بامداد شنبه ۲۵ مرداد قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت تنها با دو رای مثبت آمریکا و جمهوری دومینیکن همراه شد. ۱۱ کشور از جمله اعضای اروپایی شورای امنیت به این قطعنامه رای ممتنع و چین و روسیه به آن رای مخالف دادند. پس از این شکست سنگین، مقامات آمریکا بدون این که حق و حقوقی داشته باشند بلافاصله از تلاش جهت فعال کردن مکانیسم ماشه خبر دادند. «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا پس از شکست قطعنامه، بیانیه‌ای صادر کرد و گفت این کشور به تلاش خود برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران ادامه خواهد داد.
پایان یکه‌تازی واشنگتن با شکست در شورای امنیت
قطعنامه پیشنهادی و غیرقانونی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نتوانست از سد شورای امنیت سازمان ملل متحد بگذرد و شکستی دیگر را برای واشنگتن در عرصه جهانی به ثبت رساند. به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ که متعاقب برجام به تصویب شورای امنیت رسید، ممنوعیت تسلیحاتی ایران پس از ۱۳ سال در ۲۷ مهرماه امسال به پایان می‌رسد.
روزنامه «الشرق الاوسط» عربستان در گزارشی به قلم «حمد الماجد» نوشت با مخالفت اعضای شورای امنیت با پیشنهاد آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که در اکتبر (مهرماه) آینده به پایان خواهد رسید ایران یکی از نبردهای شورای امنیت را با پیروزی به سود خود پشت سر گذاشت. تنها آمریکا به عنوان صاحب قطعنامه پیشنهادی و جمهور دومینیکن از طرح تمدید تسلیحاتی ایران استقبال کردند. نکته قابل توجه این است که همپیمانان اروپایی آمریکا هم در شورای امنیت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای مثبت ندادند. موضوعی که برخی از دشمنان ایران هم آن را درک نمی‌کنند این است که ایران با قدرت سیاسی خود توانست با اقتدار از تناقض‌ها در منطقه، کشورهای عربی و عرصه بین‌المللی به سود خود استفاده کند. ایران در عرصه بین‌المللی ائتلاف‌سازی خود را با دشمنان و رقبای آمریکا از جمله چین و روسیه تقویت کرده است. این کشور از شرایط بغرنجی که پس از راهیابی ترامپ به کاخ سفید در روابط میان آمریکا و همپیمانان اروپایی حاکم شده استفاده کرده است.
روزنامه «الرای» اردن در گزارشی به قلم «محمد خروب» آورد: با شکست آمریکا در سازمان ملل امکان موفقیت آمریکا در اعمال تحریم‌ها علیه ایران و فعال‌سازی مکانیسم ماشه مبهم است. واشنگتن و تل‌آویو از عقد قراردادهای تسلیحاتی پیشرفته ایران با موسکو و پکن نگرانند. این قراردادها می‌تواند مقاومت ایران را برابر فشارهای آمریکا و رژیم اسرائیل افزایش دهد و فرصتی را برای ایران ایجاد کند. این موفقیت می‌تواند آغازگر مرحله تازه‌ای باشد که در آن معادلاتی را که آمریکا و رژیم صهیونیستی برای تحمیل آن بر منطقه تلاش می‌کنند، از بین برود.
به نوشته تارنمای «الجزیره»، «دنیس راس» دستیار ویژه «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین آمریکا معتقد است تصمیم شورای امنیت نشان داده که آمریکا از نظر سیاسی منزوی شده است.
«کریس مورفی» سناتور دموکرات هم شکست طرح آمریکا در تحریم ایران را شکست ناگواری به شمار آورده است. از بین اعضای شورای امنیت تنها جمهوری دومینیکن با آمریکا همراه بود و این نشان داد که آمریکا به طور شگفت آوری ضعیف شده است.
به نوشته تارنمای «النشره» لبنان، مخالفت با طرح آمریکا در عرصه بین‌الملل تحولی مهم و دارای پیام‌ها و پیامدهایی در روابط و معادلات بین‌المللی است. اهمیت این موضوع در این است که در شرایط کنونی تنها روسیه و چین با تصمیم‌های آمریکا مخالفت نمی‌کنند، بلکه حتی همپیمانان آمریکا از جمله فرانسه و انگلیس هم مخالف طرح‌های آمریکا به شمار می آیند. این موضوع بدون تردید تحول بزرگی است و ضربه دردناکی را به ترامپ وارد کرد. سیاست‌های نسجیده ترامپ که با قلدرمابی و عقب نشینی از توافقنامه‌های بین‌المللی و دامن زدن به جنگ‌های اقتصادی و حمله به رهبران برخی از کشورهای جهان همراه بوده سبب شده است که همپیمانان آمریکا هم از این کشور فاصله بگیرند. این نشان دهنده کاهش نقش آمریکا در عرصه بین‌الملل است.
