به گزارش ایرنا، اسناد ملی شناسنامه و هویت ملی هر کشور است و مهمترین منابع پژوهش در زمینه سیر تحولات تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نیز محسوب می‌شوند.
ایرانیان همواره در حفظ و نگهداری اسناد کوشا بوده اند و سنت نگهداری و حفاظت از اسناد و مدارک دولتی در این کشور از دیرباز رایج بوده و دارای ریشه های دیرین در فرهنگ این مرز و بوم است.
قزوین با قدمت و پیشینه ای تاریخی چند هزار ساله دارای مشاهیر و شخصیت‌های علمی و تاریخی است که آثار مکتوب ارزشمند بیشماری در گوشه و کنار این شهر یافت می‌شود.
از سال ۹۲ تاکنون هفت میلیون برگ سند تاریخی از مکاتبات دولتی و از دوره پهلوی اول به بعد در مرکز اسناد و کتابخانه ملی قزوین نگهداری می‌شود.
خبرگزاری ایرنا مرکز قزوین به منظور آشنایی بیشتر با وظایف و کارکردهای مرکز اسناد و کتابخانه ملی این استان، گفت و گویی با میثاق گودرزی مدیرکل اسناد و کتابخانه ملی این قزوین تشکیل داده و از وی در خصوص مهمترین اقدامات و مسایل و مشکلات این حوزه پرسیده است.
وی معتقد است که مرکز اسناد و کتابخانه های ملی هر کشور کتابخانه مادر هستند که نقش آنها در بالا بردن سطح فرهنگ عمومی جامعه بی بدیل است.
میثاق گودرزی افزود: از همین رو افزایش آگاهی و ارتقا سطح دانش مردم از رسالت‌های مهم در مرکز اسناد و کتابخانه ملی است .
ایرنا:هدف از شکل‌گیری اسناد ملی کتابخانه‌ها در استان قزوین چه بوده و چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کند؟
قزوین همواره خاستگاه اندیشمندان و هنرورانی بوده که نام هر یک از آنها بر تارک فرهنگ ایران اسلامی درخشنده است ، این استان به لحاظ قدمت و پیشینه غنی فرهنگی با وجود ۲۸ مرکز علمی و دانشگاهی و بیش از ۶۵ هزار دانشجو، نیاز مبرم به آرشیو ملی برای رئوس اطلاعات بی‌بدیل داشت در همین راستا فرهیختگان و مسوولان این استان با تلاش و پیگیری‌های مستمر توانستند در اسفند ماه سال ۹۲ مدیریت مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان قزوین را راه‌اندازی کنند.
این مرکز به عنوان تنها مامن فرهنگی با اهداف و رسالت‌های قانونی خود موظف به حفظ و اشاعه میراث مکتوب و گنجینه عظیم فرهنگی است که از پیشینیان به یادگار مانده است ؛ همان طور که می‌دانید هر کشوری با آرشیو اطلاعات و اسناد و ایجاد بستری مناسب جهت دسترسی به اطلاعات اسنادی برای آحاد جامعه به ویژه پژوهشگران ، تلاش می کند بانک اطلاعاتی قوی و کارآمد را تسهیل و برای بهره برداران ممکن کند.
ایرنا: مهمترین وظیفه این سازمان چیست؟
سازمان اسناد و کتابخانه ملی سه وظیفه اصلی را در زمینه اسناد، کتابخانه و تاریخ شفاهی بر عهده دارد.
بخش اول ، حوزه اسناد است که در ۲دسته اهدایی و اداری تقسیم‌بندی می‌شوند که اسناد اهدایی به سندهایی مانند عکس، سند ازدواج، قولنامه و اطلاق می‌شود که افراد حقیقی یا حقوقی به‌عنوان برگ هویتی خاندان خود به سازمان اهدا می‌کنند.
بخش دوم فعالیت‌های ما مربوط به کتابخانه‌ها می باشد ، واسپاری، شابک و فیپا است
سومین وظیفه ما نیز مربوط به تاریخ شفاهی است بدین معنا که افراد تاریخ را برای ما روایت می‌کنند و ما نیز آنها را ثبت می‌کنیم.
