آسانسورها جان می گیرند

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، آشنایی با ابعاد سوانح آسانسور به عنوان یك وسیله تخصصی در ساختمان های شهری، هرچند در نظر اول پیش پا افتاده به نظر می رسد، اما از ظرایفی برخوردار است كه در ارتقای ایمنی شهروندان بسیار موثر است.
در مقررات ملی ساختمان كه در سراسر كشور لازم الاجرا است، در بند های 3، 4 و 15 اشاره ای به موضوع آسانسور و ضوابط آن از نظر سازه مانند نحوه تعهدات سازنده آسانسور شده است كه در آن بخش ها به نحوه بهره برداری از آسانسور و سرویس دهی ها و استفاده از ابزارهای مختلف پرداخته می شود.
بررسی گروههای امداد و نجات نشان می دهد: علت بیشتر این دسته از حوادث نواقص فنی ناشی از نبود دقت در نصب و راه اندازی آسانسور و استفاده از وسایل و قطعات نامناسب است.
در سالهای اخیر كه بلند مرتبه سازی در تهران و به دنبال آن نصب آسانسور افزایش پیدا كرده است، حوادث ناشی از آن نیز رو به فزونی گذاشته است. كارشناسان تاكید می كنند كه نهادهای مسئول مانند وزارت مسكن و شهرسازی و شهرداریها باید بر ضرورت اعمال مقررات و استانداردها توسط شركت ها و افرادی كه به نصب آسانسور اقدام می كنند، نظارت داشته باشند.
به همراه استفاده بیشتر از آسانسور به عنوان وسیله ای برای تسهیل رفت و آمد، حفظ ایمنی و سلامت استفاده كنندگان از آن نیازمند توجه بیشتری است. در این رهگذر، آسانسور از جمله اجزای ساختمانی است كه به گفته كارشناسان خدمات ایمنی، نیازمند استاندارد اجباری است.
گرچه دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان وابسته به وزارت مسكن و شهرسازی، استاندارد ملی آسانسور در ایران را مدون كرده است، اما شركت های داخلی نصب و راه اندازی آسانسور اغلب از استانداردهای قدیمی استفاده می كنند و توجهی به استاندارد جدید ندارند.
پیمان صابریان، رئیس اورژانس تهران می گوید: حوادث ناشی از آسانسور عمدتا مبحوس شدگی و به علت تهویه نامطلوب مواردی چون تنگی نفس و همچنین گیر كردن و در رفتن آن و نیز ماندن اعضای بدن مسافران بین درها و در مسیر حركت است.
وی توضیح می دهد: عمده ترین دلیل به وجود آمدن این حوادث را می توان به قطع برق و محبوس شدن افراد در كابین آسانسور و همچنین سوار شدن تعداد بیش از ظرفیت مسافران اشاره كرد كه بیش از باقی موارد پیش آمده است. این امر به خاطر فقدان سیستم black out و ژنراتور برق در ساختمان است.
وی اضافه می كند: همچنین سوار شدن بیش از ظرفیت و پاراشوت كردن آسانسورها یا فقدان سرویس دوره ای و نگهداری مناسب و اصولی توسط مالكان از دیگر دلایل عمده در شكل گیری حوادث آسانسور است كه خارج شدن اتاقك از ریل راهنما؛ جمع شدن سیستم فولادی روی كابین آسانسور و گیر پاچ كردن موتور و فرسودگی و خوردگی قطعات هم در این امر دخیل هستند.
صابریان می افزاید: سقوط افراد در داخل چاهك یا روی كابین كه معمولا به خاطر قفل نشدن در ورودی هنگامی كه آسانسور در طبقات توقف نكرده است یا خطای تعمیر كار آسانسور در هنگام تعمیرات و پاره شدن كابل ها به دلایل مختلف آمار قابل توجهی را در میان علل حوادث آسانسور به خود اختصاص داده است.
رئیس مركز اورژانس تهران ادامه می دهد: از اول امسال تا پایان دی امدادگران اورژانس پایتخت به 34 مورد عملیات حوادث آسانسور اعزام شده اند كه طی آن 14 مصدوم این حوادث را به مراكز درمانی و بیمارستانی منتقل كردند و سه توصیه، 10 اخذ امضا، یك عدم همكاری را در گزارش های خود ثبت كرده اند و بر اساس مشاهده عینی و میدانی آنان در این حوادث 6 نفر هم فوت شده اند.
سیدمحمدامین موسوی، مسئول واحد آسانسور اداره كل استاندارد استان تهران نیز در پاسخ به این سوال كه آیا موسسه استاندارد نظارتی بر ضرورت اعمال مقررات و استانداردها توسط شركت ها و افرادی كه به نصب آسانسور اقدام می كنند، نظارت دارد؟ می گوید: از بین قطعات آسانسور، چهار قطعه «پاراشوت»، «گاورنر»، «قفل در» و «ضربه گیر» مشمول مقررات استاندارد اجباری است كه تولیدكنندگان آنها می بایست پروانه كاربرد علامت استاندارد اخذ كنند. در حال حاضر17 واحد تولیدی برای «گاورنر»،12واحد تولیدی برای «ضربه گیر»، 27 واحد تولیدی برای «پاراشوت» و 22 واحد تولیدی برای «قفل در» از تولیدكنندگان قطعات فوق در استان تهران دارای نشان استاندارد است..
