ناکامی سازمان ملل در حل بحران کرونا؛ اصلاحات در راه است؟

به گزارش روز دوشنبه ایرنا به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، آنتونیو گوترش دبیرکل سازم h ن ملل هفته گذشته گفت که این بیماری همه گیر، آزمون روشنی در زمینه همکاری بین المللی است، آزمونی که ما در آن شکست خورده ایم.

وی با اشاره به اینکه بین رهبری و قدرت ارتباطی وجود ندارد، هشدار داد که در دنیای سده ۲۱، نفع شخصی در همبستگی است و اگر این واقعیت را درک کنیم، همه متضرر می شویم.

در همین حال، اولین نشست مجازی مجمع عمومی سازمان ملل، تشدید تنش در میان قدرت های جهانی، افزایش نابرابری درمیان کشورهای فقیر و غنی و دشواری جلب نظر موافق ۱۹۳ کشور عضو این سازمان در مورد موضوعات مهم را به نمایش گذاشت، چه رسد به آنکه زمینه اتحاد در مورد اصلاحات در این سازمان را فراهم کند.

سازمان ملل متحد که از خاکستر جنگ جهانی دوم با حضور ۵۰ عضو زاده شد، از آن زمان بعد گسترش چشمگیری یافت.

هفتاد و پنج سال پس از آنکه کشورهای موسس سازمان ملل منشور این سازمان را در سانفرانسیسکو امضا کردند و وعده دادند نسل های بعدی را از آفت جنگ نجات دهند، درگیری ها همچنان در جهانی ادامه دارد که با نابرابری، گرسنگی و بحران گسترده آب و هوایی دست به گریبان است.

«سیمونه‌تا سوماروگا» رئیس جمهوری سوئیس در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: ما می توانیم از سازمان ملل به این دلیل انتقاد کنیم، اما وقتی این سازمان را مقصر می دانیم، در واقع درمورد چه کسی سخن می گوئیم؟

وی افزود: ما در واقعیت درمورد خودمان حرف می زنیم، زیرا سازمان ملل تشکیل شده از کشورهای عضو است و اغلب کشورهای عضو هستند که مانع کار این سازمان می شوند.

در این میان، تنش در جلسه شورای امنیت سازمان ملل زمانی نمود پیدا کرد که آمریکا و چین به عنوان دو عضو دائم این شورا که از حق وتو برخوردارند، یکدیگر را به سوءمدیریت کرونا و سیاسی کردن این بیماری متهم کردند.

روسیه همچون سال های اخیر از پکن حمایت کرد، مساله ای که از عمق شکاف در قدرتمندترین نهاد سازمان ملل که مسئول حفظ صلح و امنیت جهانی است، حکایت دارد و ناتوانی این سازمان برای رسیدگی به موضوعات مهمی چون درگیری در کشورهای مختلف را به رخ می کشد.

در همین حال، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه گفت: سازمان ملل برای توافق روی موضوعاتی اندک، چنان به سختی افتاده است که خطر عجز و ناتوانی این نهاد را نمایان می کند.

وی افزود: جوامع ما هرگز تا این حد وابستگی متقابل نداشته اند و در برهه ای که همه این رویدادها رخ می دهد، هیچ گاه تا این اندازه ناهماهنگ و غیرمتحد نبوده ایم.

«اوهورو کنیاتا» رئیس جمهوری کنیا نیز گفت که سازمان ملل در هفتاد و پنج سالگی پیرتر از اکثر اعضای خود و همچنین پیرتر از ۹۶ درصد از جمعیت جهانی اش است.

وی افزود: امروزه اکثریت مشخص جمعیت جهانی نمی توانند با شرایط تاسیس این سازمان ارتباط برقرار کنند و این سوال مطرح است که این نهاد اکنون برای جهان چه به ارمغان می آورد؟

از منظر رهبران بسیاری، مهمترین نقش سازمان ملل گردهم آوردن قدرت های جهانی برای مذاکره است، اما موارد ناامیدکننده بسیاری درارتباط با قوانین این سازمان وجود دارد از جمله آنکه همه ۱۹۳ کشور ملزم به توافق درمورد اسناد کلیدی همچون اعلامیه بزرگداشت هفتاد و پنج سالگی این سازمان هستند، امری که به ماه ها زمان برای مذاکره نیاز دارد.

