اهمیت پرداختن به زبان فارسی بر کسی پوشیده نیست و شاید مهمترین و برجسته‌ترین قسمت این پرداختن به این دلیل باشد که فارسی صرف یک زبان نیست بلکه چراغ روشن نگه‌دارندۀ یک تمدن و فرهنگ است. تمدنی که حالا قرن‌ها از حضور آن در عرصه هستی می‌گذرد و مادامی‌که افرادی به واسطۀ آن با هم ارتباط برقرار کرده و زندگی می‌کنند، این تمدن هم زنده می‌ماند و نفس می‌کشد.
یکی از بخش‌های جذاب و پایه در هر زبانی ادبیات شفاهی است؛ ادبیاتی که به واسطه حرف‌زدن‌ها و انتقال سینه به سینه در خلال هزاره‌ها باقی مانده‌اند و همچنان حاوی عناصر برجسته‌ای از آموزه‌های اخلاقی و پیام‌های رفتاری هستند.
ضرب‌المثل‌ها مهمترین جزء در این فرهنگ شفاهی هستند که جوامع بسته به درک اهمیت بستر پرداخت مناسب را برای آنان فراهم ساخته‌اند.
به تازگی (از شروع سال ۹۹) برنامه روزخوش در شبکۀ جام‌جم به صورت ویژه‌ای به ضرب‌المثل‌ها توجه نشان داده و بخشی از برنامه‌های کلی خود و همچنین قسمت‌هایی جزئی در کلیت برنامه‌هایش را به این موضوع تخصیص داده است. موضوعی که جذابیت‌های بالقوه‌ای دارد و نیاز به این پرداخت را بیش از بیش برجسته می‌سازد.
زبان فارسی، عاملی در بقای هویت ملی و فرهنگی
حسین علیاری تهیه‌کننده برنامه روز خوش در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و در توضیح علل پرداختن به ضرب‌المثل‌های ایرانی در این برنامه، گفت: با توجه به این که مخاطبان برنامه روز خوش ایرانیان خارج از کشور هستند ما چند هدف را برای این برنامه درنظرگرفته‌ایم؛ اهدافی چون جذب مخاطب برای شبکه جام جم و پرکردن فضاهای روحی و عاطفی که ایرانیانی که خارج از ایران زندگی می کنند با آن مواجه هستند.
وی افزود: در کنار این هدف‌ها یکی از اهداف ما پاسداشت زبان فارسی است، هم برای ایرانیانی که سال‌هاست خارج از ایران زندگی می کنند و هم برای نسل های دوم و سوم که سال‌هاست از فرهنگ و شرایط داخل کشور دور هستند و این زبان است که می تواند به بقای هویت ملی و فرهنگی این افراد یاری رساند؛ به همین دلیل ضرب المثل‌ها یکی از بخش‌هایی است که ما به آن می‌پردازیم؛ البته در طول برنامه بخش های مختلفی برای زبان فارسی داریم، مثلا در آیتم خوش قلم به معرفی کتاب از نویسندگان ایرانی می‌پردازیم (چون اسم برنامه «روز خوش» است، اسامی آیتم ها هم این کلمه «خوش» را دارند).
بخش دیگری را هم قرار است در راستای همین اشاعه ضرب المثل ها شروع کنیم که بر این اساس مشغول همکاری با بنیاد سعدی هستیم و آنها هم با ما همراه شده اند تا از دفاتری که خارج از کشور دارند، برای این همکاری کمک بگیرند؛ چنانچه قرار است تا از زبان آموزان و فارسی آموزان (دانشجوهای غیرایرانی که فارسی می آموزند) گزارش‌هایی تهیه کنیم؛ می‌خواهیم ضرب المثل های ایرانی را با ضرب المثل های مشابه خارجی از سایر کشورها قیاس کرده و به یک تفاهمی در زبان برسیم.
تهیه‌کننده روزخوش تصریح کرد: این ششمین برنامه است که کارشناس در استودیو داشته‌ایم اما برنامه‌های دیگری هم بوده اند که در آنها به صورت گزارش و جداگانه به زبان فارسی پرداخته شده است؛ تقریبا می‌شود گفت که از شروع برنامه روز خوش ما به زبان فارسی پرداخته‌ایم. روزخوش از ۱۹ اسفند ۹۸ شروع شده و تاکنون ۵۰ برنامه آن پخش شده و تا ۱۰ مرداد، ۵۰ قسمت نوبت اول به پایان رسید و اکنون سری جدید را شروع کرده‌ایم که تا عید می‌رویم و بر این اساس چیزی حدود ۸۰ برنامه خواهیم داشت.