مسئول واحد آسانسور اداره كل استاندارد استان تهران در پاسخ به این سوال كه چند درصد از حوادث آسانسورها در تهران به دلیل استفاده از وسایل و قطعات نامناسب و غیر استاندارد رخ می دهد؟ می افزاید: در خصوص علل حوادث آسانسور این سوال بسیار كلی است و از آنجایی كه آسانسور مجموعه ای از قطعات مختلف است كه توسط یك سیستم كنترل میكروپروسسوری هماهنگ می شوند و عملكرد مجموعه به عوامل مختلفی بستگی دارد امكان پاسخگویی صرفا با بررسی مورد به مورد امكانپذیر است.
وی می گوید: حوادث مربوط به استفاده كنندگان آسانسور درصد خیلی پایینی از حوادث را به خود اختصاص می دهد و تقریبا بیش از 95 درصد حوادث مربوط به پرسنل نصب آسانسور در مراحل نصب و راه اندازی یا سرویس و نگهداری به دلیل عدم رعایت موارد ایمنی در هنگام كار است.
موسوی در پاسخ به این سوال كه آیا شركت های داخلی نصب و راه اندازی آسانسور از استانداردهای قدیمی استفاده می كنند و توجهی به استاندارد خارجی قابل قبول مانند EN-54 ندارند؟ می افزاید: در خصوص استانداردهای نصب و بهره برداری آسانسور، استاندارد مربوطه در سال 82 تدوین شده و از این سال به بعد مشمول مقررات استاندارد اجباری قرار گرفته است.
وی می گوید: صدور پایان كار همه ساختمان ها از این تاریخ به بعد منوط به صدور تاییدیه ایمنی آسانسور با اعتبار یكساله مشروط به انجام سرویس و نگهداری ماهانه توسط شركت های مجاز است و می بایست برای سالهای بعد بازرسی ادواری و گواهینامه ایمنی و عملكرد آسانسور توسط شركت های بازرسی تایید صلاحیت شده سازمان ملی استاندارد اخذ كنند.
به گفته وی، نصب آسانسور توسط شركت های آسانسور دارای پروانه طراحی و مونتاژ از سازمان صنعت، معدن و تجارت انجام می پذیرد و پس از آن بازرسی توسط شركت های بازرسی تایید صلاحیت شده سازمان ملی استاندارد انجام می پذیرد. اعتباربخشی شركت های آسانسوری و صدور پروانه طراحی و مونتاژ در حیطه وظایف و اختیارات سازمان صنعت، معدن و تجارت است و از ابتدای امسال تاكنون 13 هزار تاییدیه ایمنی و عملكرد آسانسور صادر شده است.
مسئول واحد آسانسور اداره كل استاندارد استان تهران می افزاید: شماره استاندارد ملی آسانسور 1-6303 است كه دارای دو ویرایش است سال 81 و سال 93 كه بر مبنای EN81-1 سال های 1986 و 2009 تدوین شده اند. ویرایش جدید استاندارد یعنی استاندارد شماره 1-6303 سال 93 برای ساختمان های دارای پروانه ساخت بعد از یك مرداد 94 الزامی است و ساختمان های قدیمی تر مشمول استاندارد 1-6303 سال 83 هستند. آخرین ویرایش استاندارد اروپایی آسانسور EN81-20 سال 2014 است كه در مراحل پایانی تدوین است.
موسوی با اشاره به اهمیت حفاظت از ایمنی و سلامت شهروندان در استفاده از آسانسورها می افزاید: متاسفانه از وضع آسانسورهای نصب شده قبل از اجباری شدن استاندارد در سال 1382 اطلاع دقیقی در دست نیست. این اداره كل برای حفاظت از ایمنی شهروندان در قالب طرح «طاها» به بازرسی های رایگان حدود چهار هزار دستگاه آسانسور اقدام كرده است كه در بازرسی های اولیه متاسفانه شاهد آمار عدم انطباق 99 درصدی بوده ایم و ضمن اعلام نواقص به همه دارندگان آسانسور با همكاری استانداری و قوه قضاییه در حال پیگیری رفع نواقص یا انجام اقدامات قانونی هستیم.
«در ساختمان های بلند چاه آسانسور یكی از مهمترین راه های انتقال عمودی حریق به طبقات فوقانی است و در این راستا سازمان آتش نشانی در زمان تایید نقشه های معماری و نظارت بر ایمنی ساختمان های بلند، توجه ویژه ای در ایمن سازی آسانسور ها از نظر موقعیت آسانسور و نحوه دور بندی آن دارد.»
