آلودگی هوا به آتش کرونا می‌دمد

انواع آلودگی ها در محیط زیست همواره دامن سلامت انسان را گرفته، از آلودگی هوا تا آب و خاک همه معضلی است که گریبانگیر شهرهای بزرگ به ویژه تهران شده است، در واقع تغییرات آب و هوایی و استفاده بی رویه از منابع طبیعی و محیط زیست در دنیای امروز باعث شد تا خطر از بین رفتن منابع پایه به عنوان تهدیدی جدی در همه دنیا محسوب شود که کشور ما نیز از این مساله مستثنی نیست، حتی مقام معظم رهبری نیز بر این مساله تاکید دارند و فرمودند که حفظ محیط زیست یک وظیفه حاکمیتی و یک موضوع کشوری و ملی است که باید برای حل مشکلات مرتبط با آن همه دست به دست یکدیگر دهند.

کارشناسان بارها اعلام کرده اند که توان اکولوژیکی کلانشهرها به ویژه تهران به پایان رسیده بر این اساس با کوچکترین تلنگر و تغییر در روند عادی زندگی، بار سنگینی بر دوش همگان می افتد به عنوان مثال اکنون هشت ماه است که درگیر ویروس کرونا هستیم که مشکلات زیادی را برای دنیا از جمله ایران ایجاد کرده به طوری که تا امروز شنبه 18 مهر ماه شمار جانباختگان بیماری کووید ۱۹ در کشور به ۲۸ هزار و ۲۹۳ نفر رسیده و ۳۰ استان در وضعیت قرمز یا هشدار کرونا قرار گرفته اند.

این در حالیست که کارشناسان معتقدند آلودگی هوا شیوع این ویروس را افزایش می دهد، طبق مطالعاتی که در دنیا انجام شد نشان می دهد که هر یک واحد افزایش ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون در هوا بین ۸ تا ۱۵ درصد مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ را افزایش می دهد، در حالی که وارد فصل سرد سال و زمان بروز پدیده اینورژن یا واورنگی دما شده ایم که در این شرایط آلودگی هوا در سطح شهری مانند تهران باقی می ماند و مانند پتویی سطح شهر را می پوشاند و تا زمانی که بادی نوزد این شرایط ادامه دارد حال بیاییم و تاخت و تاز ویروس کرونا را نیز به این شرایط اضافه کنیم، قطعا نتیجه آن می تواند فاجعه بار باشد.

اکنون استاندارد ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون در هوا در تهران ۳۵ ppm ( مایکروگرم در متر مکعب) است، در حالی که بنا بر گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، چند وقت پیش این عدد در تهران به ۷۰ ppm رسیده بود، با یک حساب سرانگشتی می توان به عمق فاجعه پی برد. البته گذر از این وضعیت راهکار دارد و آن نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، استاندارد کردن خودروها و سوخت و رفع آلایندگی از صنایع آلاینده است، این در حالیست که در تهران حدود پنج میلیون خودرو و بیش از سه میلیون موتورسیکلت تردد می کند، سالانه نیز حدود ۵۰۰ هزار خودرو به کلانشهر تهران اضافه می‌شود که به مرور فرسوده می شوند البته این شرایط در بیشتر کلانشهرهای کشور صدق می کند، بنا بر اعلام سازمان محیط زیست تا پایان امسال حدود ۲۰۰ هزار تاکسی فرسوده در سراسر کشور خواهیم داشت و از طرفی هم حتی یک اتوبوس نو به ناوگان اتوبوسرانی اضافه نشده است.

می دانیم که همه اینها به منابع مالی کافی نیاز دارد از این رو مقرر شد که هر صنعت آلاینده ای عوارض آلایندگی خود را پرداخت کند تا صرف رفع آن آلایندگی و بهبود شرایط محیط زیست شود، البته به نظر می رسد این عوارض پرداخت می شود اما نه به جایی که به محیط زیست مربوط است بلکه به حساب شهرداری واریز می شود تا صرف حقوق کارکنان شود، در حالی که برای این کار صندوق ملی محیط زیست داریم.

