حدود هفت ماه از شیوع کرونا در کشورمان سپری می‌شود و این ویروس عجیب و غریب همچنان به یکه تازی خود ادامه می دهد، معلوم نیست چه زمانی لنگر سنگین خود را از کره زمین برکشیده و خواهد رفت و این شرایط زندگی همگان را در اقصی نقاط جهان و مناطق مختلف ایران نیز تحت تاثیر قرار داده و در واقع نوعی از سبک زندگی جدید نه چندان رضایتبخش را بر عموم مردم تحمیل کرده است.
این میهمان ناخوانده بسیاری از کسب و کارهای کوچک و بزرگ و هزاران کار ریز و درشت دیگر که افراد در زندگی روزمره خود به آنها وابستگی و دلبستگی داشتند را تحت سلطه خود درآورده و در این میان بخش آموزش نیز از این همه گیری در امان نمانده است، کلاس های حضوری دانشجویان و آموزش عالی دانشگاهها به تعطیلی کشانده شده و این مهم به دغدغه اصلی گروه‌های دست اندرکاران حوزه آموزش، دانشجویان و حتی خانواده ها تبدیل شده است.
در حالیکه جامعه دانشگاهی عادت داشتند کلاس های درس خود را در میان همهمه و شلوغی در فضاهای پرنشاط و پویای دانشگاه سپری کنند، به ناگاه با آمدن ویروس هزار چهره، خانه نشین شدند تا آموزش های خود را از طریق فضای مجازی دریافت کنند که البته اشکالات و دردسرهای بسیاری نیز به دنبال داشته است.
هر چند پیش از آمدن کرونا، آموزش های مجازی در حد کم در دانشگاه‌های کشور برای گروه‌هایی تحت پوشش ارائه می شد، اما با تعطیلی کلاس های حضوری، بحث ادامه تحصیل دانشجویان به صورت آنلاین جدی‌تر مطرح و در دستور کار قرار گرفت و این نوع آموزش که تا به حال مورد توجه جدی قرار نگرفته بود، اکنون در کانون توجه همگان است و همگام با این رویدادها، دانشگاه ها به فکر راه اندازی سامانه های آموزش مجازی برای دانشجویان خود هستند.
دانشگاه‌های استان زنجان نیز همگام با سایر دانشگاه‌های کشور عزم و اهتمام خود را برای برگزاری برنامه های آموزشی خوب و مطابق با نیاز دانشجویان رشته های مختلف با توجه به شرایط کرونایی به کار بسته اند، اما متولیان و دست اندرکاران امر معتقدند که تقویت زیرساخت های اینترنتی می تواند به توسعه و گسترش فضای مجازی برای ارائه بهینه مطالب منتهی شود هر چند این نوع آموزش نمی تواند جایگزین آموزش حضوری شود.
بر اساس آمارهای ارائه شده در استان زنجان تعداد ۲۰ مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده که حدود ۴۰ هزار دانشجو در مقاطع مختلف در این مراکز تحصیل می کنند که ارائه آموزش های مناسب برای این تعداد به صورت مجازی کار آسانی نیست چرا که باید رضایت گروه‌های هدف نیز تا حد امکان تامین شود.
به گفته رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی کشور، تا پیش از پاندمی اخیر تنها یک درصد از نظام آموزش عالی کشور در حوزه آموزش مجازی فعال بوده است که با شیوع ویروس کرونا از اسفند ماه سال گذشته، شاهد جهش بزرگی در این عرصه بودیم به طوری که ۱۰۰ درصد فعالیت‌های آموزشی در این نظام الکترونیکی انجام می‌شود.
حسین میرزایی اضافه کرد: البته ارائه منابع و آموزشهای سنتی در فضای مجازی توسط استادان را نمی‌توان آموزش الکترونیکی به معنای واقعی آن دانست ولی در مجموع با توجه به این که به طور ناگهانی با این شرایط مواجه شدیم، آموزش عالی ما عملکرد نسبتا مناسبی در این زمینه داشت و توانست روند آموزشی خود را ادامه دهد.
وی ادامه داد: بر اساس آخرین گزارش آموزش عالی کشور که مربوط به سال گذشته است، تا پیش از پاندمی کووید -۱۹ از حدود سه میلیون و ۳۰۰ هزار دانشجوی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های کشور تنها ۳۶ هزار نفر از این دانشجویان در سیستم آموزش مجازی تحصیل می‌کردند که هم اکنون با رواج آموزش مجازی، والدین ۱۵ میلیون دانش آموز در کشور وارد عرصه شده‌اند که بی تردید اختلالاتی را در پیشبرد امور روزمره آنها ایجاد کرده است.
