تحولاتی که در ۲ سال اخیر در زمینه مسائل مربوط به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ یا همان «برجام» رخ داد، موجب اتفاقی تاریخی شده است. خالی کردن پشت آمریکا در عرصه بین المللی به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل مخصوصا از سوی متحدان کاخ سفید امری بی‌سابقه به شمار می‌رود. در شرایط کنونی حمایت از رویکردهای ایالات متحده به چند کشور عرب حوزه خلیج فارس و رژیم صهیونیستی محدود شده است.
اگرچه خروج دولت آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ با واکنش سرد کشورهای غربی امضاکننده توافق روبرو شد و آن‌ها به محکومیت لفظی اقدام «دونالد ترامپ» بسنده کردند اما شکیبایی استراتژیک تهران باعث شد از یکی دو ماه قبل بر مقاومت جهانی در برابر زیاده خواهی‌های کاخ سفید به نحو چشمگیری افزوده است.
تقابل مستمر ترامپ با برجام
تنش ترامپ با ایران و جامعه جهانی از سال گذشته و هنگامی آغاز شد که دولت ایالات متحده فهمید پس از خروج از برجام دیگر نمی‌تواند به آسانی از مزایای آن علیه تهران استفاده کند. از میانه‌های سال ۲۰۱۹ رسانه‌های جهان بر پایان تحریم تسلیحاتی ایران (از ۱۸ اکتبر- ۲۷ مهر ) تمرکز کردند و مخالفت با نخستین امتیاز حقوقی و سیاسی توافق هسته ای برای تهران، کاخ سفید را به تکاپو واداشت.
در نخستین رو در رویی جدی دولت آمریکا با قدرت‌های جهان حدود یک ماه قبل ۱۳ عضو شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه پیشنهادی کاخ سفید برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران مخالفت کردند. همین امر آتش کینه و لجاجت کودکانه ترامپ را برانگیخت. وزیر امور خارجه وی سپس با حضور در مقر سازمان ملل در نیویورک کوشید ضربه اصلی را به برجام وارد آورد و مدعی شد سازوکار حل اختلاف توافق هسته‌ای را فعال ساخته است.
همه امضاکنندگان برجام در کنار اکثر اعضای شورای امنیت واشنگتن را دارای صلاحیت برای استفاده از این بند توافق ندانستند زیرا ۲ سال قبل دولت آمریکا همه تعهدات و الزامات توافق را زیرپا گذاشته بود و به صورت رسمی از آن خارج شد. بالاخره اما از ۳۰ شهریور سال جاری آمریکا اعلام کرد همه تحریم‌های پیشین سازمان ملل را علیه ایران اجرا می‌کند و هر کشور، نهاد و فردی که آن محدودیت‌ها را رعایت نکند از سوی کاخ سفید مجازات می‌شود.
البته دولت آمریکا سازمان ملل متحد را بی‌نصیب نگذاشت و نسبت به مخالفت این نهاد بین المللی و اعضای آن با خواسته خود هشدار داد.
نتیجه معکوس فشار حداکثری
اکنون سه کشور اروپایی عضو برجام، ۱۳ عضو شورای امنیت و بیشتر کشورهای جهان به صورت رسمی مخالفت خود را با اینگونه اقدامات آمریکا علیه ایران فریاد می‌زنند و در واقع واشنگتن در این مسیر تنها شده است. جریان امور به گونه‌ای است که حتی رسانه‌های مطرح آمریکایی هم بدان اعتراف می‌کنند و اوضاع را نقطه ضعف مهمی برای سیاست خارجی این کشور می‌دانند.
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» چند روز قبل در گزارشی نوشت سیاست‌های کاخ سفید در قضیه توافق هسته‌ای ایران نتیجه عکس داده و به جای آنکه تهران منزوی شود آمریکا تنها مانده است. در این شرایط دوستان و دشمنان واشنگتن هم‌نظر شده‌اند و با تلاش‌های دولت ترامپ برای برقراری تحریم‌ها علیه ایران مخالفت می‌کنند. در این شرایط اقتدار جهانی ایالات متحده تضعیف می‌شود.
طبق این گزارش، حتی یک دیپلمات آمریکایی معتقد است بازگرداندن تحریم‌های بین المللی علیه تهران گویاترین نمونه‌ای است که نشان می‌دهد ایالات متحده تا چه اندازه در ساختار جهانی منزوی شده است.
شبکه خبری «س.بی.سی نیوز» آمریکا هم معتقد است فشارهای دولت آمریکا برای تحریم ایران باعث دوری بیشتر کاخ سفید از متحدانش شده است.
طبق این تحلیل با همه تلاش‌هایی که دولت ترامپ انجام داد اما توافق هسته‌ای ایران هنوز زنده است اما ایالات متحده از دوستان و شرکای خود به ویژه در اروپا جدا شده است. واشنگتن پس از تلاش‌های اخیر خود برای نابودی توافق به یک بازیگر منزوی در صحنه بین المللی تبدیل شد.
تحلیلگر نشریه «پلیتیکو» نیز بر این باور است که فشار حداکثری آمریکا تا زمان انتخابات در این کشور ادامه می‌یابد اما نکته آن است که این رویکرد، ایالات متحده را به جای ایران منزوی ساخت. اکنون واشنگتن هم در سازمان ملل و هم در سطح جهان تنها مانده است.
روزنامه نیویورک تایمز در مطلب دیگری نوشت با این شرایط ترامپ نیازمند یک دوره آموزشی در زمینه یادگیری سازوکار توافق‌های بین المللی است. تراژدی که برای رویکرد دولت ترامپ رخ داد آن است که حتی متحدان اروپایی آمریکا که در بیشتر مواقع دارای منافع و اهداف مشترکی با واشنگتن در زمینه ایران بوده‌اند هم راه خود را از وی جدا کردند. دیگر فرانسه، آلمان و انگلستان یا روسیه و چین برای منزوی کردن ایران شانه به شانه کاخ سفید حرکت نمی‌کنند. اکنون ایالات متحده منزوی و تنها شده است.
کار به جایی رسیده است که حتی رسانه‌های صهیونیستی هم راهی جز اذعان به تنهایی کاخ سفید ندارند. روزنامه «اسرائیل هیوم» در گزارشی در مورد انزوای جهانی آمریکا عنوان داشت نسبت به زمان «باراک اوباما»، دولت کنونی آمریکا از نگاه بیشتر کشورهای جهان منفور است.
طبق این تحلیل، کشورهای اروپایی در دوره ترامپ در مورد خط مشی‌ها در قبال ایران یا با سیاست‌های ایالات متحده مخالفت می‌کنند یا آنکه اشتیاقی برای همراهی نشان نمی‌دهند. ترامپ احساس می‌کند برای وی بهتر است تا در بیت‌المقدس و ابوظبی محبوب باشد به جای آنکه در لندن، پاریس برلین مورد توجه قرار بگیرد. به نوشته این روزنامه، چنین چشم‌اندازی در راستای منافع آمریکا و اسرائیل نیست و بهتر است این شرایط و دیدگاه تغییر کند و به شکل قبل بازگردد.
نظر شما