اندیشه دایرکردن این کتابخانه به سال ۱۳۲۴ باز می‌گردد، آن‌هنگام که رضا مزینی رئیس وقت اداره فرهنگ فارس، انجمنی به نام 'انجمن کتابخانه ملی فارس' را با شرکت ۱۲ عضو تشکیل داد و این انجمن برای محل کتابخانه، چندین مکان را در نظر گرفت که سرانجام با جلب موافقت وزارت فرهنگ و اداره کل باستان شناسی ایران، قسمت جنوبی باغ نظر یا موزه پارس کنونی برای ساختمان آن در نظر گرفته شد.
طراحی این کتابخانه منسوب به معمار برجسته فرانسوی آندره گدار است که بنای حافظیه را نیز با الگوبرداری از عناصر معماری اسلامی ـ ایرانی، به‌صورت کلاه فرنگی در وسط باغی سرسبز اجرا کرد.
شالوده این کتابخانه از طریق جلب کمک‌های فرهنگوران پی‌ریزی شد و سالیان سال چهره‌های مطرح فرهنگ و ادب شیراز ریاست آن را بر عهده داشتند و بعدها به کتابخانه شهید آیت الله دستغیب تغییر نام داد. هم‌اکنون نیز از معتبرترین کتابخانه‌های ایران به شمار می‌رود که در بافت تاریخی شیراز قرار دارد.
خانه‌ای برای روزنامه‌های خاک‌گرفته
از ویژگی‌های بارز کتابخانه شهید دستغیب بهره‌مندی از آرشیو مطبوعات فارس است. آرشیوی که حتی نخستین نسخه‌های روزنامه‌های فارس را در بر دارد و سند و گواهی است بر پیشگامی روشنفکران و نخبگان این استان در عرصه مطبوعات.
به همین دلیل کتابخانه شهید دستغیب هم در زمره میراث فرهنگی فارس و هم منبعی باارزش برای فرهنگوران به‌شمار می رود که اهمیتی صدچندان به عملیات بهسازی آن بخشیده است.
بهسازی این کتابخانه با ۷۰ سال دیرینگی، پس از دو سال مطالعات کارشناسی از ششم مردادماه سال ۱۳۹۸ آغاز شد و از این منظر که منابع غنی این کتابخانه همچنان مرجع بسیاری از پژوهش‌هاست، با همکاری شورای شهر و شهرداری شیراز، در مدت بهسازی به ساختمان شورای شهر منتقل شد.
شیوع بیماری کرونا، عملیات بهسازی کتابخانه شهید دستغیب را نیز مصون نداشت و گرچه مراحل مناقصه و تعیین پیمانکار آن در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ صورت گرفت، اعلام همه‌گیری کرونا از ابتدای اسفندماه همان سال، سبب شد در تحویل پروژه به پیمانکار و شروع عملیات اجرایی آن وقفه‌ای ایجاد شود.
مسئولان درنظر داشتند عملیات بهسازی باعنوان یکی از پروژه‌های بسیار مهم فرهنگی استان فارس در نخستین روزهای معرفی شیراز به عنوان پایتخت کتاب ایران، در مراسمی با حضور مسئولان و فرهنگوارن شیراز آغاز شود که دست نداد.
به هر روی، پس از تمام فراز و فرودها، فاز نخست عملیات اجرایی بهسازی این کتابخانه با تاخیر در هفتم اردیبهشت‌ماه سال جاری رقم خورد.
کتابخانه‌های عمومی فارس در عید فطر سال جاری پایان مرحله نخست بهسازی و ورود به فاز دوم این عملیات را اعلام کرد که شامل آغاز عملیات زیرساخت‌های تاسیساتی است. ارتقای سیستم برق کتابخانه، سیستم‌های آتش‌نشانی و اطفای حریق، لوله‌کشی و جانمایی سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی از جمله اقدامات فاز دوم عملیات اجرایی به شمار می‌رود.
زمان دقیق اتمام کار معلوم نیست
دست‌اندرکاران اداره کل کتابخانه‌های عمومی فارس در نظر داشتند بهسازی آن را همزمان با جشن تولد ۷۰ سالگی این کتابخانه به تمام برسانند که نامشخص بودن شرایط بیماری کرونا و تداوم آن، امکان هرگونه زمان‌بندی را از بین برد و حال، نمی‌توان زمانی دقیق برای اتمام کار در نظر گرفت.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان فارس در گفت‌وگو با ایرنا ابراز داشت: طرح بهسازی این کتابخانه، از سال ۱۳۹۵ با فعالیت «شورای بازسازی کتابخانه عمومی شهید آیت‌الله دستغیب» آغاز شده است و با نظارت اداره کل عمرانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دفتر فنی استانداری فارس نهایی شد که بر اساس آن اقدامات لازم برای بهسازی و تجهیز این کتابخانه در حال انجام است.
روح‌الله منوچهری با بیان اینکه تأمین اعتبار بهسازی کتابخانه عمومی شهید دستغیب با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و استانداری، اداره کل راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه فارس در دست تامین است، افزود: عملیات بهسازی با هزینه‌ای بالغ بر ۳۰میلیارد ریال آغاز شده است.
وی بهسازی کتابخانه شهید دستغیب را در زمره دو برنامه مهم فارس در حوزه پایتختی کتاب ایران برشمرد و افزود: بهسازی کتابخانه عمومی شهید دستغیب و تعیین زمین کتابخانه مرکزی شیراز از جمله تعهدات ما در حوزه پایتختی کتاب ایران است.
تاکید مقامات ملی و استانی بر پایان کار در هفتادسالگی کتابخانه
در طول عملیات بهسازی این کتابخانه بسیاری از مقامات ملی و استانی از روند پیشرفت طرح بازدید کردند. از جمله باید به بازدید معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اشاره کرد.
مهدی رمضانی خردادماه سال جاری با هدف بررسی وضعیت کتابخانه‌های استان، از روند بهسازی کتابخانه عمومی شهید دستغیب نیز بازدید کرد و خواستار تسریع در اتمام کار تا پایان سال جاری شد.
همچنین نمایندگان فارس در مجلس شورای اسلامی نیز در بازدیدهایی جداگانه بهسازی و مرمت این کتابخانه را در زمره اولویت‌های فارس در حوزه کتاب و کتابخوانی برشمردند.
در بازدیدی که اخیرا فرماندار شیراز از این مجموعه به عمل آورد، اظهار داشت: کتابخانه قدیمی دستغیب که در ایام نه چندان دور به نام کتابخانه ملی پارس شناخته می‌شد، از نمادهای فرهنگی شهر شیراز است و وجود چنین پروژه‌هایی نشان‌دهنده جایگاه والای کتابخانه‌ها در نگاه مسئولان شهرستان و استان است.
محمدرضا امیری ابراز امیدواری کرد: کتابخانه دستغیب در هفتادمین سال تاسیس آن بازگشایی شود و مردم فرهنگ دوست شیرازی از خدمات آن بهره ببرند.
همچنین رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس که از این کتابخانه بازدید کرد، در این بازدید راهکاری‌هایی برای رفع مشکلات موجود در روند بهسازی کتابخانه ارائه شد که در ادامه بهسازی در نظر گرفته خواهد شد.
