اقتصاد اروپا آشفته از کابوس کرونا

اثرات زیانبار شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهان آنقدر همه‌گیر و چشمگیر بوده که امروزه به سختی بتوان نقطه‌ای از جهان را نشان داد که تحت تأثیر این بیماری دچار ضرر و زیان اقتصادی نشده باشد.

قاره اروپا، به عنوان یکی از قطب‌های مهم اقتصادی در جهان نیز به شدت از این بیماری آسیب دیده است. همه گیری در اروپا با فرانسه آغاز شد و در ایتالیا، اسپانیا و انگلیس به اوج خود رسید. پاسخ‌های ملی در طول زمان از نظر شدت، مقیاس، ماهیت و نتایج متفاوت بود.اما تلاش‌های جمعی قابل توجهی نیز برای مقابله دسته جمعی و در قالب اتحادیه اروپا صورت گرفته است.

رکود اقتصادی؛ فراتر از بحران

در نتیجه بحران ناشی از همه‌گیر شدن کرونا  اقتصاد و به ویژه بخش تولید در تمام کشورهای اتحادیه اروپا خسارت شدیدی را متحمل شده است. واقعیت این است که کرونا بحرانی را در اقتصاد کشورهای اروپایی دامن زد که در بیش از یک دهه گذشته کم سابقه بوده است.

کارشناسان از شیوع این بیماری در اروپا به عنوان سومین بحران از سال ۲۰۰۸ به بعد، پس از بحران بدهی در منطقه یورو و بحران مهاجرت نام می‌برند که تأثیر قابل توجهی بر اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اتحادیه اروپا داشته  و ثبات آن را به چالش کشیده است.

امروزه کرونا و رکود اقتصادی ناشی از آن به بزرگترین چالش منطقه یورو و اتحادیه اروپا تبدیل شده است.

در مجموع،  آخرین بررسی کمسیون اروپا در تابستان نشان می‌دهد که رشد اقتصادی منطقه یورو از ۱.۳ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۸.۷- درصد در سال ۲۰۲۰ رسیده است. یعنی رشد اقتصادی این منطقه  ۷.۴ درصد کاهش داشته است.

رشد اقتصادی برای اتحادیه اروپا نیز از ۱.۵ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۸.۳- درصد در سال جاری رسیده است که از کاهش ۶.۸ درصدی حکایت دارد.

پیش بینی این کمسیون برای سال آینده میلادی در منطقه یورو و اتحادیه اروپا به ترتیب ۶.۱ و ۵.۸ درصد رشد اقتصادی است. این درحالی است که پیش‌بنی‌های بهار رشد اقتصادی بیشتری برای منطقه یورو و اتحادیه اروپا (به ترتیب ۶.۳ و ۶.۱ درصد) نشان می‌دهد. این نشان می‌دهد که امید اروپایی‌ها به کنترل و مهار کرونا و بازگشت رونق اقتصادی به شرایط پیشا کرونا در تابستان امسال نسبت به بهار کمتر شده است.

در مورد نرخ تورم در منطقه یورو و اتحادیه اروپا،  پیش بینی‌های تابستان تفاوت قابل توجهی  با آنچه در فصل بهار  پیش‌بینی شده بود ندارد.البته، تورم در این کشورها معمولاً کنترل شده و از ثبات نسبتاً خوبی برخوردار است. رکود اقتصادی ناشی از کرونا نیز بر افزایش آن تأثیر چشمگیری نداشته است. 

البته همه کشورها به یک اندازه از گسترش کرونا متأثر نشده‌اند و نوع و شدت مقابله با آن نیز در بین کشورهای مختلف متفاوت بوده است.گزارش‌های منتشر شده از سوی کمسیون اروپا نیز نشان می‌دهد که اقتصاد در همه کشورهای اروپایی به یکسان تحت تأثیر کرونا قرار نگرفته است. 

بر اساس گزارش این کمسیون از مجموع ۲۷ کشور ۵ کشور ایتالیا (۱۱.۲-درصد)، اسپانیا (۱۰.۹- درصد)، کرواسی (۱۰.۸- درصد)، فرانسه (۱۰.۶- درصد) و پرتغال (۹.۸- درصد) بیشترین تأثیر منفی را از کرونا دیده‌اند.

یونان در رتبه ششم (۹- درصد) قرار دارد. پنج کشوری که کمترین آسیب را دیده‌اند نیز عبارتند از: لهستان (۴.۶- درصد)، دانمارک (۵.۲- درصد)، سوئد (۵.۳- درصد)، رومانی (۶- درصد) و مالت (۶- درصد).

تلاش برای جبران

با همه‌گیر شدن ویروس کرونا و نمایان شدن سریع  اثرات اقتصادی آن رهبران اتحادیه اروپا در ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۰ (۱ تیر ۱۳۹۹)توافق کردند که یک صندوق ۷۵۰ میلیارد یورویی برای کمک به کشورهای این اتحادیه از بحران COVID-۱۹ تأسیس کند. هرچند همه کشورهای اتحادیه اروپا از صندوق جدید بهره مند می‌شوند اما آنهایی که بیشتر خسارت دیده‌اند در اولویت قرار گرفته و کمک‌های بیشتری را دریافت کرده‌اند.

به گزارش ایرنا، پیش‌تر کشورهای اروپایی در نشست ۹ آوریل ( ۲۱ فروردین)  وزرای دارایی حوزه یورو، توافق نامه‌ای به منظور کاهش عواقب مخرب اقتصادی بحران کرونا به تصویب رسانده  و شورای اروپایی در ۲۳ آوریل (۴ اردیبهشت) آن را تصویب کرده بود.

هرچند توافق ماه ژوئیه ادامه تلاش‌های قبلی این کشورها به شمار می‌رود اما رهبران اروپایی توافق اخیر را تاریخی توصیف کرده‌اند:«شارل میشل» رئیس شورای اتحادیه اروپا، این توافق را از نظر انتقال اروپا به آینده حائز اهمیت خوانده بود. وزیر اقتصاد فرانسه نیز از توافق رهبران اروپایی بر اثر برنامه نجات اقتصادی اروپا به عنوان تولد یک اروپای جدید نام برده بود. به گفته «برونو لو مر» این توافق، «شناسنامه تولد یک اروپای جدید» است.

با این حال، کارشناسان معتقدند که به رغم این توافق، تفاوت‌های فاحش میان کشورهای اروپایی، چه از نظر میزان شیوع و همه‌گیری کرونا و چه از نظر قدرت و توان اقتصادی اثرات بسته ‌اقتصادی ارائه شده در همه کشورها یکسان نخواهد بود.