موضع قاطع شرکای واقعی برجام در مقابله با اقدامات ایذایی آمریکا

تازه ترین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیر و مدیران سیاسی وزارت امور خارجه ایران و گروه ۱+۴، روز سه‌شنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۹ به ریاست «هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین با انتشار بیانیه مشترکی به پایان رسید. نشستی که به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان با سه ماه تاخیر انجام شد و در آن اروپا، چین و روسیه بار دیگر بر غیر قانونی بودن تلاش‌های آمریکا بر غیر قانونی بودن تلاش‌های آمریکا برای اعاده تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید کردند.

بیانیه پایانی و تاکید بر ناتوانی آمریکا

نکته محوری و کانونی بیانیه پایانی نشست که عصر دیروز منتشر شد، این بود که آمریکا نمی‌تواند فرایند بازگشت تحریم‌های ملل متحد تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز کند. در بند نخست این بیانیه پس از اعلام برگزاری نشست و طرف‌های حاضر، برجام یک عنصر کلیدی از ساختار عدم اشاعه جهانی دانسته شده که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد نیز تایید شده است. این صراحت بیانیه در تاکید بر کلیدی بودن برجام در عدم اشاعه سلاح هسته ای در جهان، یکی از نتایج مثبت سفر اخیر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران و تاکید بر تدوام همکاری ایران با این نهاد بین المللی است. این صراحت و تاکید در حالی از سوی کمیسیون برجام و کشورهای حاضر در آن صورت می گیرد که کاخ سفید ماه هاست با داستان سرایی های عجیب تلاش دارد آژانس و اعضای برجام را نسبت به حسن نیت جمهوری اسلامی در همکاری با آژانس بدبین ساخته و حاضران در برجام را متقاعد به خطرناک بودن فعالیت های هسته ای ایران کند.

 اهمیت «صیانت از توافق هسته ای» محور دیگری در بیانیه کمیسیون مشترک برجام بود که در شرایطی که واشنگتن برای نابودی آن در تلاش است اهمیت بیشتری می یابد. در بند سوم این بیانیه تاکید شده است که آمریکا در تاریخ ۸ می ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه، توقف مشارکت خود در برجام را اعلام کرد و از آن پس، در هیچ یک از فعالیت‌های مرتبط با برجام مشارکت نداشته است؛ بنابراین آمریکا را نمی‌توان یک دولت عضو برجام محسوب کرد پس این کشور نمی‌تواند فرایند بازگشت تحریم‌های ملل متحد تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز نماید.

سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه درخصوص محتوای گفت و گوهای انجام شده در نشست کمیسیون مشترک برجام اظهار داشت: این نشست، در شرایط خاص ناشی از تحولات در شورای امنیت پیرامون برجام و اقدام غیرموجه و غیرقانونی آمریکا برگزار شد از این رو، محور اصلی مباحث کمیسیون، بر ضرورت یکپارچگی و انسجام علیه اقدام آمریکا متمرکز بود. در این خصوص، اعضای کمیسیون با تاکید بر مواضع اصولی خود در جریان بررسی قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که با شکست مفتضحانه آمریکا همراه بود و همچنین مخالفت های اساسی خود با اقدام آمریکا برای جا زدن خود به عنوان عضو برجام و اعاده قطعنامههای تحریمی شورای امنیت علیه ایران، بطور متفق القول بر این عقیده بودند که آمریکا از ۸ می ۲۰۱۸ مشارکت خود در برجام را متوقف کرده و دیگر عضو این توافق محسوب نمیشود ولذا، نمی‌تواند از حقوق تصریح شده در برجام از جمله با هدف برگشت تحریم‌ها، استفاده کند.

🔘نماینده کشورمان در کمیسیون مشترک برجام همچنین گفت: موضوع دیگری که در کمیسیون به اتفاق مورد تاکید قرار گرفت، ضرورت حفظ برجام و انجام اقدامات لازم در این راستا از جمله از طریق اجرای کامل و موثر تعهدات تمامی طرف ها، بود. در این زمینه، ما تاکید کردیم که تنها راه اصولی حفظ برجام، بهره مندی ایران از منافع این توافق در حوزه رفع تحریمهاست که صرفا از طریق اتخاذ گام‌های عملی و ملموس اعضای برجام، محقق می شود. در همین رابطه، تصریح کردیم کاهش تعهدات برجامی ایران نیز درواقع، واکنشی به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل است.