حکایت نهفته در ضرب‌المثل‌ها شیرینی زبان فارسی است
علیاری در پاسخ به این سوال که سختی‌ها و شیرینی‌های پرداختن به زبان و ادبیات فارسی در برنامه‌سازی و تولید محتوا چه مواردی است، تاکید کرد: طرح ضرب المثل ها از سال ۹۹ در این برنامه شروع شد و شیرینی این موضوع این آگاه شدن است؛ در این مفهوم که ناگفته هایی در زبان فارسی (و هر زبان دیگری) هست که شاید به صورت یومیه استفاده شده و سینه به سینه انتقال یافته باشد و طرف مفهوم کلی آن را می داند اما حکایت آن را نمی داند یا حتی ممکن است حکایت دچار تحریف شده باشد و این آگاه شدن از اصل داستان لذت‌بخش است.
مثلا در ضرب المثل‌ها هم گرگ بالان دیده داشته‌ایم و هم گرگ باران دیده و ما در برنامه اخیر بحث کردیم که کدام صورت درست است؟ یا در مورد بیت «چنین است رسم روزگار درشت/ گهی پشت به زین و گهی زین به پشت» بحث کردیم که در گفتار ممکن است معنی آن با یک کسره تغییر کند و اینها شیرین است و به قول کارشناس آخرین برنامۀ ادبی (آقای امیرافضلی) این یکی از مثال‌هایی است که قدمتی کهن حدود ۱۰۰۰ سال دارد چون از شاهنامه گرفته و سینه به سینه منتقل شده است و وجه تمثیل‌ها و حکایات آن مهم است. وی افزود: زبان فارسی شیرینی خودش را دارد و کشف این موضوعات و نکاتی که بعضا نمی‌دانیم، شیرینی آن را بیشتر می‌کند.
کار ما سختی خاصی ندارد و چون از آن لذت می‌بریم سختی هایش دیده نمی شود؛ اما قسمت مهم هر کار بررسی و تحقیق و پژوهش است؛ که در برنامه‌سازی هم سختی های کار ما است اما وقتی کار روی آنتن می‌رود با توجه به این که دوست داریم مخاطبانمان بپسندند و کاری برای زبان فارسی انجام داده باشیم، اینها برای ما مهم است.
تهیه‌کننده برنامه روز خوش در پاسخ به این سوال که مبنای انتخاب کارشناسان در این برنامه چه چیزی است، یادآور شد: مبنا تحصیلات و حوزه کاری ایشان است؛ این که عملا در چه حوزه‌ای کار کرده‌اند، مهم است. بر این اساس مهمانان ما نویسندگان و شعرا و کسانی هستند که در این زمینه‌ها کار کرده باشند؛ یعنی کسانی که به صورت کاربردی با زبان فارسی درگیر باشند، با واژه‌ها درگیر بوده باشند و کلمات دغدغه‌شان باشد و واژگان و زبان در ذهنشان ملکه شده باشد.
وی ادامه داد: بر این اساس یکی از مراکز مرجع برای ما بنیاد سعدی است که فراخور آیتم و موضوع از تخصص و آگاهی آنان بهره می‌گیریم.
توجه به زبان مادری در هویت فرهنگی برجسته است
علیاری با اشاره به رده سنی مخاطبان برنامۀ «روز خوش» تصریح کرد: مخاطب این برنامه عام هستند و اگرچه به صورت مشخص به گروه سنی کودک و نوجوان نمی پردازیم اما سعی می‌کنیم در بخش هایی که برای معرفی کتاب داریم، به معرفی کتاب‌هایی بپردازیم که برای کودکان است؛ مثلا معرفی کتاب‌های برخی از انتشارات که به صورت ساده شده به گلستان و بوستان پرداخته‌اند و می شود مفاهیم این کتاب‌های کلاسیک ادبیات فارسی را با مفاهیم ساده‌تر به بچه‌ها بیاموزیم، به صورتی که برای کودکان و نوجوانانی که در خارج از کشور هستند، جذاب باشد.
همچنان که در رده‌های سنی بالاتر هم از کتاب‌های جلال‌الدین کزازی (استاد دانشگاه، شاعر، نویسنده، مترجم، شاهنامه‌پژوه و پژوهشگر برجستهٔ ایرانی در زبان و ادب فارسی) معرفی کرده‌ایم و تلاش می‌کنیم مخاطبانمان را در موضوعات گسترده‌ای آگاه کنیم؛ مثلا در مباحث روانشناسی و بحث هویت فرهنگی یکی از موارد برجسته توجه به زبان مادری است و این که چگونه می شود این ارتباط با مبدا را برای کسانی که مهاجرت کرده‌اند، حفظ کرد.