در واقع با توجه به ضرورت توجه به مقوله حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست، صندوق ملی محیط زیست در سال ۱۳۹۳ و با هدف کمک به کاهش آلاینده های محیط زیستی، جلوگیری از تخریب، حفاظت از منابع طبیعی و احیاء و بهره برداری پایدار از منابع پایه و محیط زیست و تنوع زیستی تاسیس شد، این صندوق یک نهاد عمومی غیردولتی است که با دریافت عوارض ناشی از آلودگی، به صنایع آلاینده تسهیلات پرداخت می کند تا نسبت به رفع آلودگی خود اقدام کنند از این رو نیاز به تقویت دارد.

بر این اساس سال گذشته روند مالیات بر ارزش افزوده بازنگری و مقرر شد که یک درصد از درآمد عوارض آلایندگی محیط زیست به صندوق ملی محیط زیست واریز شود که مورد تایید شورای نگهبان نیز قرار گرفت اما ششم مهر سال طرح یک فوریتی اختصاص یک درصد از درآمد عوارض آلایندگی‌ها به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و عدم پرداخت آن به صندوق ملی محیط زیست با ۱۷۰ رای موافق، ۳۳ رای مخالف و چهار رای ممتنع از مجموع ۲۳۴ نماینده حاضر تصویب شد این یعنی اینکه آن یک درصد عوارض دیگر وارد صندوق محیط زیست نمی شود بلکه به حساب شهرداری ها واریز خواهد شد.

نباید کمبود اعتبار شهرداری‌ها از کیسه محیط‌زیست جبران شود

این در حالیست که عیسی کلانتری معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: عوارض ناشی از آلایندگی صنایع و واحدهای تولیدی برای رفع آلودگی این واحدها و بهبود وضعیت محیط‌زیست است نه اینکه حقوق کارکنان شهرداری‌ها و یا دهیاری‌ها با آن تامین شود.

وی افزود: نباید کمبود اعتبار شهرداری ها از کیسه محیط زیست جبران شود، در حالی که صد درصد این یک درصد برای بهبود وضعیت محیط زیست است، ما هزاران واحد تولیدی داریم که تصفیه خانه ندارند و پساب های آنها تصفیه نشده وارد محیط زیست، رودخانه ها و مزارع می شود، چون منابع لازم برای ارتقای سیستم تصفیه در اختیارشان نیست، در حالی که می توان با دادن تسهیلات از صندوق ملی محیط زیست به ارتقای محیط زیستی آنها کمک کرد.

کلانتری ادامه داد: سال گذشته ما برنامه های خود را به سازمان برنامه بودجه دادیم و آنها گفتند که هزینه بخش عمده این برنامه ها را نمی توانیم از منابع دولتی تامین کنیم بنابراین آمدند این یک درصد را که از ابتدا نیز مخصوص محیط زیست بود به آن برگردادند و قرار شد این پول وارد صندوق ملی محیط زیست شود تا به این افراد تسهیلات داده شود تا مشکلات آلایندگی واحدهای خود را رفع کنند، در واقع این پول در قانون برای بهبود وضعیت محیط زیست پیش بینی شده که در سال های اخیر همه صرف حقوق کارمندان شهرداری ها شده بود و بخش محیط زیست هم همچنان بودجه ای در اختیار نداشت و واحدهای آلاینده تولیدی اعم از کشاورزی و صنعتی بدون اعتبار ماندند.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: سازمان محیط زیست مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده و همچنان نیز می کند، زمانی که واریز یک درصد عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط زیست تصویب شد، سازمان حفاظت محیط زیست طرح های خود را به بخش های مختلف پیشنهاد داد، در واقع پیش بینی ما این بود که یک سوم این اعتبار بیش از هزار میلیارد تومان می شود که وارد صندوق خواهد شد بنابراین بیش از ۷۵۰ میلیارد تومان تعهد ایجاد کردیم که بخشی از آن با برخی دانشگاه های کشور است تا صنایع و واحدهای تولیدی را پایش کنند چون اکنون فقط توان پایش هفت درصد واحدهای تولیدی را داریم ۹۳ درصد بدون پایش هستند و همینطور محیط زیست را تخریب می کنند. 