معاون آموزشی وزیر علوم نیز طی اطلاعیه ای اعلام کرد که سال تحصیلی جدید برای دانشگاه ها از روز شنبه ۱۵ شهریور آغاز شده است که البته دانشگاه ها با توجه به شرایط خود می‌توانند این تاریخ را تغییر بدهند.
علی خاکی صدیق افزود: برخی دانشگاه ها اکنون در فرایند جبران عقب ماندگی های ترم گذشته یا به پایان رساندن ترم تابستانی هستند، در نتیجه همه آنها نمی توانند سال تحصیلی را از نیمه شهریور آغاز کنند.
دانشجویان زنجانی نیز همگان با سایر دانشجویان کشور با همه گیری ویروس کرونا دروس خود را متفاوت از همیشه به صورت مجازی دنبال کردند، هر چند این نوع آموزش اشکالات، ایرادها و مشکلات خاص خود را دارد.
گیتی رضایی دانشجوی سال اول رشته دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان است که در خصوص نحوه آموزش مجازی دروس، گفت: ترم اول دانشگاه را از مهر سال گذشته با هزاران شور و اشتیاق آغاز کردم همه چیز خوب پیش می رفت که به یک باره با آمدن ویروس کرونا همه چیز دچار تغییر شد.
وی اضافه کرد: علاوه بر آن، زندگی روزمره و آموزش ها نیز دستخوش تغییرات شد، بطوری که ناخواسته به سمت آموزشهای مجازی سوق داده شدیم که در ماه‌های پایان سال و حتی در اوایل سال جاری مشکلات زیادی از قبیل دسترسی بهنگام به فایل های درسی وجود داشت.
این دانشجوی زنجانی ادامه داد: از طرفی بی برنامگی، نبود وقت کافی در هنگام امتحانات آنلاین و درخواست تکالیف از دانشجویان بدون ارائه نمره از سوی اساتید، از دیگر معضلات آموزش های مجازی بوده و همین مساله مشکلاتی را ایجا کرده است.
وی اظهار داشت: از طرفی تعدادی از دروس دانشجویان به صورت عملی است که هر چند ر قالب ویدئو توسط اساتید ارائه می شد و تا حدی رضایتخبش بود اما هرگز حال و هوای آموزش حضوری را ندارد و یک خلا محسوب می شود.
این دانشجو خاطرنشان کرد: آموزش مجازی برای دروس تئوری امری خوب و مفید تلقی می شود اما این مهم را نمی توان برای دیگر دروس به ویژه عملی ارائه داد و از طرفی حضور مستمر دانشجو پای میز کامپیوتر، علاوه بر بروز مشکلات جسمی ملال آور بوده عزلت نشینی محض را موجب شده است.
حسین تیموری دیگر دانشجوی ترم سه رشته حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی زنجان در این خصوص گفت: با آمدن کرونا و اجباری شدن آموزش ها بصورت مجازی، مشکلاتی از قبیل اتصال به نرم افزار مورد نظر و قطعی اینترنت وجود داشت که طی هفته های اول نمود بیشتری داشت.
وی اضافه کرد: هر چند پس از گذشت زمان، وضعیت بهتری در برقراری آموزش های مجازی ایجاد شد، اما مطالب ارائه شده چندان رضایتبخش نبود، آموزش دروس برخی اساتید کیفیت لازم را نداشت و دانشجویان در این فضا قدرت عمل چندانی ندارند.
این دانشجو با اشاره به اینکه آموزش های مجازی بطور کامل نیازهای آموزشی دانشجویان را پاسخ نمی دهد، بیان کرد: تا رسیدن به حد مطلوب آموزش های مجازی فاصله زیادی وجود دارد و همچنان آموزش حضوری مبنا و اصل یادگیری جمعیت هدف است.
انتظارات از آموزش های مجازی منطقی و معقولانه باشد
یکی از اساتید دانشگاه زنجان در این خصوص با بیان اینکه شرایط کرونایی ۲ گانگی ایجاد کرده است، ادامه داد: این بیماری به جهان سرایت کرده و هنوز واکسن آن پیدا نشده و از طرفی حضور در تجمعات به عنوان کانون انتشار این ویروس معرفی شده است.
