سد سازی در حوضه دریاچه ارومیه؛ کلافی سردرگم

کارشناسان معقتدند که سدسازی بیش از حد و غیر اصولی سبب شده تا حق آبه دریاچه ارومیه به شدت کاهش یابد و با غلبه تبخیر بالای آب در فصل گرما، تراز دریاچه سال به سال کاهش قابل توجهی داشته باشد.

مدتی است  برخی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی به بهانه وعده‌هایی که در ایام تبلیغاتی داشته‌اند برای توسعه اراضی کشاورزی ادعای افزایش سد سازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را مطرح کردند که بخش قابل توجهی از این ادعا متوجه آذربایجان غربی است، اما مسوولان ستاد احیای تحقق این ادعا را به طور کامل رد می‌کنند.

آنچه مسلم است با وجود اذعان همگانی بر لزوم احیای دریاچه ارومیه، بخش عمده ای از نیاز آبی این دریاچه از حق ‌آبه‌ای تامین می‌شود که از سدها رهاسازی شده است.

طی ماه گذشته حجت الاسلام سید سلمان ذاکر نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود که با دستور وزیر نیرو ساخت 2 سد نیمه کاره نازلو و باراندوز تکمیل می‌شوند و این کار برای توسعه کشاورزی منطقه حائز اهمیت است.

این اظهارات نگرانی‌های برخی را درباره احیای دریاچه ارومیه به وجود آورده به طوریکه مورد بحث گسترده در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت و عده‌ای آن را به مثابه خشک شدن دوباره دریاچه ارومیه تعبیر کردند.

البته حجت الاسلام ذاکر تنها نماینده موافق سد سازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیست؛ انور حبیب‌زاده نماینده مردم بوکان در خانه ملت نیز از آن دسته از نمایندگانی می‌باشد که بر سد سازی بر روی یکی از مهمترین رودخانه‌های آذربایجان‌غربی یعنی سیمینه رود تاکید دارد.

 آنها معتقدند وضعیت معیشیتی مردم منطقه وابسته به کشاورزی است و باید با سد سازی و تامین آب اراضی کشاورزی در کنار مردم منطقه بود.

در حالی که تمامی کارشناسان حوزه آب و کشاورزی بر ثابت یا کاهش دادن اراضی کشاورزی و افزایش بهره وری تاکید دارند، این اظهارات نمایندگان مجلس به نظر ‌می‌رسد برگرفته از وعده‌هایی است که در ایام انتخابات داده شده و هم اکنون هر طور که هست باید مطرح شود.

افزایش کیفیت محصولات باغی آذربایجان غربی با بهبود وضعیت دریاچه ارومیه

رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: میزان تولید سالانه محصولات باغی استان ۱.۵ میلیون تن است که کاهش سرمازدگی و بهبود وضعیت دریاچه ارومیه در سالجاری موجب شده تا محصولات باغی استان از کیفیت مطلوبی برخوردار باشند.

رسول جلیلی با اشاره به اصلاح الگوی کشت و بهره مندی از سیستم آبیاری مدرن در تولید محصولات باغی، اظهار داشت: در سال جاری محصولات باغی استان با کیفیت بسیار مطلوب تولید شده و میوه های هسته دار چون گیلاس، آلبالو و زردآلو به قیمت های مناسب در بازارهای داخلی و خارجی به فروش رفته است.

وی ادامه داد: اعتبارات اختصاص یافته از سوی ستاد احیای برای حمایت از بخش کشاورزی در کنار کاهش مصرف آب در این حوزه سبب شده تا تغییر نوع کشاوزی از سنتی به مدرن با جهش قابل توجهی همراه شود.

هزینه‌کرد ۲۷۵۰ میلیارد ریالی در طرح‌های کشاورزی برای احیای دریاچه

رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: از آغاز فعالیت ستاد احیای تاکنون بیش از ۲ هزار و ۷۵۰ میلیارد ریال در حوزه کشاورزی برای مدیریت مصرف آب و کمک به احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است.

جلیلی با بیان اینکه این مقدار اعتبار در چهار حوزه آب و خاک، زراعت، ترویج و باغبانی هزینه شده، اظهار داشت: طبق آمار میزان مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۴۰ درصد کاهش یافته است و این مقدار کاهش مصرف نه تنها تاثیری در کمیت محصولات کشاورزی نداشته بلکه سبب ارتقاء کیفیت محصولات تولیدی شده است.

وی، توسعه روش‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله، تهیه کاداستر اراضی و مطالعه و اجرای شبکه فرعی آبیاری و زهکشی را از مهمترین طرح‌های ستاد احیا دانست.