در این مرکز کارهای متننوعی از جمله نگهداری اسناد شخصی، خاندان‌ها و خانواده‌ها، ترمیم، نگهداری، امانت گذاری و خرید اسناد انجام می‌شود ولی عمده فعالیت این مرکز نگهداری اسناد و در اختیار قرار دادن آن به پژوهشگران حوزه‌های مختلف برای انجام برنامه ریزی و مطالعات آینده نگر است.
همچنین بخشی از کار مرکز پرداختن به تاریخ شفاهی کشور و مصاحبه با اشخاصی است که در حوزه‌های مختلف اعم از اجتماعی، هنری و سیاسی دارای آثار هستند.
ایرنا: چه تعداد نسخ خطی تاریخی در این مرکز نگهداری می‌شود و این نسخ عموما در چه زمینه‌ای هستند؟
مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان قزوین به عنوان یک نهاد آموزشی و خدماتی در اسفند ماه سال ۱۳۹۲ با هدف حفاظت ونگهداری از میراث مکتوب و اسناد بوم فرهنگ قزوین فعالیت خود را آغاز کرد، آنچه که در آرشیو ملی قزوین نگهداری می‌شود شامل نسخ و تمامی اوراقی است که توسط دستگاه‌های دولتی تهیه شده و یا به دستگاه‌های دولتی رسیده و به لحاظ اداری مالی اقتصادی قضایی سیاسی فرهنگی علمی و تاریخی به تشخیص معاونت اسناد ملی ایران ارزش نگهداری دائم دارد.
این مرکز از بدو تاسیس فعالیت‌های گسترده‌ای را در حوزه گردآوری منابع از طریق واسپاری مبادله اهدا و خرید ، حفاظت و نگهداری از اسناد ، تنظیم ، توصیف و مستند سازی انجام داده است. تلاش و جدیت و پشتکار همکاران منجر شد تا هم اکنون بالغ بر هفت میلیون برگ از اسناد هویت مردم قزوین در مرکز گردآوری گردد و طی یک فرایند ضد عفونی تا فهرست نویسی در اختیار ۲ هزار محقق پژوهشگر و دانشجویان قرار گیرد .
انواع قباله‌های ازدواج، فرمانهای حکومتی، مصالحه نامه، مکاتبات شخصی روحانیون، اسناد تجاری و دست نوشته‌ها که بین مردم و تجار مورد استفاده بود و همچنین اسناد حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و حق آبه‌ها که در دستگاه‌های دولتی وجود دارد، صلح نامه، سفرنامه، وصیت نامه، عقد نامه و برخی یادداشت های شخصی مربوط به دورانهای گذشته همگی دارای ارزش است و باید به صورت مدون و تخصصی نگهداری شود.
ایرنا: نحوه نگهداری اسناد چگونه است و برای حفظ و حراست از آنها چه اقداماتی انجام شده است؟
طی این سال‌ها با ارزشیابی اسناد بایگانی‌های راکد استان حدود ۱۰ هزار متر فضای ادارات آزادسازی شد و کتابخانه مرکز اسناد قزوین نیز در زمینه واسپاری مکتوبات مشغول به فعالیت است تعداد کتب و نشریات واسپاری در این استان علیرغم وجود تنها یک نیروی انسانی، ۶۲۵ نسخه کتاب و ۹۲۴ نسخه نشریه کاردکس شده است در همین راستا و طبق قوانین و مصوبات، این مرکز توانسته تعداد سه هزار و ۷۵ نسخه پایان‌نامه‌های دانشجویان را ثبت ملی کند.
در حوزه حفظ و نگهداری اسناد در گام نخست نسبت به استاندارد سازی مخزن اسناد اقدام کردیم چراکه اصول اولیه در بهبود شرایط حفاظت و نگهداری منابع و پایین آمدن بار آلودگی و بیولوژیکی موثر خواهد بود پس از آن نسبت به تهیه تجهیزات لازم جهت اندازه گیری دما و رطوبت نسبی به صورت روزانه اقدام شد.