دکتر مهدی مقیمی اضافه کرد: بر این اساس به ناچار آموزش های حضوری دانشگاهها به منظور پیشگیری از تجمعات به سمت آموزش های مجازی سوق داده شد که خود مشکلاتی را به دنبال داشته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه زنجان، ارائه دروس عملی را از جمله چالش های آموزش مجازی عنوان کرد و اظهار داشت: بسیاری از رشته های کاربردی و کارگاهی و عملیات صحرایی و مهندسی به ویژه در دوره کارشناسی میدانی بوده و همین امر ارائه مجازی آنها را با چالش مواجه می کند.
به گفته مقیمی، در شرایط کنونی آموزش مجازی بهترین راهکار برای کاهش ریسک ابتلا جمعیت هدف به بیماری کرونا بوده و چاره ای به جز کنار آمدن با این شرایط نداریم و تا برقراری وضعیت خوب می توان از نرم افزارهای مختلف ارتباطی آنلاین برای ارائه دروس مختلف استفاده کرد.
وی اظهار داشت: در مجموع باید در شرایط کنونی کرونایی با توجه به نبود زیرساخت های لازم و کافی و دیگر مسائل انتظارات از آموزش مجازی دانشگاهها واقع بینانه، منطقی و معقولانه باشد.
دانشگاهها آمادگی مطلوب آموزش مجازی را نداشتند
معاون آموزش دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان نیز در این ارتباط گفت: با شیوع ویروس کرونا در کشور علاوه بر حضور مضاعف مدافعان سلامت در بیمارستان ها حوزه آموزشی دانشگاهها نیز با چالش مواجه شد چرا که آمادگی کافی برای ارائه آموزش های مجازی وجود نداشت.
دکتر محمد قائمی اظهار داشت: ترم گذشته به دلیل همزمانی شیوع کرونا کلاس های درسی دانشگاهها به سمت آموزش های مجازی سوق داده شد، که مشکلاتی جدی داشت اما با همکاری اساتید و خود دانشجویان تلاش شد مسائل و موانع به حداقل برسد.
این مسؤول ادامه داد: بر این مبنا در سال تحصیلی جدید زیرساخت‌های آموزش مجازی فراهم شده و دانشجویان و اساتید با این آموزش آشنا هستند که امیدواریم با برنامه‌ریزی دقیق، آموزش به بهترین نحو ممکن در شرایط کرونایی ارائه شود.
وی با اشاره به نحوه آموزش در ترم تحصیلی جدید در دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان اضافه کرد: از ۱۵ شهریور امسال انتخاب رشته دانشجویان آغاز شده و اساتید این دانشگاه اقدام به بارگذاری مطالب درسی در فضای مجازی برای برگزاری کلاس به صورت مجازی کرده‌اند.
قائمی با اشاره به اینکه استان زنجان از لحاظ بیماری کووید-۱۹ در وضعیت متفاوت قرمز تا نارنجی قرار دارد، گفت: شیوه‌نامه‌ای از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان مبنی بر نحوه برگزاری کلاس‌های درسی در وضعیت‌های قرمز، هشدار، زرد و سفید ارسال شده است.
این مسؤول خاطرنشان کرد: طبق برنامه ریزی ها در وضعیت قرمز کرونایی دروس تئوری به‌صورت مجازی، دروس کارورزی و کارآموزی به صورت فشرده اما حضوری برگزار می‌شود و در این میان کارورزی و کارآموزی دانشجویان پزشکی در بیمارستان‌های استان است که بر حسب شرایط بیمارستان زون‌بندی شد و برای جبران تاخیر در آموزش ماه اسفند ۹۸ و فروردین سال‌جاری باید دروس و دوره‌ها به‌صورت فشرده برای دانشجویان تدریس شود.
معاون آموزش دانشگاه علوم‌پزشکی استان در رابطه با دروس آزمایشگاهی و عملی دانشگاه علوم‌پزشکی زنجان، اظهار داشت: برای برخی از دروس آزمایشگاهی و عملی آموزش‌ها به صورت فیلم توسط اساتید مربوطه تهیه و در بستر فضای مجازی بارگذاری شده است و دانشجویان می توانند از آن استفاده کنند اما برخی از این دروس باید به‌صورت حضوری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در ۲ نوبت برگزار شود.
قائمی با بیان اینکه دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی زنجان در کنار آموزش در بخش درمان نیز خدماتی را ارائه می‌کنند و در صورت نبود آنان ارائه خدمات درمانی دچار مشکل می‌شود افزود: طبق برنامه خوابگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی زنجان با توجه به وضعیت کرونایی مجاز به پذیرش دانشجو به تعداد ۵۰ درصد ظرفیت خوابگاه ها هستند که در صورت بهتر شدن شرایط موجود این درصد افزایش خواهد یافت.