از طرف دیگر آسانسورهای ساختمانهای بلند، در زمان آتش سوزی باید به شكل خودكار به طبقه همكف انتقال و خارج از سرویس متوقف باشد و صرفا تحت هدایت فرماندهی آتش نشانی یا مسئولان ایمنی ساختمان مورد بهره برداری قرار گیرد.
بازنگری قوانین و آیین نامه ها در جهت توسعه و تكمیل آن، استفاده از آسانسورهای هوشمند؛ بهبود كیفی تجهیزات ایمنی آسانسورها و انتقال اطلاعات آسانسورهای جدید به سازمان آتش نشانی از راهكارهایی است كه سازمان آتش نشانی آن را ارائه كرده است.
كارشناسان سازمان های امدادرسان برای اجتناب از خطرات آسانسور رعایت برخی نكات ایمنی را به استفاده كنندگان توصیه می كنند.
به گفته این كارشناسان بایستی از استفاده بیش از ظرفیت مجاز آسانسور خودداری شود. ضمن اینكه به مساوی بودن كف اتاقك آسانسور با سطح زمین توجه شود باید آسانسورهای حمل مسافر و بار جداگانه مورد استفاده قرار گیرند.
وسایل ارتباطی اتاقك مانند تلفن داخلی، آژیر و سیستم تهویه باید به طور دائم و بدون نقص فعال باشند. برای سرویس و نگهداری فقط به شركت های مجاز مراجعه شود و در ساختمان های بزرگ مسئول تاسیسات به طور دائم و مقیم ناظر كاركرد آسانسورها باشند.
در صورت بروز حادثه با حفظ خونسردی و آرامش سریعا باید موضوع به نیروهای امدادی اطلاع داده شود.
عباس ابریشمی، رئیس اتحادیه آسانسور كشور نیز به سرویس، نگهداری و خدمات پس از فروش آسانسور در كشور اشاره می كند و می گوید: باید استانداردهای دوره ای آسانسور در كشور اجباری شوند كه لازمه آن صدور گواهی مجدد استاندارد اجباری در فرآیندی یك تا دوساله است.
وی تصریح می كند: دلیل اینكه مسئولان سازمان ملی استاندارد 90 درصد آسانسورهای كشور را غیراستاندارد می دانند نیز اخذ نكردن این گواهی های مجدد استاندارد اجباری از سوی افراد و سازمان هاست.
رئیس اتحادیه آسانسور كشور یادآور می شود: اكنون نزدیك به 700 هزار دستگاه آسانسور در سطح كشور فعال است كه دست كم 450 هزار دستگاه آن حداقل برای یك بار بازدید شده اند، اما تاكید می كنیم كه «گواهی های استاندارد آنها پس از یك سال دیگر اعتبار ندارد و باید پس از بازدید مجدد، دوباره گواهی دریافت كنند.»
وی اضافه می كند: بر اساس ضریب ایمنی تعریف شده در جهان، یك آسانسور باید بتواند 12 برابر وزن خود را تحمل كند كه این ضریب در ایران نیز به همین میزان است و وجود دارد.
ابریشمی می افزاید: مطابق ضرایب ایمنی موجود، سیم بكسل آسانسور نیز باید بتواند 12 برابر وزن بار وارده به كابین را تحمل كند.
وی تاكید می كند: 90 درصد قطعات مورد استفاده در صنعت آسانسور در داخل تولید می شود و اكنون در تولید درهای اتوماتیك و كابین آسانسور مطابق استانداردهای روز اروپا هیچ مشكلی نداریم.
نایب رئیس سندیكای آسانسور یادآور می شود: اكنون بیش از 50 هزار نفر در صنایع تولید قطعات، ساخت در كابین، طراحی و مونتاژ آسانسور در كشور فعالیت می كنند.
وی اضافه می كند: صنعت آسانسور در سال های گذشته در زمینه نگارش استانداردهای مورد نیاز خود پیشگام شده و به همین دلیل صدمات آسانسوری تا حد زیادی كاهش یافته است.
او معتقد است: بیش از 90 درصد آنچه گاهی در اخبار و رسانه ها تحت عنوان حوادث آسانسور بیان می شوند در حقیقت مربوط به آسانسورها نیست، بلكه به طور مثال مربوط به بالابرهای ساختمانی است كه در بیشتر موارد استاندارد نیستند.
وی توضیح می دهد: مشكلات و سوانحی كه گاهی در آسانسورها اتفاق می افتد نیز بیشتر دامن گیر كارگران و نصابان آسانسور است و خوشبختانه برای سرنشینان آسانسور در مقایسه با یك دهه گذشته این حوادث به كمتر از 10 درصد رسیده است.
گزارش از: فرهاد شرف پور
اجتمام *7029 * 3063