تهیه‌کنندۀ برنامه روز خوش با تاکید بر اهمیت کار در حوزه زبان فارسی، خاطرنشان کرد: هرچه برای زبان فارسی کار کنیم، جا دارد. و در کار برای آن سعی می شود اما هنوز کافی نیست و هرکس به فراخور کارش باید به این مهم بپردازد.
وی افزود: ما در حوزه کاری خودمان تلاش کرده ایم که نویسندگانی که به مخاطبان معرفی می‌کنیم حتما ایرانی باشند اما ممکن است دیگران صرف کتاب را مدنظر داشته باشند و کتاب‌های ترجمه شده را هم مورد توجه قرار دهند (که این کار هم ارزش‌های خودش را دارد).
کسانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، باید از همه ابعاد روز زندگی در ایران (مثلا ابعاد فرهنگی، هنری و ...) با خبر باشند؛ چراکه همه اتفاقات زندگی در ایران اتفاقات سخت روزمره نیست و در رشته‌های مختلف پیشرفت‌های متعددی بوده است که باید به آنها پرداخت.
تمرکز بر سبک زندگی ایرانی-اسلامی
علیاری در پاسخ به اقبال مخاطبان نسبت به این برنامه و اساسا دیده‌شدن برنامه‌های این شبکه برای ایرانیان خارج از ایران، اظهار داشت: بازخورد خوب است، البته برنامه ما هنوز جوان است؛ برای چندین سال شبکه جام جم برنامه صبحگاهی نداشته است (برنامه‌های شبکۀ جام‌جم ۲۴ ساعته پخش می‌شود اما حدود ۴ سالی بود که برنامه زنده صبحگاهی نداشتیم و برنامه‌ها تولیدی و تامینی بوده است) و تازه در مرحله جذب مخاطب هستیم؛ امور مخاطبان شبکه که ارتباط با مخاطبین قبلی دارد گویای این است که برخی نمی دانسته‌اند برنامه صبحگاهی شبکه شروع شده است؛ به هرحال در اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی بازخوردهایی داریم که نشان از دیده شدن برنامه است.
این برنامه ۹ صبح به وقت ایران پخش می شود که در برخی از بخش های اروپا ساعت ۶ و ۶:۳۰ است و ممکن است کسانی نتوانند در این زمان برنامه را ببینند که خوشبختانه فضای مجازی این فضا و فاصله را پوشش داده است.
وی در انتها تاکید کرد: برنامه ما صرفا ادبیات نیست، پس صرفا برنامه را در حوزه ادبیات و زبان فارسی نبینید؛ هدف اصلی این برنامه تمرکز بر سبک زندگی ایرانی-اسلامی است که در قسمت های مختلف به این موضوع اشاره می کنیم و حتی در ضرب‌المثل‌ها هم به این موضوع توجه داریم؛ بر این اساس کارشناسانی از حوزه‌های روانشناسی و جامعه شناسی و کارشناس سلامت و ... داریم که تلاش می‌کنیم درباره این سبک زندگی صحبت کنیم؛ ضمن این که تلاش داریم برنامه به دلیل صبحگاهی بودن انرژی بخش باشد و هم این که برخی از نوستالژی‌ها و خاطرات مردم را برایشان زنده کنیم.
مجله صبحگاهی روز خوش از تولیدات گروه اجتماعی و اقتصادی شبکه جام جم است و تلاش دارد صبحی پر نشاط و سرشار از صمیمیت را برای بینندگانش رقم زند. ارائه مباحث کارشناسی در حوزه های سبک زندگی اسلامی ایرانی، توسعه فردی، روابط فرد در خانواده و اجتماع و همچنین موضوعاتی چون مردم شناسی اقوام ایرانی، اقلیم ایران، طرح مباحث بهداشتی و حفظ سلامت، پخش موسیقی زنده مقامی، محلی و مردمی از جمله بخش‌های روزخوش می‌باشد. علاوه بر این، در این برنامه اطلاعات، اخبارو رویدادهای امیدبخش به ویژه نمایش پیشرفت های غرورانگیز ایرانیان توسط مهدی آقابیگی به سمع و نظر مخاطبان می‌رسد.
در «روز خوش» که از دوشنبه تا جمعه ساعت ۹ صبح به وقت تهران روی آنتن شبکۀ جام‌جم می‌رود، امین نبی اللهی، نعیمه خزایی، مریم ماهور، اردشیر منظم و مهسا ایرانیان به عنوان مجری حضور دارند.
نظر شما