نمایندگان انگلیس، آلمان، فرانسه، چین و روسیه در بیانیه کمیسیون برجام غیرقانونی بودن اقدام آمریکا را تکرار کردند و این شاید نخستین بار در تاریخ چهاردهه اخیر روابط ایران با جهان باشد که حتی متحدان آمریکا، زیاده خواهی هایش را برنمی تابند.

واکنش‌ها به نشست کمیسیون مشترک برجام

«هلگا اشمید» معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه در پایان پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، اتحاد شرکای این توافق برای حفظ آن را امری مهم ارزیابی کرد.

نمایندگی چین در سازمان ملل هم با تاکید بر اینکه این باور عمومی است که ایالات متحده نمی تواند روند بازگرداندن تحریم های سازمان ملل علیه ایران را آغاز کند؛ نشست کمیسیون مشترک برجام را پربار خواند.

«هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان هم در نشست خبری مشترک با «وانگ یی» همتای چینی خود در برلین، خاطرنشان کرد که دو کشور درباره اهمیت حفظ برجام اشتراک نظر دارند.

«میخاییل اولیانوف» نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در توئیتی کنایه‌آمیز به ادعای تازه آمریکا درباره مشارکت این کشور در برجام و تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران نوشت: نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور تمام مشارکت‌کنندگان واقعی (و نه ادعایی) این توافق چند ساعت دیگر آغاز می‌شود.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم پس از پایان نشست کمیسیون برجام دیدار با  عراقچی در وین را مثبت ارزیابی کرد و در توییتی نوشت که همکاری‌های ایران و آژانس باید ادامه پیدا کند.

مرور تقلاهای ناکام آمریکا

نزدیک به یک سال تلاش ناتمام ایالات متحده آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، چنان ناکام مانده که این روزها یک تنه برای پیشبرد سیاست‌های زیاده‌خواهانه خود با شورای امنیت، نهادهای بین المللی و حتی با متحدان خود در تقابل قرار گرفته است. «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا ۳۰ مرداد با حضور در سازمان ملل متحد در نامه‌ای آغاز روند بازگرداندن تحریم ها علیه ایران را به «دیان دجانی» رییس اندونزایی شورای امنیت اطلاع داد. کاخ سفید ۲۴ مردادماه هم پیش نویس قطعنامه ای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران را که در مهرماه سال جاری به پایان می رسد، تقدیم شورای امنیت کرد.

خردادماه سال جاری هم آمریکا در سه جبهه جداگانه از یک سو تلاش کرد آژانس بین المللی انرژی اتمی را تحت تاثیر داستان سرایی‌های مشترکش با رژیم صهیونیستی قرار دهد؛ از سوی دیگر کمیته مطالعاتی جمهوریخواه (RSC) در کنگره آمریکا از تدوین طرح ۱۲۰ صفحه ای موسوم به طرح جامع  خبر داد تا فشارها بر ایران را بیشتر کند و در نهایت دبیرکل سازمان ملل متحد را تحت فشار مجبور کرد که ادعا کند در حمله به تاسیسات نفتی عربستان ردی از موشک‌های ایرانی پیدا شده است.

این اقدامات تنها در ۶ ماه سال جاری از سوی کاخ سفید علیه ایران چیده شد تا جامعه جهانی متقاعد به همراهی با آمریکا برای فشار به ایران شود اما این تقلاها تاکنون جز ناکامی نتیجه ای در پی نداشته است. سه شنبه این هفته تروییکای اروپا، چین و روسیه فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی واشنگتن را رد کردند. سه شنبه هفته گذشته چهارم شهریور هم، «دیان دجانی» رییس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل به نمایندگی از اعضای این شورا درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه را رد کرده بود. بیانیه مشترک ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در هشتم شهریور ماه هم تاکید مکرر بر همکاری تمام قد جمهوری اسلامی با این نهاد بین المللی و رد سناریوهای عجیب آمریکا و رژیم صهیونیستی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود.