تامین بودجه شهرداری به عوارض آلایندگی ربطی ندارد

همچنین مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا با انتقاد از این کار مجلس گفت: البته فعلا دوفوریت این طرح رای نیاورده و حالا باید نمایندگان مجلس را توجیه کنیم تا زمانی که به رای گیری می رسد بدانند دارند به چه چیزی رای می دهند، شاید ضعف اطلاع رسانی ما با صندوق ملی محیط زیست بوده یا اینکه نمایندگان مجلس نسبت به مسائل زیست محیطی خیلی حساس نیستند شاید هم نمی دانند تامین بودجه شهرداری به عوارض آلایندگی ربطی ندارد.

وی افزود: صنایع آلاینده زیادی در کشور داریم که می توانیم با همکاری صندوق ملی محیط زیست آلایندگی آنها را رفع کنیم به طور کلی فلسفه تشکیل صندوق نیز همین است، مثلا اکنون بیش از ۲۰۰ کوره آجرپزی در اصفهان فعال است که آلایندگی زیادی دارند در حالی که مشکل آنها با ۵ تا ۶ میلیارد تومان رفع می شود حال باید صندوقی باشد تا به آنها تسهیلات بدهد تا در صدد رفع آلایندگی خود بر آیند.

تجریشی ادامه داد: اکنون استاندارد ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون در تهران ۳۵ ppm (ماکروگرم در متر مکعب) است، چند وقت پیش این عدد در تهران به ۷۰ رسیده بود، در حالی شاهد این افزایش هستیم که مطالعاتی در دنیا انجام شده  نشان می دهد که هر یک واحد افزایش ذرات معلق کمتر در دو و نیم در هوا بین ۸ تا ۱۵ درصد مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ را افزایش می دهد، در امریکا و چین مشاهده شده؛ بنابراین با این شرایط باید کاری کنیم که این ذرات معلق تولید نشوند.

وی تاکید کرد: هر روز از رسانه های مختلف اخباری پخش می شود که مثلا فاضلاب فلان کشتارگاه وارد محیط زیست می شود و مردم با آن آب آبیاری می کنند، بچه ها در آن آب شنا می کنند، وقتی از آن صنعت خواسته می شود که آلایندگی خود را رفع کند می گوید پول ندارم، اگر به من وام بدهید می توانم آلودگی را برطرف کنم و حتی آب تصفیه شده را دوباره به چرخه تولید بر گردانم، در اینصورت دیگر آلودگی مردم را تهدید نمی کند؛ اما می دانیم که این کار به اعتبار نیاز دارد، وقتی نمایندگان مجلس به این موارد توجه نمی کنند پس دیگر چه نهادی باید توجه کند؟ 

وی با بیان اینکه فلسفه ایجاد صندوق ملی محیط زیست برای رفع آلودگی محیط زیست است گفت: بنابراین با شرایط کنونی که درگیر کووید ۱۹ هستیم همین روند ادامه یابد و اعتبارات محیط زیست کم و کمتر شود، کووید ۱۹ غوغا می کند، البته نمی گویم که با این پول همه مسائل همین امسال حل می شود اما بالاخره کار از یک جایی آغاز می شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بعد از اینکه واریز یک درصد از عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط زیست تایید شد، با بخش های مختلف وارد مذاکره شدیم تا پروژه هایی را در راستای کاهش آلایندگی محیط زیست انجام دهند که با این کار بار مالی برایشان تعریف شد حال آنها با ما تماس می گیرند و می گویند شما به ما امید دادید حالا ما چکار کنیم؟ بطور قطع باید یک فکری بکنیم چون بعد از این دیگر کسی حاضر به همکاری با ما نمی شود؛ دانشگاه ها را وارد کار کردیم، مثلا در تبریز حدود ۱۰۰ کارخانه و کارگاه چرم وجود دارد که آلاینده هستند که با همکاری دانشگاه ها راهکار تصفیه خانه فاضلاب آنها را مشخص کردیم که همه اینها باید تعیین تکلیف شوند.

وی گفت: برخی نمایندگان مجلس می گویند که شهرداری ها اداره نمی شوند، حال تقصیر محیط زیست چیست؟ با این وضعیت امسال را خدا به خیر کند چون سال سختی است، حالا اگر مازوت و گازوییل نیز در نیروگاه ها و پتروشیمی ها سوزانده شود دیگر همه روانه بیمارستان خواهیم شد.