واکاوی مشکل دیرینه آب بیرم به دور از هیاهو

البته ساخت آب انبارها و برکه های آبی که نمادی از تدبیر و خلاقیت مردمان آن روزگار در کهن دیار لارستان و بسیاری از مناطق دیگر این شهرستان بود نیز خود نشانه ای است که منطقه لارستان از گذشته های دور و سالیان متمادی همواره در معرض بی آبی و خشکسالی قرار داشته وکم آبی  جزءلاینفک و زنگ خطری بود که این شهرستان را تهدید می کرد.
اگرچه ساخت آب انبارها در منطقه بیرم به نسبت لارستان و یا مناطق دیگرآن کمتر به چشم می آید و شاید مردم در آن زمان احساس نیازی به ساخت این برکه های آبی نکرده بودند، اما ساخت این آب انبارها حکایتی از دامنه وسیع چالش کم آبی در کل منطقه لارستان به دلیل کاهش نزولات آسمانی و شرایط  خاص آب و هوایی آن در طول سالیان متمادی دارد.
آب انبار و یا برکه های آبی به معنای مخازن و محل ذخیره آب معروف بوده اند و در مناطق جنوبی  فارس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
در کنار این مشکلات خاص و شرایط آب و هوایی منطقه ، بروز خشکسالی ها و همچنین برداشت های بی رویه برای کشاورزی ، فرسایش و استهلاک خطوط و تاسیسات منابع آبی که عمر برخی از این تاسیسات به بیش از ۲۵ سال نیز می گذرد به ویژه در سطح روستاها و مناطق دورافتاده لارستان ، موضوع دسترسی به منابع آبی و همچنین تامین آب شرب سالم را با چالش جدی تری مواجه ساخته است.
افت فشار آب در منطقه بیرم و قطعی های مکرر و عدم دسترسی مناسب مردم به آب از جمله مسائلی است که بیرمی ها و مردم این منطقه خواستار رفع آن هستند.

ماهی‌گیری از آب گل‌آلود
آنچه مسلم است این است که در بیان مشکلات و موضوع آب بیرم بیش از آنکه اصل موضوع برجسته شود و مشکل کم آبی منطقه مرتفع شود برخی حواشی های چیره شده بر متن، مانع از حل اساسی موضوع شده است.
برخی ها حتی دنبال آنند که از همین آب گل آلود بیرم نیز ماهی بگیرند و این مشکل و چالش انباشت شده از سالیان متمادی و تا حدودی حاصل خشم طبیعت و دخالت های انسانی را تنها مربوط به این دوران و یا دست مایه ای برای تخریب دولت قرار دهند.
اگر چه این واقعیت را نباید و نمی توان انکار کرد که آب بیرم مشکل دارد، قابل شرب نیست و عامل بروز برخی معضلات دیگر در منطقه شده است، اما از طرف دیگرباید پذیرفت که این موضوع و چالش اساسی را تنها به این دولت و مربوط به این برهه زمانی نباید گره زد.
مردم و شهروندان بیرمی سالهاست با این مشکل و افت فشار آب و غیرقابل شرب بودن دست و پنجه نرم می کنند و ضرورت چاره اندیشی ، برنامه ریزی به صورت کوتاه مدت و بلند مدت باید در دستور کار متولیان قرار گیرد .

بیرم با کیفیت ترین آب در لارستان را داشت
یکی از شهروندان بیرمی در این زمینه می گوید: زمانی و تا حدود ۱۵ سال پیش آب منطقه بیرم بهترین و با کیفیت ترین آب را بین سایر مناطق لارستان و حتی استان فارس داشت و به لحاظ آزمایش های شیمیایی و میکروبی با آب شیراز نیز برابری می کرد.
این کارشناس علوم آزمایشگاه ( بالینی) معتقد است که حتی با انجام آزمایش های شیمیایی میزان نیترات و سختی آب در بالاترین کیفیت قرار داشت و دلیل اصلی آن به اعتقاد وی عدم دخالت های انسانی و شرایط مناسب سفره های زیرزمینی بود.
او می گوید: به مرور و طی این سالها با برداشت های بی رویه سفره های زیرزمینی و بروز بیش از یک دهه خشکسالی بر منطقه و کل استان فارس و همچنین وجود کشاورزی های سنتی سبب کاهش محسوس ذخیره آب در چاه ها و سفره ها شد و بیرم را اینچنین در چنبره مشکل کم آبی فرو برده است.

