چندسالی است که برخی فعالان عرصه حقوق رسانه به دنبال تاسیس صندوقی هستند که وضعیت بیمه و بیکاری هنرمندان را سروسامان دهند؛ بحث بیمه هنرمندان موضوع بی‌سرانجامی است که هرازچندی به محوریت بحث بدل شده اما نیمه کاره رها می‌شود.
یکی از طرح‌های که در این باره مطرح شده، بحث استفاده از منابع مالی است که سازمان تامین اجتماعی بر اساس ماده ۳۸ قانون خود به دست آورده اما آن را صرف خود پرداخت کنندگان نمی‌کند. بر این اساس اگرچه فعالان عرصه صنعت تصویر موظف به پرداخت مبالغی برای بیمه هستند در عمل عوایدی از این پرداخت نصیب آنان نشده و این منبع کاملا در اختیار سازمان تامین اجتماعی می‌ماند.
بر این اساس برخی فعالان این عرصه در سال‌های اخیر پیشنهاد تاسیس صندوقی را ارائه داده اند که تقاضا دارد از این منبع مالی به عنوان اندوخته که توسط فعالان صنعت تصویر جمع می‌شود به نفع خود هنرمندان استفاده شود.
بر این اساس و در صورت تصویب چنین طرحی دیگر نیازی نیست که اعتبارات صندوق اعتباری هنر از یارانه دولتی تامین گردد بلکه از خود هنرمندان به خود هنرمندان کمک می‌شود ضمن این که این اقدام کمکی مستقیم به دولت هم محسوب می‌شود.
مبلغ بزرگی که راکد است
مهدی کوهیان در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و درباب ابعاد این موضوع اظهار داشت: بر اساس ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی که تعدادی بخش‌نامه دارد (بخشنامه‌های ۱۴/۷ و تعدادی دیگر) هر قرارداد پیمانی باید بین ۷.۸ دهم درصد از مبلغ قرار تا ۱۶.۸ دهم درصد آن را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند؛ اما موضوع این است که درازای این پولی که می‌پردازد، هیچ‌گونه خدماتی نمی‌دهد مگر این‌که لیست بیمه برای عوامل پرداخت شود؛ یعنی در یک سریال ۱۵۰ نفره اگر مثلاً آقای پروین حسینی که تهیه‌کننده آن هستند از سازمان تأمین اجتماعی کد پیمان بگیرند، بیمه عوامل را در لیست ماهانه پرداخت می‌کنند و از آن پول و از آن درصدی که بیان کردم، حق بیمه کسر می‌شود، یعنی از آن پول برداشت‌شده و از آن استفاده می‌شود.
همه سازمان‌ها ملزم به این موضوع و پرداخت هستند اما در حال حاضر این پرداخت در مورد سفارش‌دهندگان دولتی اجرا می‌شود؛ یعنی نهادهای بزرگی مانند تلویزیون، وزارت نفت، وزارت کار، وزارت راه و شهرداری‌ها و پروژه‌هایی که سفارش می‌دهند مستندسازی شود یا فیلم تولید می‌کنند و سایر کارها در حوزه صنعت تصویر؛ این پول به تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود و مفاصا حساب دریافت می‌شود.
وی ادامه داد: کارفرما موظف است که قسط آخر را به پیمانکار (که در اینجا تهیه‌کننده است) نپردازد تا زمانی که مفاصا حساب را از تأمین اجتماعی بیاورد و بعد مطالبات را پرداخت کند. این مبلغ بزرگی است که امروز در صنعت تصویر کشور جابه‌جا می‌شود؛ صرفاً در حوزه تلویزیون تخمین زده‌ام که این رقم، رقم بزرگی است و می‌تواند کنترل کنید که تلویزیون تا چه میزان پرداخت می‌کند؛ ضمن این که می‌توانید باقی نهادها و سازمان‌ها که در کشور کار خدماتی دارند را ببینید که این پرداخت به چه صورت است.
نارسایی‌های که باید مورد توجه قرار گیرد
مشاور حقوقی آیفیک (انجمن صنفی شرکت‌ها و موسسات فیلم‌سازی ایران) با توضیح خلاها و نواقص استفاده از این مبلغ، تشریح کرد: این که چرا تهیه‌کنندگان نمی‌توانند از این مبلغ استفاده کنند به چند دلیل هست که به آنها اشاره می‌کنم؛ یک نکته این است که وقتی بخواهید برای یکی از عوامل بیمه پرداخت کنید، رابطه کار شکل می‌گیرد و این پرداخت در قانون کار می‌رود و وقتی به او دستمزد می‌پردازید، طبق دستورالعمل اجرایی بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم که معافیت مالیاتی هنرمندان است، «دستمزد نمی‌تواند از معافیت مالیاتی برخوردار باشد»؛ یعنی کسی که حقوق‌بگیر است (وقتی رابطه کار شکل می‌گیرد و فرد بیمه می‌شود، استخدام‌شده است و حقوق و دستمزد می‌گیرد) معافیت مالیاتی شامل حالش نمی‌شود.
کارگردانی که کارمند تلویزیون هست باید مالیات بدهد و معافیت مالیاتی برای کارگزاران مستقل است؛ یعنی کسی که مانند کارگردانی سفارش گیر است. بنابراین این ایراد وجود دارد و درنتیجه اکثر عوامل اجازه نمی‌دهند که ما آنان را بیمه کنیم، چون معافت مالیاتی‌شان از بین می‌رود.
