زیان روانی و ابتلا به کرونا؛ ۲ روی سکه سالمندی

به گزارش ایرنا، شیوع بیماری کرونا که از اواخر سال گذشته در آذربایجان غربی نظیر دیگر مناطق کشور آغاز شد که در این مدت، اقشار و افراد مختلفی از این امر متاثر شده و زیان های بسیاری دیده اند.

در کنار ضررهای اقتصادی ناشی از شیوع بیماری کرونا که متوجه کسبه، بازاریان، اصناف و فعالان اقتصادی شده، برخی آثار روانی نیز در جامعه وجود دارد که با شیوع این بیماری، ایجاد یا تشدید شده است.

سالمندان، یکی از اقشاری هستند که بیشترین آسیب اجتماعی و روانی را از شیوع بیماری کرونا دیده اند و هرچند حضور نیافتن افراد مختلف خانواده در کنار هم، موجب سلامتی بیشتر سالمندان شده و از دغدغه ابتلا به بیماری کاسته، ولی تنها ماندن روزها، هفته ها و ماه های پیاپی موجب بروز تنش های روانی در سالمندان شده که شاید آثار آن تا روز مرگ در بین سالمندان باقی باشد.

سالمندان حتی در صورت رعایت کامل مسائل بهداشتی و مصونیت کامل از ابتلا به بیماری کرونا می‌توانند در مقابل تبعات روانی ناشی از شرایط پیش آمده در اثر شیوع این بیماری آسیب پذیر باشند که متاسفانه با فاصله گذاری اجتماعی و غفلت از سالمندان، بسیاری از این افراد در معرض مشکلات روحی و روانی قرار گرفته‌اند.

"نجیب محمدی" شهروند ارومیه ای  ۸۵ سال سن دارد و با فوت همسرش چهار سال است که به تنهایی زندگی می‌کند.  

محمدی، مدت هفت ماه است با شیوع کرونا از منزل خارج نشده و تمام این مدت را با دلتنگی دیدار دوباره نوه ها و دورهمی فرزندانش سپری کرده است. اما با این حال ترس از ابتلا به این بیماری، وی را درباره ملاقات با فرزندانش مردد ساخته و دیدارهای کوتاه با فاصله های زمانی چندین هفته را برایش با دلشوره همراه ساخته است.

"محمد اقدم" دیگر شهروند ارومیه ای که اکنون به مادر پیرش که به تنهایی زندگی می‌کند و از فراموشی رنج می برد، به‌خاطر رعایت پروتکل های بهداشتی و ترس از ابتلای مادر پیرش نمی‌تواند در کارهای روزمره کمک حال وی باشد، در صدد بود که مادرش را به یکی از مراکز مراقبت و نگهداری از سالمندان ببرد، ولی هیچ یک از این مراکز با ظهور بیماری کرونا فرد جدیدی را پذیرش نمی‌کنند.

اینها تنها بخش کوچکی از مشکلات بخش اعظمی از افراد جامعه است که در میان اخبار و آمار روزانه بیماری کرونا بدان توجهی نمی‌شود.

"لیلا سپاس" روانشناس و مشاور خانواده در آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه احساس تعلق خاطر به خانواده یک نیاز ذاتی است، گفت: شیوع بیماری کرونا سالمندان را بیش از پیش تنها کرده و این تنهایی و عدم ارتباط کافی با فرزندان آنها را دچار آسیب های روحی جدی و جبران ناپذیر می‌کند.

وی در ادامه با اشاره به پدیده "اضطراب مرگ" گفت: اخبار مربوط به کرونا و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری تا حد زیادی این اضطراب را در سالمندان افزایش داده است.

سپاس افزود: اگرچه اضطراب تا حدی کارکرد مثبت دارد و باعث حل منطقی مشکلات شده و منجر به رعایت اقدامات خودمراقبتی می‌شود، اما فشارهای روحی بیش از حد باعث ترشح هورمون کورتیزول(هورمون استرس) شده و سطح ایمنی بدن را کاهش می دهد.

وی با بیان اینکه در شرایط استرس‌زا مغز دچار خطا می‌شود، گفت: ذهن انسان در این شرایط کوچکترین نشانه های بیماری و ضعف جسمانی را فاجعه سازی کرده و به صورت اغراق شده به ما نشان می دهد، به طوری که ممکن است علائمی که قبلاً نیز با آنها مواجه بودیم را سوء تعبیر کند و خود باعث افزایش اضطراب شود و این امر سبب افزایش اختلالات ناشی از اضطراب،  وسواس های فکری و افسردگی در سالمندان می‌شود.

روانشناس و مشاور خانواده در آذربایجان غربی با بیان اینکه هدف‌های مختلف، زندگی را برای ما معنی بخش می‌کند، افزود: این هدف برای سالمندان دیدن ثمره‌های زندگی و گذراندن اوقات فراغت با فرزندان است و زمانیکه این اهداف در زندگی آنها محقق نمی‌شود منجر به افسردگی شده و زندگی را برای آنها بی‌معنی و پوچ جلوه می‌کند.