کاهش بیش از 558 میلیون مترمکعب مصرف آب در حوزه کشاورزی آذربایجان‌غربی

وی با بیان اینکه طرح‌های ستاد احیای منجر به صرفه جویی در مصرف بیش از ۵۵۸ میلیون مترمکعب آب شده است، افزود: ۲۳۰ میلیون متر مکعب آب از طریق استفاده از فنون علمی و فنی  و ۳۲۸ میلیون متر مکعب از محل کاهش دریافت از محل سدهای استان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده‌است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی ادامه داد: این استان با تجهیز یک‌هزار هکتار از اراضی کشاورزی خود به شیوه آبیاری نوین در فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۹، استان پیشتاز کشور در این عرصه شد و تاکنون نیز یک‌هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه در سال جاری به این شیوه های نوآورانه تجهیز شده‌است.

جلیلی با اشاره به اینکه از مجموع اراضی کشاورزی استان ۲۶۵ هزار هکتار برای اجرای طرح های آبیاری نوین مستعد هستند، اظهار داشت:  ۶۶ هزار هکتار آن به شیوه های نوین آبیاری در کشاورزی تجهیز شده‌است.

وی با اشاره به اینکه آذربایجان‌غربی دارای ۱۲۰ هزار هکتار اراضی باغی است که اغلب آنها به کشت میوه های هسته دار از جمله سیب، هلو، شلیل، انگور و گیلاس اختصاص دارد، افزود: با توجه به بروز بحران کم آبی در حوضه دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر لزوم کشت محصولات کم آب بر ضروری شده است.

وی ادامه داد: در همین راستا برخی از شهرهای آذربایجان غربی به ویژه ارومیه به دلیل شرایط زیست محیطی،‌ ظرفیت مناسبی برای کشت و تولید پسته، زعفران یا کلزا دارد که نه تنها آب کمی نسبت به سایر محصولات کشاورزی مصرف می‌کند بلکه ارزش اقتصادی بالایی نیز دارد.

با نیم نگاهی به اظهارات رییس جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی مشخص می‌شود که محصولات تولیدی در این استان و به خصوص حوزه آبریز دریاچه ارومیه نه تنها کاهش نیافته و کشاورزان متضرر نشده‌اند بلکه با کمک از طرح‌های ستاد احیای سیستم کشاورزی از سنتی به مدرن تغییر یافته است.

در همین راستا توجیه افزایش سد سازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به بهانه حمایت از بخش کشاورزی نه تنها ضرورتی ندارد بلکه کمکی به احیای دریاچه ارومیه که بیش از 12 هزار میلیارد تومان تا به این لحظه برای آن هزینه شده است، نخواهد داشت.

هیچ سدی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه احداث نمی‌شود

رییس دفتر استان‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در نشست هفته گذشته این مجموعه با اصحاب رسانه با اشاره به درخواست برخی نمایندگان مجلس مبنی بر آغاز سد سازی در حوضه دریاچه گفت: خیال‌تان را راحت کنم، هیچ سد سازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام نمی‌شود.

فرهاد سرخوش ادامه داد: معتقدیم یکی از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه سد سازی غیر اصولی و عدم اختصاص حق آبه دریاچه ارومیه است که ستاد احیای حساس به این موضوع بوده و موارد لازم را در این خصوص با جدیت پیگیری می کند.

وی از آزاد سازی آب سدها به سمت دریاچه ارومیه تا پایان پاییز خبرداد و اظهار داشت: دولت توجه لازم به حق آبه دریاچه ارومیه دارد و در همین راستا وزارت نیرو نیز همکاری لازم را خواهد داشت.

رهاسازی آب هفت سد به دریاچه ارومیه

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی نیز گفت: طی سال آبی گذشته بیش از ۲۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از هفت سد حوضه آبریز به سمت دریاچه ارومیه رها سازی شده است.

اتابک جعفری افزود: بخش قابل توجهی از این میزان، مربوط به رهاسازی آب از سدهای بوکان، مهاباد و شهرچای ارومیه به عنوان بزرگترین سدهای استان به سمت دریاچه ارومیه است.

وی ادامه داد: همه دستگاه‌ها در احیای دریاچه ارومیه همدلی لازم را دارند و مشکلی در پرداخت حق آبه دریاچه وجود ندارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در رابطه با سد سازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز گفت: با توجه به اینکه دولت عزم جدی برای احیای دریاچه ارومیه دارد، هرگونه اقدام برای آغاز سد سازی منوط به تصمیم و دستورات لازم از سوی وزارت نیرو است.

رصد فضای موجود نشان می‌دهد که در کنار عزم دولت تدبیر و امید برای احیای دریاچه ارومیه نمایندگان مجلس نیز باید بدور از حواشی و فشار رسانه‌ای، طی نشست‌های کارشناسانه و تخصصی با مسوولان ستاد احیای و دستگاه‌های اجرایی دخیل در احیای دریاچه ارومیه همدلی لازم را برای احیای نگین آبی آذربایجان‌ داشته باشند چرا که زنده شدن این دریاچه به معنای افزایش اعتماد عمومی به دولت و نظام جمهوری اسلامی خواهد بود.

میزان آب دریاچه ارومیه هم اکنون به 3.32 میلیارد مترمکعب رسیده است که نسبت به کمترین میزان ثبت شده بیش از 6.5 برابر افزایش یافته است.