آمریکا حق استفاده از مکانیزم ماشه را ندارد
پس از رد قطعنامه ضدایرانی آمریکا در شورای امنیت، پمپئو وزیر امور خارجه این کشور با متهم کردن ایران به پایبند نبودن به توافق هسته‌ای، شورای امنیت سازمان ملل را از خواست خود برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» علیه جمهوری اسلامی آگاه کرد. دولت آمریکا درحالی روی این خواسته خود پافشاری می کند که از هیچ‌گونه حمایتی در سطح بین‌المللی برخوردار نیست
درباره استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه باید گفت که آمریکا به لحاظ حقوقی حق استفاده از این سازوکار را ندارد. زیرا این کشور در ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شده و دیگر عضوی از برجام نیست. اگرچه آمریکا اینگونه استدلال می‌کند که عضو شورای امنیت است و برجام نیز ضمیمه قطعنامه ۲۲۳۱ است بنابراین می‌تواند کلیه تحریم‌های سازمان ملل را برگرداند اما این استدلال کاملا مخدوش است. زیرا این کشور قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرد است. قطعنامه ۲۲۳۱ را نمی‌توان موجودیتی مستقل از برجام تلقی کرد. با توجه به نقض قطعنامه اکنون واشنگتن نمی‌تواند از مفاد قطعنامه بهره‌برداری کند. در واقع قطعنامه تاییدکننده برجام است و مکانیزم ماشه هم در برجام تعریف شده است. دربند ۳۶و ۳۷ برجام تاکید شده که اگر یکی از طرف‌های برجام نسبت به‌طرف دیگر شاکی شود می‌تواند از راهکار مکانیسم ماشه استفاده کند اما اکنون که آمریکا دیگر عضوی از برجام نیست که از این ابزار بهره ببرد.
شبکه خبری «الجزیره» قطر در گزارشی به قلم «محمد المنشاوی» آورد: مخالفت اعضای شورای امنیت با طرح آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران سبب شده است که ترامپ تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه و اعمال تحریم‌های ضدایرانی کند. این در شرایطی است که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای تردیدهایی را در توانایی واشنگتن درباره اعمال تحریم‌های یکجانبه به همراه دارد و همپیمانان آمریکا هم پناه بردن واشنگتن به مکانیسم ماشه را به معنای عقب‌نشینی ایران از توافق هسته‌ای و نابودی برجام می‌دانند.
به نوشته «الجزیره»، «اریک براون» کارشناس اندیشکده سیاسی و راهبردی «واشنگتن» هم معتقد است که تصمیم آمریکا برای پناه بردن به مکانیسم ماشه یک اشتباه راهبردی بزرگ و هزینه‌برداری است که مجموعه‌ای از پیامدهای ناگوار را به دنبال خواهد داشت. او می گوید که فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند ایران را به عقب نشینی از توافق هسته‌ای سوق دهد و این موضوع سبب می‌شود ایران هم مانند کره شمالی به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شود.
«محمد صادق الحسینی» تحلیلگر مسائل ایران هم در تشریح مکانیسم ماشه به تارنمای «العهد» لبنان گفته هیچ یک از اعضای گروه ۱+۵ نمی‌توانند این مکانیسم را علیه ایران به کار گیرند. مگر اینکه کمیسون مشترک کشورهای امضا کننده توافق هسته‌ای از نظر حقوقی ثابت کند که ایران به توافق هسته‌ای پاببند نبوده است. آمریکا در این زمینه با دو چالش روبرو است؛ نخست اینکه هیچ گونه اجماع بین کشورهای امضا کننده توافق هسته‌ای مبنی بر اینکه ایران به تعهدات خود در برجام عمل نکرده، وجود ندارد. دوم اینکه آمریکا که تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه می‌کند پس از خروج از توافق هسته‌ای اکنون عضوی از این توافق نیست. از این رو، این کشور هیچ حق قانونی برای استفاده از این مکانیسم ندارد.
مکانیسم ماشه و آینده اعتبار شورای امنیت
تحلیلگران معتقدند یکی از پیامدهای مخاطره آمیز تلاش آمریکا برای فعال کردن مکانیزم ماشه تضعیف شدید نهاد شورای امنیت است. خسارتی که این کنش آمریکا می‌تواند به شورای امنیت وارد کند بسیار فراتر از پرونده ایران است و این اقدام می‌تواند موقعیت غرب و نهادهای بین المللی را در کلیت خود تضعیف کند.
روزنامه «عربی ۲۱» مصر نوشت تردیدی نیست که پناه بردن واشنگتن به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، سازمان ملل متحد را در برابر یک چالش حقوقی بی‌سابقه قرار خواهد داد. پیامدهای فعال سازی مکانیسم ماشه فراتر از آینده توافق هسته‌ای خواهد بود و این موضوع سوال‌های بسیاری را درباره آینده شورای امنیت و جایگاه آن به عنوان یکی از نهادهای سازمان ملل مطرح کرده و مسیری را که این شورا از زمان تاسیس در پیش گرفته است نابود خواهد کرد.
نظر شما