استاندارد به مجوزی برای قواعد،راهنماییها و یا ویژگی یک فعالیت گفته میشود که برای استفاده مکرر، تصویب میشود و رسیدن به میزان مطلوبی از نظم و رعایت قوانین هدف اصلی آن است
با توجه به اهمیت و ضرورت بحث استاندارد و استانداردسازی کالا ، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) مرکز چهارمحال و بختیاری گفت وگویی با عبدالله نظری مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان انجام داده است.
ایرنا:وضعیت آزمایشگاههای استاندارد در استان چگونه است؟
عبدالله نظری: در حال حاضر ۱۱ آزمایشگاه تخصصی دولتی در حوزه استاندارد در استان فعال است که این تعداد جوابگوی همه بخشها نیست و برای جبران کمبودها، از توان و ظرفیت بخش خصوصی استفاده میشود.
در راستای توسعه فعالیت نظارت بر استاندارد کالا، بخش خصوصی نیز در استان تایید صلاحیت و فعال شده و در این حوزه خدمات ارائه میدهند که با استفاده از تجهیزات و فضای موجود ۸۰ درصد نیازهای استان پوشش داده میشود.
گران بودن تجهیزات آزمایشگاهی و تحریمها و به صرفه نبودن سرمایهگذاری برای بخش خصوصی، باعث شده که توسعه بخشهای آزمایشگاهی با مشکل مواجه شود.
آزمایشگاههای بخش خصوصی براساس شاخصهای مشخص از جمله تولیدات منطقه فعال میشود، تا تولیدکنندگان محصول در حوزه جغرافیایی تولید، بتواند گواهی استاندارد کالا را دریافت کنند.
ایرنا: استانداردهای بومی در استانها چگونه است و آیا استاندارد بومی خاص چهارمحال و بختیاری تدوین شده است؟
نظری: استانداردها در سطوح مختلف منطقهای، ملی و بین المللی تعریف می شوند و استاندارد منطقهای و بومی براساس نوع تولیدات و پتانسیل استان تعیین و تدوین میشود.
استاندارد قفل چالشتر و همچنین نمد به عنوان ۲ کالای تولیدی بومی استان در سطح ملی تدوین و تعریف شده است و این کالاها دارای استاندارد صنایع دستی استان هستند.
برای تعریف و تدوین استاندارد کالاهای خاص، باید دستگاههای مجری و متولی و همچنین ذینعفان حضور داشته باشند و امکان تعریف استاندارد برای فعالیتها حوزههای مختلف به صورت بومی وجود دارد.
ایرنا: آیا نشان استاندارد قابل خرید و فروش است یا خیر؟
نظری: نشان استاندارد نیز مانند کیفیت کالا و خدمات به هیچ عنوان قابل خرید و فروش نیست، کیفیت کالا یک فرآیند است و استاندارد کالا نیز یک فرآیند و پروسه جداگانه است که از فیلترهای مختلف عبور میکند و باید برای گذراندن این فرآیند، تمام زیرساختها فراهم باشد تا محصول یا خدمات نشان استاندارد را دریافت کند.
ارائه نشان استاندارد در راستای استمرار تولید و کیفیت کالا و خدمات است که برای حفظ استاندارد لازم است تولیدات مجموعه به صورت محسوس و نامحسوس و دورهای ارزیابی شود.
ایرنا: با توجه به افزایش میزان آپارتمانسازی آیا نظارتی بر روی استاندارد آسانسورهای نصب شده در ادارات و یا منازل و مجتمعهای مسکونی انجام می شود؟
نظری: با توجه به توسعه استفاده از آسانسور در مجتمعهای مسکونی و همچنین ادارات و یا اماکن عمومی، باید برای نظارت بر استاندارد بودن این آسانسورها با همکاری بهرهبردار ، مالک و یا شهرداری وارد عمل شوند.
مهمترین نهادی که در بحث طراحی و احداث آسانسور براساس قوانین جاری کشور نقش دارد، سازمان نظام مهندسی است چرا که از بدو تاسیس ساختمان، محل نصب آسانسور، مکانیابی و طراحی احداث می تواند نظارت داشته باشد.
در کنار نظام مهندسی، شرکتهای طراحی و مونتاژ آسانسور نیز که زیر نظر سازمان صنعت،معدن و تجارت فعالیت دارند، در اولویت قرار می گیرند و سازمان صمت باید بر نحوه فعالیت و تولید این واحدها نظارت داشته باشد.
نهادی که بحث عملکرد آسانسورها را ارزیابی میکند سازمان استاندارد است که این آسانسورها باید تایید صلاحیت شود و در صورت دریافت تاییدیه، گواهی استاندارد دریافت میکند، در غیر این صورت گواهی استاندارد برای فعالیت آسانسور داده نمیشود.