آلوده بودن با غیرقابل شرب بودن متفاوت است
این کارشناس آزمایشگاه بالینی همچنین معتقد است که آب بیرم قابل آشامیدن نیست و سختی آب که بر اساس استاندارد می گویند حداکثر مجاز آن تا بالای دو هزار است ، هم اینک آب بیرم از این میزان هم بالاتر است.
او می گوید: با انجام یک آزمایش ساده و البته بدون دستگاه های پیشرفته هدایت الکتریکی و رسانایی به عنوان شاخصی برای میزان خلوص آب نشان می دهد که هدایت الکتریکی آب تصفیه و آب معدنی ۲۸۰ و ۳۰۵ میکروزیمنس است و در مقابل هدایت الکتریکی آب لوله کشی شهری بالای چهار هزار میکرو مشاهده می‌شود.هدایت الکتریکی آب بیرم بر اساس آزمایش های انجام شده حدود چهار هزار و ۷۰۰ زینس بوده است.
وی با بیان اینکه رسانایی الکتریکی آب می‌تواند مقدار کل جامدات محلول در آب TDSرا تخمین بزند ، تصریح کرد: در این آزمایش هدایت الکتریکی آب مقطر نزدیک به صفر و یعنی آنکه فاقد املاح است .
این کارشناس آزمایشگاه بالینی یادآور شد: حداکثر مقدار مجاز TDS آب آشامیدنی در استاندارد آب شرب است، این مقدار در استاندارد آب شرب ایران حدود یک هزار و ۵۰۰ و البته در شرایط خاص نیز ۲ هزار میلی گرم است.
وی با بیان اینکه این تنها یکی از شاخص های مهم در زمینه کیفیت مطلوب آب شرب است و سایر معیارها همچون pH و نیترات هم دراین راستا دخیل هستند.
وی گفت:  TDS آب دریا حدود ۹ هزار است و البته آب شرب بیرم نیز چهار هزار بوده که نشان می هد آب این منطقه کیفیت لازم برای استفاده شرب را ندارد.
این کارشناس آزمایشگاه بالینی در منطقه بیرم البته این نکته را نیز متذکر شد که آزمایش های شیمیایی و سنجش میزان سختی آب برای قابل شرب بودن با ازمایش های میکروبی متفاوت است و اینکه آب بیرم آلوده هست یا نیست باید کارشناسان مربوطه و سازمان های متولی در این زمینه پاسخ دهند و با یک آزمایش ساده و نظرات تئوری این موضوع قابل تشخیص نیست.
رسول عرفانی همچنین با توجه به میزان غلظت ، تیرگی و رنگ آب بیرم نیز گفت: این موضوع نیز ناشی از کف شکنی های بیش از حد چاه ها در منطقه است.

نیاز منطقه به آب شیرین کن
آنچه بیش از خود چالش کمبود و افت شدید فشار آب، مردم و شهروندان بیرمی را نگران کرده است،  نبود آب شیرین کن به اندازه نیاز در منطقه است.
یک شهروند بیرمی در این زمینه به ایرنا گفت: تعداد آب شیرین کن ها در بیرم محدود است و خواستار افزایش تعداد تانکرهای آبرسانی برای حمل آب شیرین کن شد.
هادی زندوی می گوید: حتی قیمت آب شیرین کن نسبت به گذشته و در این شرایط سخت گران تر شده است.
وی با بیان اینکه قیمت هر ۲۰۰ لیتر آب شیرین کن ۱۵۰ هزار ریال است، گفت: بسیاری از مواقع ضروری تانکرهای سیار آبرسانی در منطقه حضور ندارند و حتی گوشی های خود را خاموش می‌کنند.

تامین آب پایدار خواسته اصلی بیرمی ها
برخی از شهروندان بیرمی نیز می گویند که کف شکنی چاه ها شاید در کوتاه مدت تا حدودی افت فشار آب را بهبود ببخشد ولی بدون شک مشکل اساسی مبنی بر نبود آب پایدار در منطقه را حل نمی کند.
یکی از شهروندان گفت: در بیشتر ساعات شبانه روز حتی آب برای استحمام و شست‌وشوی دست هم نیست.
او می گوید: بر اساس بررسی های که صورت گرفته قرار بود برای رفع مشکل آب بیرم ابتدا از فاز نخست سد سلمان فارسی و با خط انتقال از حد فاصل روستای ارد تا بیرم اقدام شود که این طرح نیز سالها بدون نتیجه مانده است.
وی تصریح کرد: موضوع انتقال از خط دوم سد سلمان نیز به تازگی در دستور کار قرار گرفته که به نظر می رسد هنوز هیچ گونه تامین اعتباری نیز برای آن پیش بینی نشده و تاکنون وارد فاز عملیاتی و اجرایی قرار نگرفته است.