وی یکی دیگر از چالش های پیش‌روی سالمندان را نیاز به مراقبت و کمک در کارهای روزمره دانست و گفت: بیماری کرونا در این قشر ترس از برقراری ارتباط ایجاد کرده است و عدم دسترسی آنها به کمک از سوی جوانان، در افراد مسن احساس عجز و ناتوانی ایجاد می‌کند که این امر زمینه ساز بروز مشکلات روحی در آنهاست.

این روانشناس و مشاور ارومیه ای به راهکارهای مقابله با استرس ناشی از شرایط موجود اشاره کرد و گفت: باید با برقراری ارتباط از طریق وسایل ارتباطی و یا ارتباط حضوری توسط افرادی که کمتر در محل‌های شلوغ تردد دارند و همچنین با رعایت مسائل بهداشتی به نیازهای روحی سالمندان توجه شده و این احساس در آنها ایجاد نشود که از جامعه حذف شده‌اند.

 وی افزود: ارتباط با سایر سالخوردگان که "گروه های همدردی"  نامیده می شود به حفظ روحیه آنها کمک می کند.

سپاس با بیان اینکه فراهم کردن فعالیت های لذت بخش برای سالمندان به حفظ روحیه آنها کمک می‌کند، گفت: انجام فعالیت هایی مانند پرورش گل و گیاه،  تماشای فیلم های تلویزیونی سرگرم کننده و ایجاد دل‌مشغولی های متنوع به ایجاد حس امیدواری در سالمندان کمک می‌کند.

وی گفت: یادآوری مشکلات گذشته که در دوران مختلف زندگی برای جامعه دردسر ساز بود و اکنون برطرف شده، باعث می‌شود تا با مثالی عینی این حس را در آنها ایجاد کرد که شرایط کنونی نیز بهبود می‌یابد.

"معین طلیعه فتح" مشاور خانواده و روانشناس دیگر ارومیه ای نیز با بیان اینکه همه افراد از ابتدای زندگی اضطراب مرگ را تجربه می‌کنند، گفت: افزایش این اضطراب یکی از خصوصیات دوره پیری است و بیماری کرونا این استرس را در سالمندان افزایش داده است.

وی با اشاره به اینکه از شاخصه های دوران سالخوردگی وجود ضعف های جسمانی است، گفت: از آنجایی که سالمندان توانایی این را ندارند، همانند گذشته به ویژه در شرایط استرس‌زا در زندگی موثر باشند، این احساس در آنها ایجاد می‌شود که توانایی مقابله با این بیماری را ندارند و احساس ناکارآمدی در مواجهه با این بیماری به آنها دست می‌دهد.

وی نیاز به برقراری ارتباط با خانواده به عنوان سرمایه های اجتماعی و ثمره زندگی در سالمندان را یک نیاز و هدف اساسی دانست و گفت: بر اساس "نظریه اریکسون" سالمندی پایان دوره رشدی است، که در این دوره فرد به بررسی گذشته خود می‌پردازد و در صورتی که به اهداف زندگی‌اش رسیده باشد احساس رضایت می‌کند.

این روانشناس افزود: با توجه به اهمیت برقراری ارتباط با سالمندان، با پرهیز از بازگویی اخبار بد، باید در مورد مسائل روزمره و زندگی عادی با آنها صحبت کنیم.

وی در ادامه گفت: ایجاد روحیه در سالخوردگان نباید به این معنی باشد که کرونا را برای آنها سطحی جلوه کنیم چراکه اگر اضطراب نباشد پروتکل های بهداشتی رعایت نمی شود.

طلیعه تشویق کردن را راهکاری موثر برای حفظ روحیه در سالمندان و رعایت مسائل بهداشتی دانست و گفت: با مرور خاطراتی از گذشته در مورد موفقیت های به دست آمده، آنها را به کارآمد بودن و به این مساله مهم امیدوار کنیم که می‌شود بارعایت بهداشت با این بیماری مقابله کرد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه از نظر روانشناختی افراد سالمند همانند کودکان نیاز به نوازش فیزیکی دارند، گفت: برقراری ارتباط حضوری حتی با فاصله زیاد با سالمندان بیشتر از تماس تلفنی توصیه می شود اما نباید رعایت مسایل بهداشتی را فراموش کرد.

طلیعه با بیان اینکه با سپردن مسئولیت های سبک به سالمندان می‌توان احساس مفید بودن را در آنها ایجاد کرد، افزود: برای مثال به آنها سفارش کنیم که به نوه ها آموزش دهند که با رعایت مسائل بهداشتی نباید از کرونا ترسید.

 آذربایجان‌غربی که در برهه‌های مختلف طی هفت ماه گذشته، نوسانات نزولی و صعودی شیوع بیماری کرونا را سپری کرده، در روزهای اخیر در بدترین شرایط خود قرار گرفته و با بی توجهی مردم، وضعیت آن نگران کننده‌تر از قبل است.

حدود هفت ماه از پیدایش نخستین موارد کرونا مثبت در کشور و اضطراب و نگرانی شهروندان و مسوولان در خصوص شیوع این بیماری می‌گذرد که در این مدت، این بیماری به دغدغه اصلی مسوولان عالی رتبه کشوری، مسوولان استانی، خانواده ها و اقشار مختلف تبدیل شده است.