مهار کرونا با تغییر سبک زندگی وعادتواره های رفتاری

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا،شیوع ویروس کرونا موسوم به کووید ۱۹ برای نخستین بار اواسط ماه دسامبر (۲۴ آذر) در شهر «ووهان» واقع در مرکز چین گزارش شد و به تدریج به سایر کشورهای دنیا سرایت کرد. در ایران نیز در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ بود که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد مشکوک ابتلا به کرونا در قم مثبت گزارش شد و از آن زمان به بعد شاهد افزایش آمار مبتلایان به ویروس کووید ۱۹ در سایر استان های کشور هستیم. آنچنان که بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشفقط درشبانه روز گذشته مبتلایان جدید به ۶ هزار و ۸۲۴ نفر و قربانیان جدید نیز به ۴۱۵ نفر رسید تا شمار جانباختگان بیماری کووید۱۹ در کشور از مرز ۳۳ هزار و ۷۱۴نفر عبور کند. ۳۱ استان همچنان در وضعیت قرمز یا هشدار یا زرد کرونا قرار دارند.

با توجه به اینکه مساله مهم این روزها، بیماری همه گیر کرونا است و همه به نحوی نگران سلامتی خود هستیم باید بدانیم که یکی از عوامل ایجاد کننده و تشدید کننده این وضعیت، مشکلاتی است که در سبک زندگی مان وجود دارد و اصلاح سبک زندگی چه به لحاظ روانی و چه به لحاظ فیزیکی می‌تواند یکی از راه های پیشگیری از این بیماری باشد. اما ترویج فرهنگ زندگی به سبک کرونا باید به شیوه‌های مختلف به مردم آموزش داده شود که این مهم نیز در وهله اول نیازمند پذیرش آن از سوی مردم دارد. امری که اگر مورد بی اعتنایی مردم قرار گیرد نه تنها ممکن است زندگی آنها بلکه زندگی اطرافیان آنها را تحت شعاع قرار دهد. لذا اهمیت این بحث سبب شد پژوهشگر ایرنا با حسین میرزایی، مردم شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه گفت و گویی انجام دهد که مشروح آن را در ذیل می خوانید:

سبک زندگی طبقات مختلف جامعه در مواجهه آنها با کرونا موثر است

حسین میرزایی استاد دانشگاه در حوزه علوم اجتماعی در خصوص سبک زندگی و ابعاد آن به ایرنا گفت: سبک زندگی واژه‌ای است که برای نخستین بار توسط یک روانشناس اتریشی بکار گرفته شد. این مفهوم در معنای کلی به نظرات، علائق، رفتارها و جهت گیری‌های رفتاری در یک فرهنگ اشاره دارد. یعنی در واقع سبک زندگی، شیوه خاص زندگی یک فرد، گروه یا یک جامعه خاص است که می‌توان آن را به طبقات مختلف جامعه نیز نسبت داد. از این نظر که افراد طبقات مختلف، عادت‌ها و سلایق متفاوتی دارند.

وی افزود: این شیوه زندگی اکنون در مواجهه افراد با کرونا و سطوح مراقبت‌های شخصی آنها نیز آشکار است. برای مثال برخی افراد قبل از مهمانی و بعد از مهمانی تست کرونا می‌دهند این افراد  آگاه و البته عمدتا بدون مشکلات مالی همواره از بهترین و مجهزترین امکانات برخوردار هستند. این در حالی است افراد در طبقات پایین تر اقتصادی جامعه، شیوه‌های رفتار متفاوت‌تری اتخاذ می‌کنند. آنها عمدتا به دلیل مشکلات اقتصادی ناچار هستند تا ساعات بیشتری از روز را در بیرون از منزل به دلیل کار سپری کنند. آنها توانایی خرید داروهای گران قیمت و بستری شدن در بیمارستان های خصوصی را ندارند و ناچارند بیماری‌های خود را اغلب به روش سنتی و آنچنان که فکر می‌کنند، درمان کنند.

وی گفت: بنابراین می‌توان گفت سبک زندگی به شیوه خاص زندگی و به طور کلی رفتارهای افراد در موقعیت های مختلف مربوط می شود که نمونه بارز آن کرونا و نحوه رفتارهای و مراقبت‌های بهداشتی افراد است.