واقعیت آن است که ترامپ برای انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا به شدت نیازمند دستاوردی در عرصه خارجی است. با توجه به این مهم می توان پیش‌بینی کرد که تلاش های تیم وزارت خارجه آمریکا برای بحران سازی از قطعنامه ۲۲۳۱ ادامه خواهد داشت اما باید دید اعضای شورای امنیت در قبال زیاده خواهیهای‌آمریکا و اقدامات مخرب آمریکا برای از بین بردن نهادها و مقررات پذیرفته شده بین المللی چه خواهند کرد.

  هماوردی دیپلماسی ایرانی با دیپلماسی آمریکایی

 واقع امر این است که قدرت ایران به عنوان یک کشور منطقه ای با قدرت‌آمریکا  قابل قیاس نیست ابزارها و منابع قدرت در اختیار هر دو  کشور آنچنان از یکدیگر فاصله دارد که کمتر کسی باور می‌تواند که دیپلماسی ایرانی بتواند در  کارزار  همه جانبه ‌آمریکا علیه ایران موفقیتی به دست بیاورد. با این وجود دیپلماسی ایرانی با هنرمندی تمام و بهره‌گیری از ابزارهای و منابع موجود در عرصه بین المللی توانسته آمریکا را ناکام کند. هدف نهایی ترامپ از اعمال سیاست فشار حداکثری علیه دولت و ملت ایران بهره برداری از این فشارها در عرصه انتخابات‌آتی ریاست جمهوری بود حالا و در شرایطی که کمتر از دو ماه به انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده این کشور شاهد شکست‌هایی در عرصه بین المللی است.  

آمریکای ترامپ با هدف جلوگیری از پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران در هفته های اخیر تلاش کرد با ارائه قطعنامه‌ای  تحریمهای تسلیحاتی ایران را تمدید کند با این وجود یکجانبه گرایی این کشور در سالهای اخیر  و شورش آن بر علیه نظم جهانی باعث شد قاطبه اعضای شورای امنیت با این درخواست‌آمریکا مخالفت کنند. در ادامه آمریکا تلاش کرد با تفسیر به رای از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ خود را مشارکت کننده در برجام جا زده و مدعی بهره برداری از مکانیسم پیش بینی شده در این توافق تحت عنوان مکانیسم ماشه باشد با این وجود گزاره برگ‌ها و موضع گیری‌های اعضای شورای امنیت و شرکای برجام نشان داد که این درخواست آمریکا هم به در بسته خورده است.  

روز گذشته نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور مشارکت کنندگان واقعی برجام در وین برگزار شد و اعضای آن بر مخالفت با تلاش‌های مخرب و ایذایی آمریکا برای نابودی این توافق تاکید کردند.  مسیر دیگر اقدامات ایذایی آمریکای ترامپ علیه ملت ایران آژانس بین المللی انرژی اتمی بود که طی ماه‌های اخیر با استناد به اطلاعات سرویس جاسوسی رژیم صهیونیستی آژانس را در فشار قرار داده بود تا از این طریق پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل بکشاند با این حال حضور گروسی در تهران و بیانیه مشترک تهران  و آژانس عملا آب پاکی را در این زمینه هم روی دستان ترامپ و همکاران وی ریخت.  

 در واقع علاوه بر نشست کمیسیون مشترک برجام، در شورای امنیت هم اتفاقات به نفع آمریکا رقم نمی‌خورد.  یک روز پس از تماس تلفنی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران با همتای نیجری خود و ابراز اطمینان از اینکه این کشور در دوره ریاست دوره‌ای بر شورای امنیت، از سوء استفاده از این شورا درجهت یکجانبه گرایی آمریکا جلوگیری خواهد کرد، نماینده دائم نیجر در سازمان ملل به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت  اعلام کرد که با فعال شدن "مکانیسم ماشه" علیه ایران مخالف است. «عبدو آباری» تاکید کرد که نیازی به ارائه قطعنامه علیه ایران احساس نمی‌کند و به تصمیم ماه گذشته این شورا به ریاست اندونزی مبنی بر مخالفت با اعمال مکانسیم ماشه علیه ایران،  پایبند می‌ماند.