کف شکنی یکی از چاه ها در حال انجام است
مسئولان شرکت آب و فاضلاب استان فارس نیز در جدیدترین اظهارات خود در مورد آب بیرم اعلام‌ کرده‌اند که آب بیرم با افت فشار مواجه است و قابل شرب نیست.
مدیرعامل آبفای استان فارس در این زمینه به ایرنا گفت:  کف شکنی یکی از چاه های موجود بیرم به عنوان یک راهکار کوتاه مدت برای رفع چالش کم آبی در ببیرم در دستور کار قرار گرفته است.
علی بوستانی اظهار داشت: هم اینک نیروهای شرکت آبفای استان و شهرستان لارستان به صورت سه شیفت و ۲۴ ساعته مشغول کار و کف شکنی یکی از چاه های بیرم هستند تا بتوانیم در زمان کوتاهی بخشی از مشکل کم آبی در یان منطقه را حل کنیم.
وی همچنین یادآور شد: اصلاح شبکه شهر بیرم از محل تنش به وزارت نیرو و سازمان منابع آب ایران پیشنهاد داده شده که پس از ابلاغ اعتبار کار انجام خواهد شد ، امید است هر چه زودتر این اعتبار ابلاغ شود.
مدیرعامل آبفا استان فارس گفت: هم اکنون میزان آب استحصال شده از منابع آب موجود در شهر بیرم از اختلاط آب چهار حلقه چاه آبرفتی تامین می شود.
مختاری تاکید کرد: میزان آب استحصالی از این چاه ها حدود یکهزار و ۵۵۵ متر مکعب متر مکعب در شبانه روز است که برای بیش از سه هزارو ۵۰۰ مشترک شهر بیرم پیش بینی شده است و البته با توجه به فصل گرم سال در برخی ساعات روز با  افت فشار یا قطعی موردی آب در شهر مواجه هستیم.
وی تصریح کرد: همچنین یک حلقه چاه نیز در حال کف شکنی است که با سه شیفته شدن کار کف شکنی این چاه امیدواریم در اسرع وقت در مدار بهره برداری قرار گرفته و مشکل افت فشار و یا قطعی موردی آب شهر بیرم مرتفع شود.