تهویه هوا از مهم ترین موارد در حفاظت از اسناد است و در تواتر زمانی معین و مطابق برنامه مدون ، گردگیری و غبار زدایی قفسه‌های حاوی منابع توسط جارو برقی دارای قدرت مکش مناسب و مجهز به فیلترهای هپا برای جلوگیری از بازگشت مجدد ذرات آلاینده در فضا ، استفاده می‌شود و پس از آن با مواد ضدعفونی شونده مخازن ضدعفونی می‌شوند. نصب سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق و دوربین‌های مدار بسته درسراسر مخزن به حفاظت و ایمنی مخزن آرشیو استان بسیار کمک نموده است .
دادن فیپا و شابک از دیگر خدمات چشمگیر بخش کتابخانه به ناشران توانمند استان قزوین است که سعی شده مشکلات بی‌شمار در این حوزه برطرف کنیم.
ایرنا: مهمترین برنامه‌ها و اقدامات این اداره کل از بدو تاسیس تاکنون چه بوده است؟
برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی از دیگر فعالیت‌های این مرکز است به طوری که تا کنون موفق به برگزاری ۱۰۰ نمایشگاه با مناسبت‌های مختلف همچون جنگ جهانی و فرجام آن در تعیین سمای اجتماعی و اقتصادی قزوین، همایش ناصرخسرو، حکمت و دبیرسیاقی، بزرگداشت داریوش شایگان و ... در سطح ملی و استانی شدیم.
همکاری این مرکز با دستگاه‌های اجرایی از دیگر فعالیت‌های قابل توجه است که می‌توان به بیش از ۶۰ مورد در سال جاری اشاره کرد.
برگزاری نمایشگاه‌های کتاب و اسناد در سطح شهر از دیگر فعالیت‌های مرکز اسناد قزوین است ودر طول این مدت بیش از ۳۰ کارگاه آموزشی با عناوین سندشناسی و سندخوانی آشنایی با انواع اسناد واسپاری کتاب با ناشران استان، تاریخ شفاهی برگزار گردیده که با استقبال چشمگیری روبرو شد.
اهداء هفت هزار جلد کتاب از تازه‌های نشر به نهاد کتابخانه عمومی استان قزوین و دستگاه‌های فرهنگی از خدمات درخور توجهی ست که کتابخانه ملی این استان در راستای محرومیت زدایی گام برداشت.
مهم ترین هدف و چشم انداز این اداره کل، آرشیو ملی استان و راه اندازی بایگانی راکد کل کشور است، تحقق این امر قزوین را در سطح آرشیوهای جهانی قرار می‌دهد چرا که کلیه اسناد ارزشمند از سراسر کشور به این استان منتقل می‌شود و قزوین به یک قطب علمی و فرهنگی مبدل می‌گردد.
گسترش فعالیت‌های این مرکز در حوزه وظایف ذاتی خود همچون مرمت اسناد و نسخ خطی ، راه‌اندازی تاریخ شفاهی ، تدوین دانشنامه قزوین در راستای تعالی فرهنگ استان از مهم ترین دغدغه این اداره کل است که امیدوارم در کنار دستگاه‌های فرهنگی نقش تحول آفرینی ایفا کند.
ایرنا: مشکل عمده شما در این حوزه چیست؟
عمده مشکلات این مرکز موازی کاری برخی از دستگاه‌های اجرایی است؛ سازمان اسناد و کتابخانه ملی زیر نظر مستقیم ریاست جمهوری به منظور سامان دهی مدیریت اسنادی و ایجاد هماهنگی برای نگهداری آثار و اسناد مکتوب (چاپی و خطی )و غیر مکتوب اعم از اسناد دیداری و شنیداری و جلوگیری از انجام وظایف تکراری ادارات با بودجه مشخص دولت تاسیس شده است .
بنابراین مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان قزوین یگانه پایگاه صیانت از میراث مکتوب این استان است و رسیدگی به مکتوبات و اسناد جز وظایف لاینفک کتابخانه ملی است که متاسفانه برخی از دستگاه‌ها با نادیده گرفتن قانون اسناد ملی عامدانه یا ناآگاهانه لطمه‌های بزرگی به فرهنگ استان قزوین وارد می کنند.
ضمن اینکه دانشجویان و قشر عظیمی از پژوهشگران را از حق مسلم شان در بهره‌گیری از منابع و تولید آثار بدیع بی‌بهره می‌سازند سبب می‌شوند این برگ‌های زرین هویت در بی خبری و شرایط نامساعد محیطی برای همیشه از دست برود.
نظر شما