وی ادامه داد: موضوع دیگر این است که بسیاری از آنان، بیمه صندوق اعتباری هستند؛ وقتی‌که شما اینجا برایشان بیمه پرداخت کنید (بااینکه بیمه اینجا می‌تواند بالاتر پرداخت شود) تأمین اجتماعی آن بیمه دیگر را چون از یارانه دولت استفاده می‌کند و مال کسی است که انگار شغل ثابت و پردرآمدی ندارد، لغو می‌کند و متأسفانه به این دلیل هم کسی از این استفاده نمی‌کند چون نمی‌خواهد بیمه صندوق را از دست بدهد.
مضاف بر این‌که کسی بخواهد از این بیمه استفاده کند، صرفا دو ماهی که بر سر این کار است بیمه دارد و بعد از دو ماه این بیمه لغو می‌شود و باید دوباره به صندوق رفته و آن مراحل را از اول طی کند؛ درنتیجه عملاً پروسه‌ای است که به‌صرفه نیست و شما نمی‌توانید به هیچ نحوی از آن استفاده کنید.
کوهیان افزود: مگر این‌که این منابع (منابعی که توسط تهیه‌کنندگان به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت‌شده است) در اختیار صندوق قرار گیرد و اعتباری در نزد سازمان تأمین اجتماعی باشد و ما به همین شکلی که امروز صندوق اعتباری هنر به شکل خویش‌فرما افراد را بیمه می‌کند، آدم‌ها و عوامل و هنرمندان را بیمه کند.
تاسیس صندوق بیمه بیکاری برای مدیریت منابع و حمایت همه جانبه
این حقوقدان حوزه هنر و رسانه در ادامه با تاکید بر تلاش‌هایی که به منظور تاسیس صندوق بیمه بیکاری صورت داده‌اند، گفت:طرح تاسیس صندوق بیمه بیکاری برای هنرمندان طرحی بوده است که ما به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه و اعلام کردیم و حتی در زمان مرحوم نوربخش (سیدتقی نوربخش، مدیرعامل فقید سازمان تأمین اجتماعی) چند جلسه با مرحوم تاج‌الدین (عبدالرحمن تاج‌الدین خوزانی، نمایندهٔ حوزهٔ انتخابیهٔ اصفهان و ورزنه در دوره پنجم و دورهٔ ششم مجلس شورای اسلامی و معاون سازمان تأمین اجتماعی) داشتیم و طرح در شرف به نتیجه رسیدن بود که متأسفانه او درگذشت و چون مسائل قائم به شخص است، به نتیجه نرسید.
وی افزود: این مبلغ منبع بسیار خوبی است برای این‌که بیمه هنرمندان را سامان دهد. در حقیقت پولی است که سازمان تامین اجتماعی (نهادی که دولتی نیست و عمومی است) درمی‌آورد و خدمات و مابه ازایی هم در مقابل آن ندارد.
وقتی دولت می‌گوید بودجه ندارم و مشکل بودجه دارم، ما این را می‌فهمیم و می‌گوییم اتفاقا این‌سوی داستان و پرداخت تهیه‌کنندگان غیرمستقیم بخشی از دولت است؛ در نتیجه استفاده از این منبع اتفاقاً به کمک دولت می‌آید؛ وقتی یکجایی این پول داده‌شده بهتر است که یکجایی هم از آن استفاده شود و ما بتوانیم آدم‌هایی را با این منبع بیمه کنیم.
کوهیان یادآور شد: یعنی ۸۳ میلیارد تومان صندوق می‌تواند به ۱۵۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کند و به‌تبع تعداد نفراتی که بیمه می‌شوند و یا خدماتی که از ناحیه بیمه به افراد تخصیص می‌یابد، افزایش پیدا می‌کند؛ چرا که مبلغی که تهیه‌کنندگان می‌پردازند کمک بزرگی به معیشت و حمایت‌های صنفی هنرمندان است.
وی با اشاره به مبلغ بزرگ (۱۵۰ میلیارد تومانی) مالیات تهیه کنندگان به سازمان تامین اجتماعی در سال گذشته که صرف مخارج خود هنرمندان و فعالان این حوزه نمی‌شود، بیان کرد: پیشنهاد ما این است که صندوق بیمه بیکاری برای همه اهالی هنر با توجه به همین پولی که از طریق هنرمندان به عنوان مالیات پرداخته می شود تاسیس و آیین نامه این صندوق سریعتر نوشته شود. با تشکیل چنین صندوقی می‌شود منابع را مدیریت و از تمامی فعالان این عرصه حمایت کرد.
این حقوقدان در انتها با اشاره به مشکلاتی که به واسطه کرونا برای هنرمندان ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: متاسفانه ماده ۹۲ قانون برنامه ششم توسعه (که امروز سال‌های آخر برنامه هستیم) در این سال‌ها عملاً شکل نگرفته است و به نظرم اگر از سال ۹۶ تا امروز این صندوق شکل‌گرفته بود، امروز کمک بزرگی بود و در این شرایط کرونا به کمک هنرمندان می‌آمد.
نظر شما