کیفیت آب، خط قرمز است
وی یاداور شد: این شرکت جهت تامین آب شهر بیرم در چند سال گذشته با توجه به محل یابی کارشناسان آب، اقدام به حفر سه حلقه چاه آهکی عمیق در مناطق کوهپایه گاوبست، لاور آبکنه و جنوب محمد قاسمی کرده که این خود نشان از توجه و تلاش دولت و شرکت آبفا فارس به حل مشکل آب شرب شهروندان شهر بیرم دارد اما متاسفانه این چاه‌ها بر خلاف محاسبات کارشناسی، آبدهی نداشته‌اند.
مدیر عامل شرکت آبفا استان فارس با تاکید بر اینکه کیفیت آب شرب مردم خط قرمز این شرکت است، گفت: به دلیل خشکسالی های متوالی چند سال اخیر و همچنین برداشت بی رویه آب توسط کشاورزان در منطقه، آب چاه ها و شبکه از نظر شیمیایی غیر قابل شرب بوده و تنها برای مصرف بهداشتی می توان استفاده کرد.
به منظور تامین آب شرب اهالی محترم بیرم و روستاهای اطراف سه دستگاه آب شیرین کن با مجموع ظرفیت ۲۰۰ متر مکعب در شبانه روز در شهر بیرم و روستاهای کریشکی و بالاده که در فاصله ۵ کیلومتری این شهر واقع شده اند در نظر گرفته شده که توانایی تامین آب شرب مردم را دارا می باشد.
بوستانی افزود: هم اکنون هر سه دستگاه آب شیرین کن در حال فعالیت است که ۲ دستگاه آن متعلق به بخش خصوصی و یک دستگاه نیز متعلق به اداره آبفا شهر بیرم است.
وی تصریح کرد: از آب شیرین کن های خصوصی یک دستگاه در روستای کریشکی واقع در پنج کیلومتری شهر بیرم با تولید روزانه ۵۰ متر مکعب و یک دستگاه نیز در شهر بیرم با تولید روزانه ۱۲۰ متر مکعب در حال خدمات دهی به مردم شریف بخش بیرم می باشند. همچنین آب شیرین کن اداره آبفا بیرم در روستای بالاده در فاصله پنج کیلومتری از شهر بیرم نصب شده است. این آب شیرین کن روزانه ۳۰ متر مکعب تولید آب دارد که با نرخ آب بهای مصوب و با نظارت اداره آبفا، آب شرب شیرین در اختیار شهروندان بیرم و ساکنان روستاهای بخش بیرم قرار می دهد. کنترل کیفیت آب  تولیدی این آب شیرین کن ها بر عهده مرکز پایش و نظارت برکیفیت شرکت آبفا فارس می باشد که بر اساس برنامه زمانبندی نمونه برداری میکروبی و شیمیایی انجام می گردد. لذا حصول اطمینان از کیفیت آب تولیدی آب شیرین کن ها بر عهده شرکت آبفا استان  می باشد.
وی ابراز داشت: حمل آب شرب توسط تانکر های مخصوص که شرایط مناسب بهداشتی را داشته باشند صورت می گیرد که نظارت بر عملکرد توزیع مناسب آب شرب توسط تانکر بر عهده امور آبفا بیرم می باشد.
مدیر عامل شرکت آبفا فارس با تاکید بر بهداشتی بودن آب شهر بیرم ادامه داد: انجام عملیات گند زدایی آب توسط دو سیستم کلرزن گازی انجام می شود که میزان کلر آزاد باقیمانده در حد استاندارد ۸ /۰-۵/۰ میلی گرم بر لیتر تنظیم می شود و همچنین به صورت ماهانه، آب چاه ها، مخازن و شبکه شهر توسط شبکه بهداشت و آزمایشگاه امور آبفای لارستان مورد آزمایش قرار می گیرد.

نیاز به سه واحد آب شیرن کن برای جبران کم آبی بیرم
مدیر آب و فاضلاب شهرستان لارستان نیز با تاکید بر اینکه آب بیرم قابل شرب نیست اما آلوده هم نیست، گفت: دلیل افت فشار آب در منطقه که ناشی از برداشت های بی رویه سفره های زیرزمینی است علاوه بر مردم و شهروندان بیرمی، مسئولان و متولیان امر را نیز در سطح استان و شهرستان را نگران کرده است.
مختاری افزود: مردم بیرم مطمئن باشند که رفع چالش آبی در این منطقه یکی از مهمترین اولویت های شرکت آبفای استان و حتی مدیریت اجرایی استان فارس و شهرستان است و البته رفع این مشکل بدون شکل نیازمند هزینه های هنگفت و اعتبارات در سطح ملی است.
وی بیان کرد: آب بیرم از چهار حلقه چاه تامین می شود و حدود سه هزار و ۵۰۰ مشترک نیز در این منطقه وجود دارد.
مختاری تصریح کرد: سه آب شیرین کن نیز به فاصله هر کدام ۵ کیلومتر در بیرم نصب شده اند که شامل یک دستگاه آب شیرین کن‌ خصوصی  در روستای کریشکی با تولید روزانه ۶۰ متر مکعب و یک دستگاه نیز در شهر بیرم با تولید روزانه ۱۲۰ متر مکعب در حال خدمات دهی به مردم هستند.
وی ادامه داد: همچنین آب شیرین کن دولتی توسط اداره آبفا بیرم در روستای بالاده در فاصله ۵ کیلومتری از شهر بیرم نصب شده است که این آب شیرین کن روزانه ۳۰ متر مکعب تولید آب دارد که با نرخ آب بهای مصوب و با نظارت اداره آبفا، آب شرب شیرین در اختیار شهروندان بیرم و ساکنان روستاهای بخش بیرم قرار می‌دهد.

