فراز و فرود کشت آفتابگردان در مازندران

به گزارش ایرنا ، کشاورزان مازندرانی در دهه ۷۰ و ۸۰ طبق آمارهای رسمی سالانه بین هفت تا ۱۰ هزار تن آفتابگردان به شرکت توسعه دانه های روغنی تحویل می دادند ، ولی از اواخر دهه ۸۰ سیر نزولی کشت این محصول شروع شد تا جایی که در اوایل دهه ۹۰ طی ۲ سال حتی یک کیلوگرم آفتابگردان تحویل این مراکز نشد و تنها محدودی از کشاورزان برای خودمصرفی آن را کشت کردند.

این محصول در سال ۹۵ دوباره توسط تعدادی از کشاورزان و با معرفی ارقام جدید و توزیع بذر در سطح ۱۷۰ هکتار به کشتزارهای مازندرن بازگشت. آمارهای رسمی نشان می دهد که سطح زیر کشت در بعد کاهشی شد و سال ۹۷ به ۱۱۰ هکتار کاهش یافت و در سال ۹۸ تنها در ۱۰ هکتار کشت شد.

کارشناسان کشاورزی علت فراز و فرود کشت آفتابگردان در مازندران به رغم سوابق درخشان استان در تولید آن را عدم حمایت لازم و کافی از یک سو و ورود محصولات جایگزین و به صرفه برای کشت مانند رونق کشت دوم برنج ، حمایت جدی تر از کشت کلزا ، صیفی کاری و مهم تر از همه ناموفق بودن ارقام جدید معرفی شده برای کشت تابستانی و زودرس اعلام کرده اند.

مسئول توسعه کشت دانه های روغنی جهاد کشاورزی مازندران هم اعلام کرد که امسال کشت آفتابگردان در ۴۰ هکتار مزارع استان انجام شد که در مقایسه با ۱۰ هکتار سال گذشته چهار برابر شده است.

به گزارش روابط عمومی جهاد کشاورزی مازندران ، سیدجعفر ساداتی با اعلام این که دو نوع رقم آفتابگردان برای کشت وجود دارد ، افزود : سطح زیرکشت این محصول در مازندران کم است و می‌توان از اراضی بالادست و کوهستانی برای کشت علوفه و دانه‌های روغنی استفاده کرد.

وی گفت : آفتابگردان به دلیل اینکه گیاهی گرمادوست است و زمان کشت آن از فروردین ماه آغاز می‌شود ،با توجه به اینکه ارقامی که برای کشت آفتابگردان انتخاب می شود جزو ارقام زودرس هستند سه تا چهار ماه زمان برای برداشت لازم است.

آجیل به جای روغن 

مسئول توسعه کشت دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی مازندران افزود: دو نوع رقم آفتابگردان برای کشت وجود دارد که یک نوع رقم روغنی است که بذرهای آن ریز است و نوع دیگر بذر آجیلی است که درشت‌تر است.

وی افزود : کشاورزان برای کشت آفتابگردان بیشتر به سمت و سوی ارقام آجیلی می‌روند چرا که قیمت این رقم بیشتر از رقم روغنی است.

ساداتی گفت : اگر به دنبال این هستیم کشت آفتابگردان در استان گسترش پیدا کند ، می‌توان برای دارا بودن صرفه اقتصادی کشت آفتابگردان را به سمت ارقام آجیلی برد چراکه قیمت خرید خوبی دارد.

این مسئول با این وصف تاکید کرد که نگاه جهاد کشاورزی بر کشت ارقام روغنی است چرا که روغن برای کشور بیشتر ارزش دارد.

ناکامی ارقام زودرس 

بررسی گزارش های منتشر شده از سوی مسئولان جهاد کشاورزی مازندران در سال ۹۵ و پس از دو سال عدم استقبال از کشت آفتابگردان توسط کشاورزان مازندرانی نشان می دهد که آنها اقدام به توزیع ارقام جدید و زودرس آفتابگردان در استان کردند و آن سال سطح زیر کشت را به ۱۷۰ هکتار رساندند.

مدیر وقت زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران که اکنون معاون شرکت تعاونی روستایی کشور است ، در آن سال گفته بود : یکی دو سال اخیر کشت آفتابگردان در مازندران از رونق خوبی برخوردار نبوده است ، اما در سال زراعی جاری ارقام زودرس و میان‌رس در اختیار کشاورزان قرار گرفت و تاکنون ۱۷۰ هکتار از مزارع مازندران به کشت آفتابگردان اختصاص یافت.

حسن عنایتی توضیح داده بود : ارقامی در اختیار کشاورزان قرار گرفت که تا ۹۰ روز به مرحله رسیدگی و برداشت می‌رسد.

وی ارقام جدید را شامل " فانتازیا " ، " اسکار " ، " دوکا " و " نواک " معرفی کرده بود که در کنار ارقام قدیمی مانند برزگر، فرخ و هایسان ۲۵ کشت شده بود.

ارقام جدید به خاطر ویژگی زودرس بودن و افزایش میزان تولید در سطح و بالا بودن ضریب روغن گیری در اختیار کشاورزان قرار داده شده بود ، ولی استقبال کشاورزان تنها ۲ سال و تا سطح حدود ۲۰۰ هکتار ادامه یافت و در سال سوم به ۱۰ هکتار کاهش یافت.

دانه روغنی آفتابگردان که دارای ۴۸ درصد روغن است ، به ‌عنوان کشت بهاره محسوب می‌شود و به عنوان کشت دوم تنها در مناطق جلگه ای مازندران پس از برداشت گندم و جو قابل کشت است. این محصول در مناطق کوهستانی مازندران به خاطر شرایط آب و هوایی به صورت مستقل قابل کشت است ولی سوابق تاریخی نشان می دهد که تغییرات آب و هوایی بویژه بارندگی کم در این مناطق همواره مهم ترین مانع بر سر راه گسترش کشت این محصول بوده است. 

اگر چه شرکت توسعه کشت دانه‌های روغنی مازندران زمانی تغییر کشت آفتابگردان از بهاره به تابستانه را مطرح کرده بود ، ولی ضریب بالای خطر کاهش راندمان و رسیدن میزان تولید به نصف در واحد سطح از یک سو و خطرپذیری زیاد محصول در برابر کم بارشی تابستانی سبب شده بود تا این برنامه در حد حرف باقی بماند.

کاهش سطح زیر کشت دانه روغنی آفتابگردان در مازندران در حالی است که بر اساس اعلام شرکت توسعه کشت دانه های روغنی مازندران ، در طرح دانه‌های روغنی تمامی دانه‌ها تحت‌پوشش بیمه هستند و ادوات تخصصی کشاورزی در قالب طرح‌هایی که وزارت کشاورزی مشخص کرده است ۵۰ درصد به‌صورت یارانه و بقیه با سود اندک در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.