گواهی صادر شده برای آسانسور یک ساله است و نظام مهندسی، شرکتهای طراحی و مونتاژ و اداره کل استاندارد استان کارفرما،صاحب ملک باید در خصوص استفاده از آسانسور احساس مسوولیت بیشتر داشته باشند و به صورت دورهای گواهی استاندارد آسانسور را ارزیابی کنند.
برای نظارت بر آسانسورهای فعال در مِلکهای خصوصی،اداره کل استاندارد اجازه ورود به داخل ملک، بدون رای مرجع قضایی ندارد و در این راستا با شهرداری هماهنگ شده که صدور پایان کار ساختمانهای دارای آسانسور منوط به داشتن تاییدیه اداره کل استاندارد باشد.
در این راستا شهرداری، مالکان منازل و مجتمعهای که دارای آسانسور هستند را به اداره کل استاندارد معرفی میکند تا پس از بازدید توسط کارشناسان اداره کل استاندارد، مجوز فعالیت و گواهی استاندارد صادر شود و در صورتی که آسانسور اشکال داشته باشد نیز اجازه استفاده داده نمیشود.
در خصوص نظارت بر آسانسور اماکن دولتی نیز در سالهای اخیر قدمهای خوبی برداشته شده است و نهادهای دولتی اقدامات خوب برای استانداردسازی انجام دادهاند.
ایرنا: آیا شهربازیهای موجود در استان استاندارد است؟
نظری:در این استان شهربازی به معنای آنچه در شهرهای بزرگ است، به دلایل شرایط اقلیمی و استقبال نکردن بخش خصوصی برای سرمایهگذاری وجود ندارد و بیشتر مکانهای موجود که شهربازی نامگذاری شدند، در اصل زمین بازی است.
زمینهای بازی در استان توسط بخش خصوصی و نهادهای مانند شهرداری احداث و اداره میشوند که در حوزه، زمینهای بازی با مدیریت بخش خصوصی فضای که بدون گواهی استاندارد فعالیت کند، وجود ندارد.
زمین بازیهای که توسط شهرداریها فعال میشود باید مورد تایید استاندارد قرار بگیرند که گواهی استاندارد را دریافت نکردهاند.
ایرنا: آیا دراستان کارخانه و کارگاههای تولیدی فعال است که به دلیل رعایت نکردن استاندارد رو به تعطیلی باشد یا موانعی برای تولید داشته باشند؟
نظری: زمانی یک کالا مشمول استاندارد میشود که تولید و عرصه کالا و خدمات آن بدون گواهی استاندارد ممنوع باشد و اگر مواردی مشاهده شود به مرجع قضایی ارجاع داده میشود.
براساس مصوبه سال ۸۴ هیات دولت،یک واحد تولیدی باید گواهی استاندارد دریافت کند و در صورت نداشتن گواهی به سازمان متولی صادرکننده مجوز، معرفی میشود تا در صورت وجود تخلف با این مجموعه براساس نوع و حجم فعالیت برخورد شود و واحد تولیدی مجاب به رعایت مسیر استاندارد شود.
ایرنا: آیا استاندارد کالا بر خروجی در کیفیت و همچنین روند تولید کالا تاثیر گذار است؟
نظری: کیفیت و استاندارد ۲ مقوله متفاوت است، استاندارد حداقل ویژگی قابل قبول است و ثابت است، ولی کیفیت متفاوت است و به میزان رضایتمندی مشتری و مصرفکننده بستگی دارد.
کیفیت و استاندارد در یک امتداد هستند و برای رسیدن به کیفیت مطلوب باید استاندارد رعایت شود.
ایرنا، آیاهمپوشانی از سوی دستگاههای مختلف به عنوان ناظر بر تولید کالا وجود دارد؟
نظری: در برخی از فعالیتها همپوشانی وجود داشته و دارد و موازیکاری انجام میشود، در کشور ما همه کالاها مشمول رعایت استاندارد اجباری نیستند و تنها کالاهای مشمول رعایت استاندارد اجباری است که صنعتی تولید شود و کالای که به صورت سنتی و کارگاهی تولید میشود مانند ماستبندیها فعال در سطح شهر، مشمول رعایت استاندارد اجباری نیست.
استانداردها به ۲ شیوه اجباری و اختیاری یا تشویقی اجرایی میشود که استاندارد اجباری براساس دلایلی که در شورای عالی استاندارد مصوب شده، اجباری است و فرآورده و خدمات دیگر به صورت اختیاری و تشویقی است.
دریافت استاندارد برای محصولات خانگی اختیاری است که در این صورت این محصولات گواهی استاندارد دریافت میکنند و میتوانند از نظارت مستمر نهادهای نظارتی بر کالاهای خانگی بهرهمند و همچنین محصولات تولیدی را در سطح وسیعتر در بازار عرصه کنند.