وی با اشاره به اینکه با بهتر شدن وضعیت تعداد کلاس‌های حضوری بیشتر خواهد شد، ادامه داد: دانشجویانی که به هر دلیلی اضطراب حضور در کلاس حضوری را دارند می‌توانند ترم تحصیلی خود را بدون ثبت در سنوات تحصیلی حذف کنند.
این مسؤول ادامه داد: در ترم تحصیلی جاری با خرید و تقویت سرورهایی برای دانشگاه، آشنایی اساتید و دانشجویان با شیوه تدریس و آموزش مجازی و برنامه‌ریزی‌های انجام و تاخیر در آموزش از طریق تقویت این زیرساختها جبران خواهد شد.
وی با بیان اینکه وضعیت آموزشی دانشگاهها تابع تصمیم ستاد ملی کرونا است، اظهار داشت: هر چند دانشگاهها آمادگی برگزای کلاس های درس به صورت حضوری و طبق پروتکل های اعلام شده را دارند، اما موضوع خوابگاه‌های دانشجویی و مسافرت های دانشجویان غیربومی می تواند در شرایط کرونایی خطر آفرین باشد.
آموزش های مجازی مکمل آموزش های حضوری در نظر گرفته شود
معاون آموزشی دانشگاه زنجان نیز در خصوص وضعیت آموزشی دانشگاه مادر استان ادامه داد: این واحد دانشگاهی نیز همزمان با ورود ویروس کرونا آموزش های مجازی را در دستور کار خود قرار داد، هر چند این روش دارای اشکالاتی بود اما به تدریج این مسائل برطرف شده است.
حبیب‌الله زلف‌خانی افزود: دانشجویان رشته های مختلف تحصیلی نیز تحت پوشش آموزش مجازی ارائه شده از سوی اساتید مجرب این واحد دانشگاهی قرار گرفتند هر چند می توان گفت، این روش به کیفیت و اثربخشی آموزش حضوری نمی رسد.
وی با بیان اینکه آموزش های مجازی توانست در برخی دروس موفقیت آمیز باشد، یادآورشد: این آموزش ها برای دروس تئوری و دانشجوانی که مجبور بودند از راه دور برای تشکیل کلاس به دانشگاه رهسپار شوند، مزیت هایی خوبی داشت.
این مسؤول با اشاره به مزایای کلاس‌های آنلاین و مجازی ادامه داد: از جمله آن می توان به کاهش هزینه و اتلاف وقت آموزشی، تغییر مسیر آموزش از یاد دادن به یاد گرفتن، ایجاد تعادل بین متقاضیان دانشگاه و ظرفیت دانشگاهها در نتیجه نظارت بیشتر معلم بر پیشرفت‌ها، تأکید بر کیفیت آموزش و برنامه‌ریزی اصولی، بالا بردن سطح علمی جامعه، افزایش فرصت پرداختن به تحقیق برای استادان و افزایش سطح علمی آنان اشاره کرد.
زلف‌خانی گفت: کلاس‌های مجازی معایبی دارد که از جمله آن می‌توان دوری از ارتباطات جمعی را نام برد که این موضوع با گسترش کاربرد ویدئوکنفرانس‌ها و آموزشهای جمعی و روش‌های آموزشی گروهی مبتنی بر وب تا حد زیادی برطرف شده است.
به گفته این مسؤول، یکی از معایبی که برای آموزشهای از راه دور از جمله آموزش الکترونیکی برشمرده می‌شود، عدم ارتباط چهره به چهره است که البته با پیشرفت تکنولوژی، این عیب تا حدی زیادی برطرف شده و عدم ارتباط چهره به چهره یکی از ویژگی‌های آموزش الکترونیکی امروزی است.
معاون آموزشی دانشگاه زنجان ادامه داد: عمده مشکل واحد آموزشی تهیه ویدئو از درسهای عملی برای دانشجویان هدف است چرا که این کار به صورت غیرحضوری دشوار است و بر این مبنا با ارائه راهکارهایی درصد رفع این مشکل هستیم.