ترس از مرگ و میر افراد را به سمت تغییر سبک‌های زندگی سوق می‌دهد

میرزایی در خصوص دلایل تغییر سبک زندگی افراد گفت: گاهی تغییر سبک‌های زندگی به دلیل فشارها و شرایطی است که بر افراد وارد است. از آن جمله  بیماری کرونا و تاثیرات حاصل از آن است که سبب شده تا حدودی رفتارهای افراد تغییر کند. برای مثال در آداب معاشرت، اهمیت رعایت مسائل بهداشتی سبب شده دیگر فرد نتواند مانند گذشته روبوسی هنگام سلام و احوالپرسی داشته باشد، حتی اگر خودش  هم میل به انجام این کار را داشته باشد، دیگران حاضر نیستند که این رفتارها و حالات را از وی بپذیرند. بنابراین خود فرد ناچار است در بخش‌هایی از زندگی خود تغییرات عمده‌ای ایجاد کند. این تغییرات با توجه به شرایط حال حاضر از کوچترین سطح گرفته تا گسترده ترین سطح را شامل می‌شود که از آن جمله قرنطینه‌های طولانی مدت و دورکاری‌ها است. علاوه بر شرایط حاکم، از طرفی ترس از مرگ و میرایی همیشه در وجود افراد وجود دارد و این امر سبب می‌شود افراد نسبت به رفتارهای خود تا حدودی بازنگری داشته باشند و سعی نمایند از الگوهای بهتر و سالم تری پیروی کنند. در شرایط کرونا نیز ترس از مرگ، افراد را تا حدی به سمت تغییر الگوهای رفتاری خود کشانده است.

این استاد دانشگاه افزود: در مقابل این شرایط روحیه قضا و قدری نیز وجود دارد. اینکه افراد چنین می‌پندارند که بیماری اولا برای آنها نیست و اگر هم پیش بیاید مرگ حق است و تقدیر چنین است و لذا تا قبل از آن ضرورتی ندارد که درباره‌اش فکر کنند. به همین دلیل است که افراد در موقعیت‌های مختلف و تعطیلات رفتارهای پیشگیرانه را اتخاذ نمی‌کنند و وقتی دولت از آنها می‌خواهد از سفرهای غیر ضروری اجتناب کنند، خودداری می‌کنند و همواره آنچه در ذهن دارند را انجام می‌دهند. این روحیه و ذهنیت در بسیاری از مسائل از قبیل سیل و زلزله نیز صدق می‌کند و افراد به نحوی جسورانه نسبت به مرگ رفتار می کنند؛ گویی که مرگ به سراغ آنها نمی رود. برای مثال فردی که با ماشین از رودخانه عبور کند و چنین اتفاقاتی بیشمار رخ داده است.

راهکار چیست

میرزایی در خصوص اینکه چگونه می‌توان سبک زندگی افراد را در مواجهه با کرونا تغییر داد، گفت: با وجود تاکید ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر شست و شوی مرتب دست‌ها، رعایت فاصله فیزیکی، ماسک گذاری  و دوری از کارها و سفرهای غیر ضروری باید بدانیم به طور کلی تغییر ذهنیت‌ و باورهای افراد اصلا کار ساده‌ای نیست و نیازمند یک کار فرهنگی بلند مدت است. زیرا یکی از ویژگی‌های فرهنگ، که همه صاحب‎نظران بر آن توافق دارند، اکتسابی بودن آن است و این به معنای  نقش مهم آموزش در ایجاد الگوها و عادتواره‌های رفتاری جدید در یک جامعه است. اصولا اعضای جامعه در برابر دگرگونی فرهنگ مقاومت و مخالفت می‌کنند و آموزش می‌تواند در انتقال رفتارهای مطابق با الگوهای مدنظر سیاست‌گذاران جامعه نقش اصلی و اساسی را داشته باشد. اما آموزش چیزی است که شخص با انس گرفتن با یک فرهنگ آن را دریافت می‌کند نه با مواجهه رسمی با آن. پس می‌توان ادعا کرد که  فرایند آموزش که منجر به جامعه‌پذیری افراد می‌شود، امری فرهنگی است که در طول زمان شکل می‌گیرد و ارتباط محکمی با باورها و اعتقادات آن جامعه دارد.