همه کالاها تحت پوشش استاندارد نیست و موازی و همپوشانی در حوزه فعالیت فراورده غذایی وجود دارد، سازمان ملی استاندارد اداره نظارتی است و تنها مرجع حاکمیتی است که باید نظارت کند و در حوزه دارو نیز سازمان ملی استاندارد وظیفه نظارتی ندارد و نظارت در این حوزه در اختیار وزارت بهداشت و درمان است.
در برخی تولیدات مانند نان ،ماست و کالای پرکاربرد این روزها از جمله الکل و ماسک که به عنوان نیاز ضروری در جامعه است،اگر صنعتی تولید شود باید مشمول استاندارد شوند.
در بحث الکل و ماسک و سایر فراوردههای که به صورت صنعتی تولید میشوند و مشمول استاندارد اجباری باشد، اداره کل استاندارد نظارت میکند ولی به صورت اجباری نمیتواند ورود پیدا کند.
در بحث تولید الکل نیز الکل ۱۰۰ درصد خلوص مشمول رعایت اجباری است و نظارت دقیق انجام میشود و الکلی مصرفی در شرایط شیوع ویروس کرونا که الکل ۷۰ درصد است و در بحث ضدعفونی کردن استفاده میشود مشمول استاندارد اجباری نیست.
هیچ خلا قانونی در خصوص نظارت بر فعالیت این واحدها نیست و در عرصه بینالملل و کشورهای پیشرفته، استانداردهای تشویقی بیشتر از استانداردهای اجباری به کار گرفته میشود.
قانون جدید سال ۹۶ تکلیف کرده است تمام نهادهای دولتی باید استانداردهای مورد نیاز حوزه خود را با هماهنگی سازمان ملی استاندارد تدوین و برروی آن نظارت کنند تا مباحث مختلف را پوشش دهد و در حوزههای مختلف حدود و اختیارات سازمان استاندارد، گسترش پیدا کرده است و تاکنون ۳۵ هزار استاندارد ملی در حوزههای مختلف تدوین شده در صورتی که تنها یکهزار مورد مشمول استاندارد اجباری است.
ایرنا، برخی جاها دیده شده ایزو به عنوان استاندارد به مشتریان معرفی می شود، آیا این قابل قبول است؟
نظری:در یک مقطع زمانی که بحث ایزو ۹۰۰۰ مطرح شد این اشتباه رایج شده بود که هر کس گواهی ایزو را دریافت کند، به منزله کیفیت بالای کالا محسوب میشد که استاندارد خاص محصول را دریافت کرده است، در صورتی که ایزو بحث استاندارد مدیریتی است و اگر مجموعهای ایزو را دریافت کند در رضایت جلب مشتریان بیتاثیر نیست.
ایرنا: با توجه به تغییر سیر و روند تغییرات در تولید یک کالا در سالهای مختلف آیا استاندارد کالاها نیز متفاوت شده است و همزمان با تغییرات آیا استانداردهای این سازمان نیز تغییر میکند؟
نظری:مرجع استانداردهای ملی، استاندارد بینالمللی است و سطح استاندارد ملی از بینالمللی پایینتر نیست و استانداردها به صورت مداوم به روز رسانی میشود و یک دوره زمانی پنج ساله برای استاندارد تعریف شده است و استانداردها بازبینی و تجدید نظر میشود.
برای تدوین و تغییر در یک استاندارد، باید نماینده تمام طرحها ذینفع در آن کمیته حضور داشته باشند و براساس نظر دستگاههای ذیربط استانداردهای تجدیدنظر و تغییرات اعمال شود.
ایرنا، سامانه خاصی که بتوان استاندارد بودن کالای را تائید کند وجود دارد؟
نظری: هر کالا دارای یک کد ۱۰ رقمی زیر نشان استاندارد دارد که برای تایید آن کد و همچنین استاندارد بودن آن کالا میتوان با ارسال پیامک آن کد به سامانه ۱۰۰۰۱۵۱۷ از استاندارد بودن کالا مطمئن شد، به گونهای که با ارسال پیامک پس از چند دقیقه تمام مشخصات کالا از جمله استاندارد بودن و مکان تولید برای فرد ارسال میشود.
ایرنا: آیا خود استاندارد پنداری برای برخی از تولیدکنندگان وجود دارد؟
نظر ی: تنها مرجع تدوین استاندارد به غیر از حوزه دارو و انرژی هستهای در کشور، سازمان ملی استاندارد است و هر نهادی که در این عرصه ورود پیدا کند تخلف است.
در بحث جایگاه گاز سی ان جی CNGاین سازمان در استان نیز ورود پیدا کرده است و تاکنون ۳۹ جایگاه سی ان جی استان گواهی استاندارد را دریافت کرده اند و به صورت ادواری بر این جایگاهها نظارت انجام میشود.