 انتقال آب از سد سلمان
معاون عمرانی فرماندار ویژه لارستان نیز گفت: چند گزینه برای رفع چالش کم آبی در منطقه بیرم پیش بینی شده و در دستور کار برنامه‌های عمرانی شهرستان لارستان نیز قرار گرفته که یکی از بهترین گزینه ها انتقال آب از طریق خط دوم سد سلمان فارسی است.
احمد دلاور افزود:  انتقال آب از سد سلمان علاوه بر بخش بیرم سه بخش دیگر جویم، بنارویه و صحرای باغ را نیز شامل می شود.
وی تصریح کرد: مطالعات این طرح به اتمام رسیده و تاکید استاندار فارس و همچنین فرماندار ویژه لارستان و البته پیگیری های نماینده سابق و کنونی مجلس برای تامین اعتبارات ملی در خصوص تسریع در اجرای این طرح از سال های قبل تاکنون ادامه دارد.
دلاور تصریح کرد:   یکی از دلایل مهم در تاخیر عملیات اجرایی این طرح وجود چندین گزینه از جمله انتقال آب از سد هایقر بوده که این موضوع تا حدودی منتفی شد و هم اینک گزینه اصلی اجرای طرح انتقال اب از طریق خط دوم سد سلمان است  که با توجه به آبگیری این سد تا پایان سال جاری بدون شک عملیات اجرایی طرح آبرسانی بیرم قبل از آبگیری سد خواهد بود.

بخشدار بیرم نیز در این راستا و در زمینه کمبود آب با مردم منطقه هم عقیده است و می گوید: افت فشار و کمبود آب همچنان یکی از چالش ها و دغدغه های جدی مردم و مسئولان این بخش است. روح الله بامدادی هم اذعان دارد که قابل شرب نبودن با آلوده بودن متفاوت است.
وی تصریح کرد: بر اساس آزمایش ها و پایش های روزانه آب و فاضلاب و تاییدیه های مرکز جامع سلامت بیرم آب این منطقه هیچ گونه مشکلی برای استحمام، یا شست و شو ندارد.
وی بیان داشت: غیرقابل شرب بودن آب بیرم نه به خاطر آلوده بودن است بلکه به خاطر طعم خاص و شور بودن آن است که بسیاری از مناطق جنوبی بویژه شهرهای جنوب  فارس با این چالش مواجه هستند که به نظر می رسد تامین و افزایش آب شیرین‌کن های دولتی و رایگان یکی از بهترین راه ها در این شرایط باشد.
بامدادی می گوید: مجموعه مدیریت اجرایی استان و شهرستان نیز با توجه به طرح انتقال آب از سد سلمان پیش بینی اعتبار لازم را برای شروع عملیات اجرایی آن کرده اند اما بدون شک برای تسریع و اجرای این طرح بزرگ نیازمند تزریق اعتبارات ملی هستیم.

قاسم تقی زاده خامسی ،معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا اخیرا اعلام کرده است: هم اکنون تعداد شهرهای با تنش آبی در دوره خشکسالی به حدود ۱۷۰ شهر رسیده که ۵۰ شهر آن پر تنش هستند.
وی با بیان اینکه تعداد شهرهای با تنش آبی در دوره خشکسالی ۵۴۷ شهر بود اظهار کرد: تعداد این شهرها اکنون کاهش یافته و حل مشکل شهرهای دارای تنش آبی بیشتر به خاطر فرسودگی شبکه آب است که حل این موضوع نیاز به سرمایه بسیار زیادی دارد.
وی با بیان اینکه بارندگی ۵۱ سال اخیر بیانگر این است که کشور ما در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته و بارندگی‌های نامتوازنی را تجربه می‌کند، گفت: ایران همواره گرفتار خشکسالی بلندمدت و ترسالی کوتاه مدت است. به گونه‌ای که بعد از یک دهه خشکسالی وارد دوره ترسالی شده‌ایم که البته همیشه بارندگی‌ها در سال‌های پرآب همراه با سیل و تخریب بوده است.
او با تاکید بر اینکه ۴۵ درصد جمعیت کشور یا دسترسی به منابع آب ندارند و یا دسترسی آنها به منابع آن کم است که مجبوریم آب شرب را از حوزه‌های دیگر منتقل کنیم، اظهار کرد: برای تامین آب شرب در کشور از هیچ اقدامی فروگذار نخواهیم کرد.

بخش بیرم با جمعییتی حدود ۱۵ هزار نفر از توابع شهرستان لارستان در جنوب استان فارس واقع است.

شهرستان لارستان با جمعیتی حدود ۲۳۰ هزار نفر در فاصله ۳۸۷ کیلومتری شیراز قرار دارد.