متداوم ترین موضوع مورد بحث که در سال ۱۹۷۹میلادی آغاز شد و ۴۰ سال است که پایانی ندارد، اصلاحات شورای امنیت است، نهادی که پنج عضو دائم آن (آمریکا، چین، روسیه، فرانسه و انگلیس) ساختار قدرت بین المللی را در پایان جنگ جهانی دوم منعکس می کنند. کرسی ۱۰ عضو دیگر این شورا در میان اعضایی که دوره های دو ساله را در اختیار دارند، متغیر است.

اگرچه حمایت گسترده ای از اصلاحات این شورای ۱۵ عضوی برای انعکاس واقعیات حال جهان وجود دارد، تلاش ها در سطح رقابت های ملی و منطقه ای باقی مانده است.

اختلافات عمیق در سال ۲۰۰۵،  مجمع عمومی را بر آن داشت تا زمان بررسی سه قطعنامه در مورد اقدامات مربوط به توسعه در این سازمان را به بعد موکول کند.

یکی از این قطعنامه ها بدنبال کرسی دائم بدون حق وتو برای آلمان، ژاپن، برزیل و هند در شورایی ۲۵ عضوی بود.

گروهی از کشورهایی با رده متوسط از جمله ایتالیا و پاکستان در قالب قطعنامه دیگر خواستار شورایی ۲۵ عضوی با ۱۰ کرسی جدید غیر دائم بودند.  

در این میان، اتحادیه آفریقا نیز در قطعنامه سوم شورایی متشکل از ۲۶ عضو با شش کرسی اضافی دائم از جمله دو کرسی برای آفریقا با حق وتو و پنج کرسی غیردائم می خواست.

در آن سال، رهبران جهان خواستار اصلاحات زودهنگام در شورای امنیت شدند تا این شورا، موثرتر و واضح تر باشد.

نارندرا مودی نخست وزیر هند در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل این پرسش را مطرح کرد: هند قرار است تا کی از ساختار تصمیم گذاری سازمان ملل بیرون نگه داشته شود؟

وی تاکید کرد که هند با ۱.۳ میلیارد نفر جمعیت، بزرگترین دموکراسی جهان است و درحالی که ۱۸ درصد از جمعیت جهان را داراست، قویا به حفظ ارتباط این نهاد بزرگ متعهد است.

هاگه گینگوب رئیس جمهوری نامیبیا در سخنان خود در این مجمع ابراز امیدواری کرد که هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس سازمان ملل، فرصتی برای نتیجه گیری درمورد اصلاحات شورای امنیت باشد. وی در عین حال از اینکه این مساله هنوز روی نداده است، انتقاد کرد.

آلبرتو فرناندز رئیس جمهوری آرژانتین نیز گفت که سازمان ملل نه تنها به اصلاحات شورای امنیت نیاز دارد، بلکه برای انجام اختیارات خود انرژی جدید می خواهد.

وی افزود: ما به نسخه ۴.۰ سازمان ملل نیاز داریم با ارزش های اساسی دست نخورده با وضوح لازم برای یکپارچه کردن تغییرات فناوری تا انسانی تر، دموکراتیک تر و به لحاظ اجتماعی جامع تر باشد.

آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: شورای امنیت اغلب در زمان تصمیمات روشن به بن بست می رسد و اصلاحات لازم است تا سازمان ملل در موقعیت تسلط بر چالش های جهانی در قرن ۲۱ قرار گیرد.

وی افزود: در پایان، سازمان ملل می تواند فقط به اندازه اتحاد اعضای خود موثر باشد.

 شورای امنیت از پانزده عضو تشکیل شده است: پنج عضو دائم و ۱۰ عضو غیر دائم. اعضای دائمی شورای امنیت عبارتند از چین، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی (که پس از فروپاشی، فدراسیون روسیه جایگزین آن شده است)، انگلستان و ایالات متحده آمریکا. ۱۰ عضو غیر دائمی شورای امنیت را مجمع عمومی با توجه به مشارکت اعضای سازمان ملل متحد در حفظ صلح و امنیت بین­ المللی و دیگر اهداف سازمان و همچنین بر مبنای توزیع عادلانه جغرافیایی انتخاب می­ کند.

اعضای غیر دائم شورای امنیت برای یک دوره­ ۲ ساله انتخاب می‌شوند. برخی کشورها مانند برزیل، آلمان، هندوستان و ژاپن بارها تقاضای اصلاح منشور و اضافه شدن به جمع اعضای دائمی شورای امنیت را مطرح کرده­ اند.