در حوزههای مختلف از جمله آسانسور، گاز سی ان جی و ال پی جی و سایر حوزهها نیاز است که نهادهای متولی صادر کننده مجوز نقش اصلی را داشته باشندو چهارمحال و بختیاری به عنوان نخستین استانی است که ۱۰۰ درصد جایگاههای فعال، گواهی اولیه استاندارد را کسب کردهاند.
سازمان ملی استاندارد در حیطه وظایف خود به صورت جدی ورود پیدا کرده است و کالاهایی که مشمول استاندارد شدهاند اما بدون توجه به قوانین استاندارد فعالیت دارند، جلوی تولید و عرضه آن گرفته شده است.
در صورتی که جایگاه سی ان جی بدون گواهی استاندارد فعالیت کند با فعالیت آنها برخورد میشود و در حوزه گاز ال پی جی نیز که در یک مقطع زمانی نصب آن مشکل نداشت، باید در حوزه شارژ غیراصولی و غیر فنی اداره استاندارد ورود پیدا کند و به حتم باید شارژ این کپسولها توسط جایگاههای شارژ میشد که تایید صلاحیت داشته باشد.
ایرنا، در مدارس استان چه میزان برای بحث ترویج و فرهنگسازی در حوزه استاندارد کار شده است؟
نظری:کارهای فرهنگی و فرهنگسازی هزینهبَر و زمانبَر است و این سازمان با تهیه بستههای فرهنگی و ترویجی در خصوص فرهنگسازی استاندارد اقدامات خوبی انجام شده است اما با هم همه برای رسیدن به ایدهآل خود جای کار وجود دارد.
تمرکز فعالیت اداره کل استاندارد بر روی کودکان در سنین پایین بهخصوص مهدهای کودک و پیش دبستانیهاست تا بتوان فرهنگ استاندارد را در ذهن این افراد نهادینه کرد، تا ماندگاری بیشتر داشته باشد.
هر ساله با حضور کارشناسان در مدارس و همچنین حضور دانشآموزان در آزمایشگاههای تخصصی اداره کل استاندارد فرهنگسازی در خصوص استاندارد انجام میشد ک امسال به دلیل شرایط کرونا امکان حضوری غیر ممکن است.
ایرنا ،آیا راهکار و پشنهادی برای اینکه استانداردهای تشویقی گسترش پیدا کند وجود دارد و موانع آن چیست؟
مهمترین اصل در حوزه فعالیت استاندارد مطالبات عمومی مردم هستند، هر چه مطالبات مردم در بحث کیفیت کالا و استاندارد بالا برود تولیدکننده ملزم خواهد شد که بیشتر در این عرصه ورود پیدا کند و نهادهای صادر کننده مجوز نیز بر اساس قانون نقش خودشان را بیشتر عملیاتی میکنند و استانداردهای اختیاری و تشویقی توسعه پیدا خواهد کرد.
هماکنون بحث زیرساختهای فنی بر اساس شرایط تحریم تحت تاثیر قرار گرفته است و مشکل ایجاد شده است تا بتوان برای همه فراوردههای تولید یک الزاماتی قرار داد.
سازمان ملی استاندارد یک رویکرد نظارتی و ستادی دارد و میتوان با فعال کردن بخش خصوصی از این ظرفیت استفاده کرد.
اولویت سرمایهگذاری در حوزه استانداردسازی در استان ترویج پیدا کرده است و بر اساس شرایط زمانی، متفاوت است و سالانه این نیازها متغیر است بر اساس نیاز استان فراخوان صادر میشود.
ایرنا: آیا کسی که در استان گواهی استاندارد دریافت کرده است، میتواند گواهی استاندارد خود را به استان دیگر منتقل کند؟
نظری: انتقال مجوز یک پروانه فعالیت در حوزه استاندارد از یک استان به استان دیگر یا منطقه دیگر امکانپذیر نیست و پروانهای که صادر شده برای محصول است که در این استان تولید میشود و تحت نظارت این استان است و فرد باید برای انتقال مجوز به استان مقصد مراجعه و پروانه جدید دریافت کند.
پروسه اداری برای صدور مجوز در حوزههای مختلف و براساس نوع محصول از یک ساعت تا یک ماه متفاوت است.
ایرنا: رسانهها چه نقشی در توسعه فرهنگ استاندارد دارند؟
نظری: نقش رسانه و اصحاب رسانه در ترویج فرهنگ استاندارد بیبدیل است و رسانهها میتوانند در حوزه فرهنگسازی در خصوص استاندارد به دور از بحثهای سیاسی تاثیرگذار باشند و رعایت استاندارد به عنوان یک فرهنگ باید در جامعه نهادینه شود.
نظر شما