وی با اشاره به اینکه کرونا تجربه جدیدی را در حوزه آموزش های مجازی در دانشگاهها فراهم کرد افزود: با نگاهی به ماه‌های گذشته این موضوع به خوبی ملموس است، چرا که اساتید و دانشجویان تجارب زیادی از این فناوری آموختند بطوریکه با تولید محتواهای مختلف بانک اطلاعاتی منسجمی تهیه شده است.
زلف‌خانی اظهار داشت: طبق برنامه ریزی انجام گرفته ترم جدید دانشگاه زنجان در شرایط کرنایی از ۲۹ شهریور به صورت مجازی آغاز می شود که پیش از این نیز با سازو کارهای فراهم شده شرایط انتخاب واحد و هم حذف و اضافه به صورت الکترونیکی بوده است.
وی با بیان اینکه این واحد دانشگاهی با تقویت زیر ساخت های مجازی و تقویت پهنای باند اینترنت مشکلات را به حداقل رسانده است خاطرنشان کرد: هم اکنون سرعت اینترنت وضعیت مناسبی در کشور ندارد و همین مساله موجب می شود دانشجویان در منزل هنگام برقراری ارتباطات مجازی مشکلاتی داشته باشند.
این مسؤول ادامه داد: برای دانشجویان غیربومی نیز کانال های مختلفی جهت برقراری ارتباط و انعکاس مشکلات اندیشیده و اعلام شده و بر این اساس گروه‌های هدف نیز می توانند با انجام این مهم موانع پیش روی خود را برطرف کنند.
وی اضافه کرد: هم اکنون در دانشگاه زنجان ۱۰ هزار دانشجو در رشته های مختلف تحصیل می کنند که تلاش می شود با توجه به شرایط کرونایی موانع و مشکلات آموزشی تا حد امکان رفع شود.
برگزاری آموزش مجازی نیازمند زیرساخت‌هایی است
رییس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان نیز در این خصوص گفت: ارائه آموزشهای غیرحضوری در دانشگاه ها تنها راه حل مناسب در زمان تعطیلی دانشگاهها به دلیل شیوع ویروس کرونا است.
دکتر علیرضا فیروفز افزود: پس از ابلاغ بخشنامه شیوه‌نامه آموزش مجازی، دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان خود را ملزم به برنامه‌ریزی و اجرای دقیق بخشنامه کرد به‌طوری که در مرحله نخست ستاد آموزشهای مجازی در این دانشگاه شکل گرفت.
وی با بیان اینکه برگزاری آموزش مجازی نیازمند زیرساخت‌هایی است، اظهار داشت: ارتقای پهنای باند اینترنت، تجهیز فضاهایی در واحدهای استان به اینترنت، لپ‌تاپ، میکروفون و سایر ملزومات مورد نیاز برای استادان متقاضی از دیگر اقدامات این دانشگاه برای برگزاری کلاس‌های آموزش مجازی بوده است.
فیروزفر به فعالیت شبانه‌روزی پرسنل دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان در زمینه ارائه آموزشهای مجازی به دانشجویان اشاره کرد و افزود: پیش از تعطیلات نوروز آموزشهای مجازی را به‌طور مستمر در این دانشگاه ارائه کردیم، دستورالعمل‌ها و اطلاعیه‌های داخلی فراوانی در این زمینه صادر شد همچنین سامانه پیامکی به‌منظور ارتباط با دانشجویان و در وبسایت دانشگاه بخشی با عنوان سامانه ثبت پیشنهادات و انتقادات آموزشهای برخط ایجاد شد.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان یادآور شد: گروهی به‌عنوان مسوول کنترل نحوه برگزاری کلاس‌های آموزش مجازی در این دانشگاه تشکیل شد که حضور به‌موقع استاد و دانشجو در کلاس، کیفیت صدا و تصویر، محتوای دروس بارگذاری شده و موارد دیگر را رصد و گزارش می کنند.
وی اضافه کرد: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، یک‌هزار و ۵۵۹ کلاس مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان برای ایام نوروز امسال تعریف شد که از این تعداد یک‌هزارو ۳۴۰ کلاس با موفقیت برگزار شد.
به گفته رییس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان در زمان حاضر از ۴۴هزار دانشجوی شاغل به تحصیل در زنجان، ۱۲ هزار نفر، معادل ۲۷درصد جمعیت کل دانشجویان در مراکز دانشگاه آزاد اسلامی این استان مشغول تحصیل هستند.
مراکز و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ۲۸درصد از اعضای هیات عملی استان را در خود جای داده اند و هم اکنون ۴۴۲ استاد و مدرس در این مراکز مشغول تدریس هستند.
نظر شما