود باعث خشونت می شود.

بنا بر گفته کارشناسان ؛ در تعریفی ساده خشونت به معنای آسیب زدن فرد به خود و یا شخص دیگر، که انواع مختلف کلامی، جسمی، روانی و جنسی دارد و می توان گفت از زمانیکه انسان بوده خشونت هم وجود داشته و در جوامع پیشا مدرن خشونت بسیار بیشتر از جوامع شهری امروز بوده است.

جامعه ما هم همین مسیر را طی کرده به عبارتی از یک جامعه پیشا مدرن به یک جامعه مدرن رسیده است اما با اینکه خیلی از ساختارهای قدیمی از بین رفته ، جایگزینی برای آن ایجاد نشده است چیزی که بنا بر گفته کارشناسان تنها با آموزش می توان به این جایگزین ها رسید.